Πολιτική | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 1894
Συλλογικό και Ατομικό: τα παιχνίδια των εννοιών στον "Δρόμο" του Ρινάλντι
άρθρο του Κωστή Παπαϊωάννου
Δευτ, 16 Ιαν 2017

Μια πρώτη απόπειρα συζήτησης με θέμα "συλλογικό - ατομικό: μια σχέση υπό νέους όρους", παρουσιάστηκε σαν αφιέρωμα στον τελευταίο, για το 2016, Δρόμο της Αριστεράς. Η συζήτηση γίνεται εν όψει της πανελλαδικής διάσκεψης που οργανώνουν οι επιτελείς της ΚΟΕ για τις 11-12 του Φεβρουαρίου προκειμένου να αποφασιστεί η περαιτέρω πορεία της οργάνωσης τους. Έχω ήδη υποστηρίξει, σε προηγούμενο άρθρο μου, πως η διάσκεψη και η προκαταρτική συζήτηση γίνεται στο πλαίσιο της προσπάθειας του Ρινάλντι να ξελασπώσει με ένα νέο "εγχείρημα" από το φιάσκο του ΣΥΡΙΖΑ.

Έχω ισχυριστεί επίσης -- με πλήρη γνώση πως το "νέο εγχείρημα" του Ρινάλντι θα αποδειχθεί "νέο φιάσκο" -- πως οι κινήσεις των επιτελών της ΚΟΕ υπό την "ηγεμονία" του Ρινάλντι είναι, παρόλα αυτά, ό,τι πιο ενδιαφέρον έχουν να παρουσιάσουν οι ιδεολογικές και πολιτικές εξελίξεις στο ελληνικό εξουσιαστικό πολιτικό σύστημα και θα πρέπει τώρα να συμπληρώσω πως η συζήτηση που αρχίζει από το συγκεκριμένο θέμα, είναι ένα ακόμα τεκμήριο για την αλήθεια των ισχυρισμών μου.

Βεβαίως οι ίδιοι οι επιτελείς της ΚΟΕ όσο και οι αντίζηλοί τους στα δήθεν αριστερά και δήθεν μαρξιστικά λενινιστικά δήθεν κόμματα προσποιούνται, "κοινή συναινέσει", πως δεν συμβαίνει τίποτα ιδιαίτερο ή και πραγματικά δεν καταλαβαίνουν τί τους συμβαίνει. Από την στιγμή όμως που το "νέο εγχείρημα" έχει σαν κέντρο την κατάργηση της κομματικής οργάνωσης, η υποτίμηση του, δεν μειώνει καθόλου την σημασία του αλλά αντίθετα την αυξάνει. Κι αυτό γιατί η ουσία της λενινιστικής οργάνωσης έχει προ πολλού θαφτεί και όσοι την διατηρούν ακόμα, την αξιοποιούν ως λείψανο αγίου, για να θεμελιώνουν επάνω της τα μαγαζιά τους, ποντάροντας στον φετιχισμό και την αδράνεια των Αριστερών της κοινωνικής βάσης.

Θα επιμείνω λοιπόν εγώ στην παρακολούθηση της "ανοιχτής" συζήτησης που στην πραγματικότητα είναι κατάκλειστη μεταξύ "φίλων της προσπάθειας" (!) -- όπως το ξέκοψε ο Ρινάλντι -- και προχωράει κουτσαίνοντας, ασθμαίνοντας και παραπαίοντας, γιατί, έστω και έτσι, είναι αναγκασμένη να περάσει και ήδη περνάει από τα καίρια ζητήματα που θέτει η κοινωνική πραγματικότητα της εποχής μας.

Τα δεδομένα

Μέχρι την απόφαση να συγκαλέσουν μια πανελλαδική διάσκεψη, τα προβλήματα που είχαν να αντιμετωπίσουν οι επιτελείς της ΚΟΕ ήταν δύο: Το πρώτο, να κάνουν μια σοβαρή πολιτική αποτίμηση των πεπραγμένων τους από την ίδρυσή της οργάνωσής τους μέχρι την χρεοκοπία της, με το "εγχείρημα" του ΣΥΡΙΖΑ, και το δεύτερο να αποφασίσουν ποιόν δρόμο θα πάρουν μετά το φιάσκο. Τα έλυσαν και τα δύο καταργώντας τα.

Ως προς το πρώτο υιοθέτησαν την προσπάθεια του Ρινάλντι να δικαιολογήσει τον άθλιο ρόλο του, μαζί με τον Νίκο Γαλάνη,  στην ίδρυση και στην πορεία του ΣΥΡΙΖΑ, με την γελοία δικαιολογία της "μετάλλαξης" του ΣΥΡΙΖΑ. Λες και δεν ήταν από την αρχή το "εγχείρημα" μια λυκοσυμμαχία κορυφής που ήταν φανερό σε όλους εκτός από τους "λύκους" ότι θα καταλήξει εκεί που κατέληξε.

Ως προς το δεύτερο, υιοθέτησαν την εμμονή του Ρινάλντι στην πολιτική της "διεξόδου της χώρας" (που σημαίνει την απίστευτη ανοησία πως ακόμα και μετά από την ξευτίλα της "μεταπολίτευσης του λαού" και του "μεταμνημονιακού ξέφωτου" η ελληνική κοινωνία έχει ακόμα την προοπτική να αποκτήσει υπόσταση ως χώρα), μια πολιτική που έχει ήδη χρεοκοπήσει, αλλάζοντας απλώς την συσκευασία.

Ωστόσο, ο τρόπος που αντιμετώπισαν αυτά τα δύο πολιτικά προβλήματα οι επιτελείς της ΚΟΕ, και η διατήρηση ιδεολογικής "ηγεμονίας" του Ρινάλντι, μπορεί να οδηγεί σε μια πολιτική που είναι για φτύσιμο, αλλά η στάση τους διδάσκει τις δύο βασικές οργανωτικές αρχές που θα έπρεπε, πράγματι, να υιοθετεί σήμερα η αριστερή πολιτική.

Η πρώτη αρχή είναι πως η οργάνωση δεν μπορεί και δεν πρέπει να σχεδιάζεται ολόκληρη και πλήρης εκ των προτέρων αλλά πρέπει να αφήνεται να διαμορφωθεί μέσα στο ρεύμα του κοινωνικού γίγνεσθαι διατηρώντας σταθερή και αταλάντευτη μόνο την ουσία των αρχών της.

Η δεύτερη αρχή είναι πως το σχήμα της οργάνωσης δεν μπορεί και δεν πρέπει να λειτουργεί ολόκληρο και πλήρες σε κάθε περίπτωση αλλά πρέπει να συντάσσεται κάθε φορά το μέρος της οργάνωσης που αντιστοιχεί στις συγκεκριμένες κάθε φορά ανάγκες.

Με άλλα λόγια, το "εγχείρημα" του "Δρόμου" που προσπαθεί τώρα να προωθήσει ο Ρινάλντι είναι τέλειο από κάθε άποψη εκτός από μία: όπως και το "εγχείρημα" του ΣΥΡΙΖΑ έχει αναμφίβολα επαναστατική μορφή αλλά αντεπαναστατικό περιεχόμενο. Ο στόχος της επαναστατικής πολιτικής είναι η επαναστατική αλλαγή του εξουσιαστικού κοινωνικού συστήματος. Ο  Ρινάλντι δεν θέλει την επαναστατική αλλαγή αλλά ονειρεύεται ηλιθίως μεταπολιτεύσεις, ξέφωτα και διεξόδους της χώρας, γιατί ο ίδιος είναι μανιακός (με την ψυχιατρική σημασία του όρου) με την εξουσία και δεν μπορεί ούτε να διανοηθεί μια κοινωνία χωρίς τον ζουρλομανδύα του εξουσιαστικού συστήματος και τον εαυτό του να δένει τα κορδόνια του ζουρλομανδύα.

Η αντιπαράθεση

Πριν προχωρήσω στο ζήτημα της αντιπαράθεσης μέσα στην ΚΟΕ, θα πρέπει να ανοίξω μια παρένθεση για να τονίσω πως η αναφορά μου στον Ρινάλντι δεν αποτελεί κριτική ή πολεμική στον ίδιο αλλά στους επιτελείς της ΚΟΕ. Όχι σ αυτούς που τον χρησιμοποίησαν για την δική τους αναρρίχηση όπως ο Γαλάνης, ο Γιώργος Τσίπρας, ο Καραμάνος. Ούτε σ αυτούς που υποτάχθηκαν σ αυτόν δουλοφρόνως αφού πρώτα προσπάθησαν να τον υποσκελίσουν -- ονόματα δεν λέω οι ενδιαφερόμενοι τους ξέρουν. Η κριτική μου απευθύνεται σ αυτούς που προκειμένου να αξιοποιήσουν τις αναμφισβήτητες ικανότητές του δέχτηκαν ως τίμημα και την ιδεολογική του ηγεμονία. Τώρα που άνοιξαν το θέμα άτομο και συλλογικότητα και μάλιστα από την ανάποδη σαν συλλογικότητα και άτομο είναι ευκαιρία γι αυτούς να δουν σοβαρά και την σχέση της συλλογικότητας που αποτελούν οι ίδιοι με το ψυχολογικά διαταραγμένο άτομο που ήταν πάντα ο Ρινάλντι.

Κανένας λογικά σκεφτόμενος αριστερός δεν θα είχε αντίρρηση στην διάλυση της ΚΟΕ και στην συσπείρωση των μελλών της με άλλους -- σύγχρονους -- οργανωτικούς όρους γύρω από ένα δίκτυο μέσων επικοινωνίας. Το ζήτημα είναι ποιος πολιτικός λόγος θα καλλιεργείται μέσα από αυτήν την συσπείρωση και ποια είναι τα κατάλληλα μέσα για την συγκεκριμένη καλλιέργεια. Ο Ρινάλντι δεν περίμενε ούτε τα πορίσματα της "ανοικτής" συζήτησης, ούτε τις αποφάσεις της πανελλαδικής συνέλευσης της ΚΟΕ, για να μοστράρει τον εαυτό του σαν "εκδότη" (!), για να μετατρέψει τα ταλαίπωρα μέλη της πρώην ΚΟΕ, σε άμισθους υπαλλήλους του εκδοτικού του οίκου και για να επιβάλει σαν γραμμή του "Δρόμου", τα ηλιθίως και ιδιοτελώς φιλόδοξα όνειρά του, για την "διέξοδο της χώρας"!

Ο "Δρόμος της Αριστεράς" όπως εμφανίζεται σήμερα, είναι ένας τραγέλαφος μέσα στον οποίο τα γραφτά που έχουν κάτι να πουν, χάνονται μέσα στο κλίμα που δημιουργούν οι "γεωπολιτικές" (διάβαζε πολεμοκαπηλικές από την ανάποδη) ανησυχίες του Ρινάλντι και του Σπύρου Παναγιώτου και τα παντός είδους και χρώματος γραφτά που φιλοξενούνται αδιακρίτως, με το μοναδικό προσόν πως οι "δράστες" τους έχουν κάποια θέση στα ψηλά ή και στα χαμηλά της ελληνικής δήθεν αριστερής "ελίτ".

Τελικά ο "Δρόμος" της Αριστεράς: πρώτον, έχει την δική του ιστορία που χαρακτηρίζεται από την συνηθισμένη για τον Ρινάλντι "κεφαλαιοποίηση" της δουλειάς των ανθρώπων της βάσης και με τις συναλλαγές και τα ριξίματα των συμμάχων στην "κορυφή" (είναι προφανές το "ρίξιμο" του Αλαβάνου -- ανεξαρτήτως των δικών του ευθυνών για το πάθημά του -- καθώς και η αγνώστου περιεχομένου "συναλλαγή" με τον Θεωνά). Δεύτερο, δεν είναι βέβαια ο δρόμος των αριστερών της κοινωνικής βάσης αλλά ο δρόμος αριστερών του εξουσιαστικού συστήματος.

Υπάρχουν όμως και λόγοι ουσίας για τους οποίους, ακόμα και χωρίς την εξουσιαστική μεγαλομανία του Ρινάλντι, μια έντυπη εφημερίδα δεν θα μπορούσε, να γίνει σήμερα το μέσο για τον εκσυγχρονισμό της πολιτικής έκφρασης της επαναστατικής πλευράς της κοινωνίας. Δεν είναι τυχαία η βαθύτατη κρίση των έντυπων Μέσων που αναγκάζει εφημερίδες τεράστιας εμβέλειας να κλείνουν τις έντυπες εκδόσεις τους και αρκούνται στις ηλεκτρονικές. Ο Δρόμος της Αριστεράς εκδιδόταν χάρη στην οικονομική ενίσχυση από το "σάπιο" πολιτικό σύστημα και την δανειοδότηση από τις αγορές. Δεν έκλεισε όπως θα ήταν το κανονικό μόλις ο Ρινάλντι εκπαραθυρώθηκε από το "κόμμα" των χειρών του, πολύ απλά γιατί ο Ρινάλντι θα χανόταν μέσα σε ένα σύγχρονο δίκτυο επικοινωνίας.

Το γεγονός λοιπόν πως όλοι οι επιτελείς της ΚΟΕ φαίνεται να συμφωνούν στην μετατροπή της "οργάνωσης" σε ένα συνεργείο εκπομπής πολιτικού λόγου μέσω του "Δρόμου" σημαίνει πως ή δεν τους νοιάζει ή δεν έχουν καταλάβει πως ο Ρινάλντι θα προσπαθήσει -- μέσω του Δρόμου -- να "εκδώσει" τους ίδιους στους παράγοντες του εξουσιαστικού συστήματος που μπορούν να χρηματοδοτήσουν μια έστω και εβδομαδιαία εφημερίδα. Παράγοντες που θα μπορούσαν να είναι και πολυπρόσωποι χωρίς να είναι "λαός" αλλά μερικές δεκάδες ανθρώπων της "ευκατάστατης" Αριστεράς που θα διαφημίζουν τα "εγχειρήματά" τους.

Καμιά συμφωνία όμως και μάλιστα συμφωνία κορυφής δεν μπορεί να σταθεί χωρίς διαφωνία, και -- αφού η μετατροπή σε ομάδα υποστήριξης του δρόμου του Ρινάλντι είναι ήδη τετελεσμένη -- το "σώμα" της ΚΟΕ προφανώς έχει νόημα σαν ένα πεδίο διαφωνίας που θα συσπειρώσει τους "οπαδούς" του Ρινάλντι γύρω από το θνησιγενές ως αριστερό και αμφιβόλου βιωσιμότητας ως δεξιό "νέο εγχείρημά" του. Από την άλλη μεριά η συμμετοχή των αντιπολιτευομένων στο "σώμα" που συγκαλείται, από την στιγμή που δεν "ακούγονται" στην προ-σωματική συζήτηση, κρύβει απλώς την επιθυμία ορισμένων να εκμεταλλευτούν το φιάσκο του Ρινάλντι με τον ΣΥΡΙΖΑ, για να του πάρουν την "ζηλευτή" θέση.

Τελικά, από την στιγμή που κανείς δεν είναι διατεθειμένος να παραδεχτεί πως η χρεοκοπία του ΣΥΡΙΖΑ ήταν από την αρχή αναμενόμενη η ιδεολογική αντιπαράθεση, θα περιοριστεί στις δύο οπορτουνιστικές εκδοχές που ήδη υπάρχουν:

Η πρώτη εκδοχή είναι, αυτή του Ρινάλντι, να απευθύνεται ο "δρόμος" στο "ριζοσπαστικό" τμήμα της "ελίτ" του εξουσιαστικού κοινωνικού συστήματος με μια βελτιωμένη και επαυξημένη "ανανέωση" του ακαδημαϊκού δήθεν μαρξισμού και την "πολυφωνική" υπονόμευση της επαναστατικής μαρξιστικής σκέψης.

Η δεύτερη εκδοχή είναι να απευθύνεται ο "δρόμος" στο κομμάτι των αριστερών της κοινωνικής βάσης, που αρκούνται στην αγωνιστική ρητορεία, με μια βελτιωμένη και επαυξημένη έκδοση της μουμιοποιημένης επαναστατικής ιδεολογίας την οποία πουλάνε ήδη οι επιτελείς των μαρξιστικών λενινιστικών δήθεν κομμάτων.

Όπως έχουν τα πράγματα, παρότι στην βάση της πρώην ΚΟΕ, η μουμιοποίηση της επαναστατικής ιδεολογίας είναι πιο δημοφιλής από την διαστρέβλωσή της, από την στιγμή που η πολιτική εξωστρέφεια είναι σήμερα σχεδόν υποχρεωτική έναντι του πολιτικού μοναχισμού, η εκδοχή του Ρινάλντι είναι σχεδόν επιβεβλημένη.

Οι αριστεροί της κοινωνικής βάσης δεν έχουν κανένα λόγο να διαλέξουν ανάμεσα στους δύο εξουσιαστικούς εκσυγχρονισμούς της πολιτικής οργάνωσης που αντιμάχονται στην πρώην ΚΟΕ. Και οι δύο, από ιστορική άποψη, έχουν λόγους ύπαρξης αλλά και οι δύο είναι το ίδιο αναποτελεσματικές και ως εκ τούτου επικίνδυνες. Άλλωστε είναι βέβαιο πως όποια εκδοχή κι αν επικρατήσει, στην πορεία θα γεννηθεί μια νέα αντιπαράθεση και μετά μια άλλη, ώσπου είτε θα σκορπίσει, και ρητά, η "οργάνωση", είτε θα αναδειχθεί, μέσα στην "παρέα" που ήταν ΚΟΕ η διαλεκτική αντίθεση, ανάμεσα στο "τί κρατάμε" και "τί πετάμε" που θα την ζωντανέψει με μια μορφή πραγματικά σύγχρονη.

Εκ πρώτης όψεως φαίνεται πως μετά από το αναμενόμενο, νέο φιάσκο προς το οποίο βαδίζει ο Ρινάλντι, η πολιτική οργάνωση που ήταν κάποτε η ΚΟΕ θα περάσει στην ανυπαρξία. Γιατί άλλωστε όταν οι "αριστερές" φιλοδοξίες του Ρινάλντι σωθούν και περάσει οριστικά και ρητά στον χώρο της φασιστοποιημένης εξουσίας στην οποία έτσι και αλλιώς είναι ενταγμένος, ο λίγος κόσμος που έχει απομείνει στην ΚΟΕ δεν θα έχει καμιά δουλειά να κάνει. Αφού σήμερα το μόνο που κάνει είναι να μαζεύει λεφτά.

Προσωπικά όμως πιστεύω σαν επικρατέστερη πιθανότητα πως στην πορεία, μέσα από την ομάδα των ανθρώπων που έμειναν στην ΚΟΕ αλλά ακόμα και μέσα από το σύνολο των ανθρώπων που έφυγαν από την ΚΟΕ (ακολουθώντας για παράδειγμα τον Γαλάνη) θα προκύψει μια μικρή έστω "μαγιά", που θα παίξει καταλυτικό ρόλο στην επαναστατικοποίηση των αριστερών της κοινωνικής βάσης και στην ντε φάκτο ένταξή τους σε μια σύγχρονη πολιτική έκφραση της επαναστατικής πλευράς της ελληνικής κοινωνίας.

Η συζήτηση

Τεκμήρια για την παραπάνω σκέψη προσφέρει η προκαταρκτική "ανοικτή" (θεόκλειστη στην πραγματικότητα) συζήτηση στην πρώην ΚΟΕ η οποία κουτσαίνοντας αθεράπευτα, όπως σημείωσα στην αρχή, πλησίασε ήδη το βασικό από τα σημαντικά ζητήματα της επαναστατικής οργάνωσης χωρίς φυσικά να μπορεί να το αγγίξει.

Στο φύλλο του "Δρόμου" της 30-31/12/2016 παρουσιάστηκε ένα αφιέρωμα με έξη κείμενα που μιλούν για την σχέση ατομικού και συλλογικού (από την χαρακτηριστικά ανάποδη όπως είπα: συλλογικό - ατομικό), για την ουσία δηλαδή κάθε κοινωνικής οργανωτικής δομής. Είχα σκοπό στην αρχή να παρουσιάσω με λίγα λόγια αυτά τα κείμενα πριν καταλήξω σε ένα συμπέρασμα για την τοποθέτησή τους στο γίγνεσθαι της ελληνικής Αριστεράς και του πολιτικού συστήματος. Προτιμώ όμως τελικά να προτάξω την τοποθέτηση του αφιερώματος στο λογικό σχήμα που ήδη προσπάθησα να περιγράψω, και να παραθέσω στο τέλος σαν είδος παραρτήματος την συνοπτική παρουσίαση των κειμένων.

Κι αυτό, γιατί έχει καταντήσει μάστιγα για την Αριστερά η δήθεν αναζήτηση από την οπορτουνιστική σκέψη ενός ενιαίου ιδεολογικού σώματος μέσα στο χάος των αποσπασματικών ιδεών που κυκλοφορούν εκεί και ως έτυχε αναλόγως των περιστάσεων, αντί της λογικής σειράς που είναι να υπάρχει μια κοινά αποδεκτή, αδρή έστω, αντίληψη και πίστη για το ενιαίο ιδεολογικό σώμα που ψάχνουν να βρουν και να αναζητούνται οι λεπτομέρειες που το συγκροτούν και παρέχουν την δυναμική του.

Και άλλωστε η γνωστή "αναζήτηση του υποκειμένου" είναι απολύτως υποκριτική. Στην συζήτηση της ΚΟΕ αναζητούνται πράγματι οι λεπτομέρειες που συγκροτούν ένα ενιαίο ιδεολογικό σώμα. Σώμα όμως όχι της επαναστατικής ιδεολογίας αλλά της οπορτουνιστικής ιδεολογίας. Ο Ρινάλντι ξέρει πολύ καλά τι επιδιώκει όσο το ξέρουν και όλοι όσοι τον γνωρίζουν.

Γι αυτό ακριβώς, το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς σε αυτό το αφιέρωμα είναι πως δεν έχει καμιά ρητή σχέση με την σύγκληση του σώματος που είχε ήδη οριστεί για μόλις έναν μήνα μετά από την δημοσίευση του. Τα έξη, καθόλα σεβαστά από μόνα τους, κείμενα του αφιερώματος είναι έξη ελεύθερες παραλλαγές πάνω στο θέμα ατομικό και συλλογικό και όλα μαζί μοιάζουν σαν διαγωνισμός φιλολογικών ταλέντων που το αποτέλεσμά του θα κρίνει ποιος διαγωνιζόμενος θα κάνει καριέρα στο εγχείρημα του Ρινάλντι ή εκμεταλλευόμενος το εγχείρημα του Ρινάλντι.

Γι αυτό, εμμέσως πλην σαφώς, το πραγματικό ερώτημα στο οποίο προσπαθούν να απαντήσουν όλοι οι "διαγωνιζόμενοι" είναι πώς η Αριστερά των επιτελείων θα καταφέρει να ξεφύγει από τον βραχνά της αποχώρησης του κοινωνικού "ατομικού" από το οπορτουνιστικό "συλλογικό".

Με άλλα λόγια, τα κείμενα του αφιερώματος αντιμετωπίζουν την σχέση ατομικού και συλλογικού σαν ζήτημα ικανότητας της "συλλογικότητας" (εν προκειμένω του "Δρόμου") να "επιστρατεύει" την "ατομικότητα" στην πολιτική που έχει ήδη χαράξει.

Στην πραγματικότητα, εντελώς αντίθετα, το άτομο είναι η στοιχειώδης μονάδα κάθε κοινωνικής δομής και επομένως το θεωρητικό πρόβλημα δεν είναι πώς η "συλλογικότητα" θα καταφέρει να επιστρατεύσει τα κοινωνικά άτομα αλλά πώς τα κοινωνικά άτομα συγκροτούνται σε κοινωνικές δομές και πώς τα άτομα που έχουν επαναστατικές αντιλήψεις ή διαθέσεις (αργά ή γρήγορα) συγκροτούνται σε μια επίκαιρη κάθε φορά επαναστατική οργάνωση. Το ξεκαθάρισμα ενός τέτοιου θέματος είναι ζήτημα επίμονης επαναστατικής πρακτικής. Η αφετηρία όμως αυτής της πρακτικής είναι η κατανόηση της αντιστροφής που επιχειρείται χρόνια τώρα στο πλαίσιο της Αριστεράς των επιτελείων.

Έχει ωστόσο ενδιαφέρον πώς οι επιτελείς της ΚΟΕ αναγκάζονται να θέσουν σε συζήτηση το ζήτημα της σχέσης του ατομικού με το συλλογικό (αντιστρέφοντας όπως είπα ακόμα και στον τίτλο του αφιερώματος αυτή την σχέση) όχι για να ανανεώσουν με σύγχρονους όρους την "συλλογικότητα" που αποτελούσε η ΚΟΕ αλλά για να ανανεώσουν με σύγχρονους όρους την "συλλογικότητα" που αποτελεί το επιτελείο της ΚΟΕ. (Και ας μην ξεχνάμε πως τον όρο "συλλογικότητα", που δεν λέει τίποτα στην πολιτική, αντί του όρου "οργάνωση" την χρωστάμε στις οπορτουνιστικές γλωσσοπλαστικές επιδόσεις του Ρινάλντι).

Στην διάσκεψη λοιπόν του Φεβρουαρίου, θα παιχθεί από τους επιτελείς ενώπιον των μελών της πρώην ΚΟΕ ένα θέατρο ανάμεσα σε αυτούς που ασπάζονται την άποψη του Ρινάλντι για εγκατάλειψη της επαναστατικής ιδεολογίας προκειμένου να προσελκύσουν έναν ευρύτερο κύκλο υποστηριχτών της πολιτικής τους και σ αυτούς που επιθυμούν την επιστροφή σε μια ρητορική ορθοδοξία προκειμένου να προσελκύσουν τους δυσαρεστημένους από τον ΣΥΡΙΖΑ και τους βαριεστημένους από την ηρωική ψαλμωδία των ναών και παρεκκλησίων του δήθεν επαναστατικού και δήθεν μαρξιστικού λενινιστικού κινήματος.

Μπορεί στην θεατρική παράσταση του Σαββατοκύριακου 11 και 12 Φεβρουαρίου να πάρουν τον λόγο και μερικοί από τους ανθρώπους της κοινωνικής βάσης της πρώην ΚΟΕ αλλά ο κύβος έχει ήδη ριφθεί. Στις ομιλίες τους δεν έχουν άλλη δυνατότητα έξω από το να υποστηρίξουν την μία από τις δύο απόψεις. Και για τους λόγους που ήδη έχω αναφέρει, το πιο πιθανό είναι πως οι περισσότεροι θα υποστηρίξουν, ίσως με μισή καρδιά, για μια ακόμα φορά την άποψη του Ρινάλντι.

Το συμπέρασμα

Είπα στην αρχή αυτού του κειμένου πως η προσπάθεια του Ρινάλντι και των επιτελών που τον στηρίζουν, είναι καταδικαστέα γιατί είναι μια προσπάθεια διατήρησης στην ζωή του εξουσιαστικού συστήματος αλλά είναι ωστόσο και άκρως ενδιαφέρουσα γιατί κινείται στην κατεύθυνση της ήδη εν εξελίξει κατάργησης των κεντρικών σχεδιασμών και των άκαμπτων σχημάτων της κοινωνικής οργάνωσης στο οικονομικό, στο πολιτικό και στο πολιτιστικό πεδίο.

Ο Ρινάλντι κινείται από την εξουσιαστική μεγαλομανία του, τον άμετρο ναρκισσισμό του και την αγάπη του στο χρήμα και προσπαθεί τώρα να επικρατήσει στο επιτελείο της πρώην ΚΟΕ και να ιδιοποιηθεί το ίδιο το ανθρώπινο δυναμικό της, αυτό που οι "καταραμένοι" νεοφιλελεύθεροι ονομάζουν human resources, ως άμισθο "μεταβλητό κεφάλαιο" της "μιντιακής" επιχείρησης που προσπαθεί να στήσει.

Βεβαίως είναι απεχθές το θέαμα ενός ανθρώπου εντελώς αναίσθητου για την "ζημιά" που έκανε με το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ να παριστάνει τον σοφό καθοδηγητή αραδιάζοντας ένα σωρό βλακείες περί ελευθερίας και άλλων παραδόξων, να συμβουλεύει το ταλαίπωρο ακροατήριό του «να διαβάζετε και μεγάλα βιβλία», και να διακοσμεί με επιλογές από τον Ελύτη (!!!) το εισηγητικό κείμενο για μια πολιτική διάσκεψη ανθρώπων που αναφέρονται στον κομμουνισμό.

Αλλά όταν ολόκληρος Μαρξ παρέκαμπτε την αθλιότητα των κινήτρων των καπιταλιστών με τα ψηλά καπέλα και τις χοντρές κοιλιές και τόνιζε πως χάρη στην δική τους λαιμαργία, αθλιότητα και αναλγησία συμπληρώθηκαν οι προϋποθέσεις για την επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας και το πέρασμά της στον κομμουνισμό, είναι ηλιθιότητα να κολλάνε μερικοί σήμερα στην αθλιότητα των κινήτρων του Ρινάλντι και να μην βλέπουν τους δρόμους που ανοίγει (η πρακτική του όχι ο ίδιος) στην γνώση αλλά όχι βεβαίως στην πρακτική των αριστερών ανθρώπων της κοινωνικής βάσης.

Η κοινωνία σήμερα είναι ενιαία. Είτε ολόκληρη θα καταστραφεί, είτε ολόκληρη θα επιζήσει. Για να επιζήσει χρειάζεται ένα ενιαίο πολιτικό σύστημα στο οποίο θα συμμετέχουν όλοι οι άνθρωποι από την θέση του ο καθένας, χωρίς την εξουσιαστική διάκριση ποδηγετών και ποδηγετούμενων, χωρίς την ιδιοκτησία ανθρώπου από άνθρωπο που είναι η εξουσία. Για να υπάρξει σήμερα αυτό το πολιτικό σύστημα χρειάζεται μια σύγχρονη επαναστατική οργάνωση που θα διαχυθεί μέσα στο σώμα του πραγματικού κοινωνικού συστήματος και θα παίξει καταλυτικό ρόλο στην επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας, όπως ήταν στον καιρό της, και όχι σήμερα, η οργάνωση των μπολσεβίκων.

Είναι άραγε ο στόχος του Ρινάλντι να μετασχηματίσει την ΚΟΕ σε μια τέτοια οργάνωση; Βεβαίως ναι στην μορφή αλλά βεβαίως όχι στον στόχο της. Ο στόχος του Ρινάλντι είναι να μετασχηματίσει την ΚΟΕ σε μια σύγχρονη εξουσιαστική οργάνωση που θα διαχυθεί μέσα στο πτώμα του πολιτικού συστήματος και θα παίξει καταλυτικό ρόλο στην "διέξοδο της χώρας (δηλαδή του εξουσιαστικού συστήματος) από την κρίση", όπως ήταν στον καιρό τους η οργάνωση των μενσεβίκων. Η ατυχία του Ρινάλντι είναι πως αντίθετα από την εποχή των μενσεβίκων και των σοσιαλδημοκρατών το πολιτικό σύστημα δεν είναι ακόμα σώμα αλλά πτώμα.

Η Γερμανία ως "χώρα" βρήκε την "διέξοδο από την κρίση" με τον Χίτλερ και τους Ναζί. Σήμερα όπως πολύ σωστά έλεγε η Θάτσερ, δεν υπάρχουν πια κοινωνίες αλλά μόνο άτομα. Το πραγματικά σωστό είναι πως δεν υπάρχουν κοινωνίες συγκροτημένες σαν "χώρες" αλλά μόνο νέου τύπου άτομα που όμως πασχίζουν -- υπερβαίνοντας τα εμπόδια του οπορτουνισμού και του φασισμού -- να οργανωθούν σε κοινωνίες.

Το πώς ακριβώς θα εξελιχθούν τα πράγματα δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Ξέρουμε όμως πως "διέξοδος" της κοινωνίας "ως χώρας" ή με άλλα λόγια "ως κράτους" δεν υπάρχει! Ξέρουμε πως η κρίση δεν έχει καν διέξοδο αλλά έκβαση μέσα από μια σύγκρουση. Ξέρουμε πως η κρίση δεν είναι οικονομική αλλά κρίση του εξουσιαστικού συστήματος κοινωνικών σχέσεων. Ξέρουμε τέλος πως η κρίση είναι παγκόσμια και άρα και η σύγκρουση που θα κρίνει την έκβασή της θα είναι παγκόσμια.

Είναι φανερό τελικά πως η ανθρωπότητα οδηγείται σε μια παγκόσμια σύγκρουση, που δεν θα είναι μια σύγκρουση ανάμεσα στον "σοσιαλισμό του 21ου Αιώνα" και στον "καπιταλισμό του 21ου αιώνα" αλλά ανάμεσα στις δυνάμεις που θέλουν την απαλλαγή της κοινωνίας από την ντροπή των εξουσιαστικών σχέσεων και στις δυνάμεις που θέλουν την πάση θυσία διατήρηση στην ζωή, με μηχανικά μέσα, του κλινικά νεκρού εξουσιαστικού συστήματος. Αυτή είναι η συζήτηση που έχουν να κάνουν οι αριστεροί της κοινωνικής βάσης και από τα κείμενα που παρουσιάζονται πιο κάτω γίνεται προφανές πως η συζήτηση που άρχισε ήδη ανάμεσα από τους ανθρώπους της πρώην ΚΟΕ, έχει σαν στόχο να δημιουργήσει σύγχυση γύρω από τα θέματα αυτής της συζήτησης.

Η προσπάθεια ωστόσο να δημιουργηθεί σύγχυση πάνω στα θέματα που πρέπει να συζητηθούν, μπορεί να δυσκολέψει την μελέτη αυτών των θεμάτων (και κυρίως στο οργανωτικό) αλλά είναι μοιραίο πως θα αναδείξει τα ίδια θέματα προς συζήτηση, μέσα από το χάος που έτσι κι αλλιώς υπάρχει. Με αυτή την σκέψη μπορεί, όποιος ενδιαφέρεται, να παρακολουθήσει την συζήτηση που έχουν ήδη ανοίξει οι επιτελείς της πρώην ΚΟΕ αρχίζοντας από το θέμα ατομικό - συλλογικό.

Τα κείμενα

Η παρουσίαση των κειμένων που ακολουθεί, περιορίζεται στην σύνδεση της θεωρητικής προσέγγισης της σχέσης "ατομικού" - "συλλογικού"  με την προσπάθεια του Ρινάλντι και των επιτελών της πρώην ΚΟΕ που τον ακολουθούν να μετασχηματίσουν την ΚΟΕ σε μια πολιτική ομάδα με σύγχρονη μορφή οργάνωσης αλλά με παλιό περιεχόμενο. Δεν γίνεται εδώ, αυτό που χρειάζεται, να παρουσιαστούν τα επιχειρήματα των κειμένων που έχουν κάποια σημασία -- και δεν είναι λίγα αυτά τα επιχειρήματα. Δεν γίνεται όμως και σε όλο το κείμενό μου μια σοβαρή θεωρητική προσέγγιση της μορφής και του περιεχομένου της οργάνωσης που θα ήταν πραγματικά επαναστατική και πραγματικά σύγχρονη.

Σε κάθε ξεχωριστό κείμενο του αφιερώματος θα βάζω την διεύθυνση στην οποία μπορείτε να το βρείτε ξεχωριστά. Ολόκληρο το αφιέρωμα καθώς και το κείμενο με το οποίο προλογίζεται αυτό, μπορείτε να το βρείτε στην πιο κάτω διεύθυνση:

http://www.e-dromos.gr/afieroma-atomiko-syllogikio/

1. Το πρώτο από τα κείμενα που δημοσιεύονται προέρχεται από την "ομάδα εργασίας" που εργάστηκε για το συγκεκριμένο θέμα του αφιερώματος. Ο τίτλος του κειμένου είναι το ερώτημα: Γιατί μας ενδιαφέρει να εμβαθύνουμε την αναζήτησή μας γύρω από την σχέση συλλογικότητας και ατόμου και το κείμενο απαντά με 17 "επειδή... " ενώ θα αρκούσε το πρώτο, που ομολογεί: «επειδή παραδεχόμαστε ότι έχουμε ελλείψεις»! Σπουδαία αυτοκριτική, αλλά κι αυτή το κείμενο θα την ακυρώσει αμέσως μετά κομπάζοντας πως τις ελλείψεις «ούτε τις παρακάμπτουμε», «ούτε παραδινόμαστε απαθείς σ αυτές» χωρίς να παραλείπει και την γελοία ειρωνεία «ούτε καμωνόμαστε πως θα τις συντρίψουμε όλες με τις ατσάλινες γροθιές μας».

Μετά από μια τόσο υποκριτική ρητορική αφετηρία τα επόμενα 16 "επειδή" περιγράφουν με μια τέτοια ατράνταχτη βεβαιότητα το απολύτως συγκεχυμένο πεδίο της αναζήτησης, ώστε η δήθεν διάθεση για "αναζήτηση" καταλήγει στην επίθεση στον Μαρξ και στην θεωρία του, στην οποία έχει καταφύγει προ πολλού ο Ρινάλντι. Τελικά, ο συνδυασμός του κειμένου, της "ομάδας εργασίας", με το κείμενο που παρουσιάστηκε σαν εισήγηση, στην ιστοσελίδα της ΚΟΕ, σχηματίζει το πλαίσιο στο οποίο θέλει να περιορίσει την συζήτηση ο Ρινάλντι.

Μέσα σ αυτό το πλαίσιο περιορίζονται τα υπόλοιπα κείμενα του αφιερώματος. Το γενικό χαρακτηριστικό τους είναι η περίσσια ρητορείας, που καμιά θέση δεν έχει σε μια συζήτηση θεωρητικής "αναζήτησης" αλλά έχει δεσπόζουσα θέση σε μια αναζήτηση υποστηριχτών στον ανταγωνισμό για μια θέση στην εξελισσόμενη εξουσιαστική ιεραρχία.

2. Το επόμενο κείμενο μετά από αυτό της ομάδας εργασίας είναι ένα άρθρο του Αντώνη Ανδρουλιδάκη με τίτλο «13 + 1 σίγουροι τρόποι για να διαλύσεις μια αριστερή συλλογικότητα.» Το κείμενο αυτό ακολουθεί έναν "άλλο" ρητορικό τρόπο για να απαντήσει στο έμμεσο ερώτημα που θέτει ο τίτλος του. Απαντά με 14 "Καθώς" στα οποία περιγράφονται, με ψυχολογικούς κυρίως όρους, οι συμπεριφορές ενός απροσδιόριστου "Εαυτού" προς έναν επίσης απροσδιόριστο "Άλλο". Συμπεριφορές που πράγματι δεν "ταιριάζουν" σε μια Αριστερή "συλλογικότητα" αλλά δεν είναι καθόλου τυχαίο πως ενδημούν στην Αριστερά αλλά στο κείμενο του Ανδρουλιδάκη, ούτε καν διαφαίνεται κάποια συμβολή του συστήματος της οργάνωσης στην παραγωγή αυτών των συμπεριφορών. Απορεί επομένως κανείς, εκτός από την επίδειξη επιστημονικότητας, τι θέση έχει αυτό το κείμενο σ αυτή την συζήτηση.

3. Το επόμενο άρθρο με τίτλο «αγωνιστική αναδόμηση κοινωνικών δεσμών απέναντι στην επίθεση των ελίτ» είναι του Ανδρέα Καρίτζη και ομολογώ πως θα το αδικούσα αν έπαιρνα τοις μετρητοίς την προφανή αδυναμία του να προσγειωθεί στην πραγματικότητα, που την ίδια στιγμή περιγράφει. Είναι φανερό πως ο Καρίτζης ατύχησε να βρεθεί σε μια σημαίνουσα θέση στον ΣΥΡΙΖΑ και από την θέση αυτή απέκτησε την ψευδαίσθηση πως μπορεί μια σύγχρονη επαναστατική λογική να λειτουργήσει μέσα σε οποιοδήποτε πολιτικό σχήμα αρκεί να υπάρχει η "καλή θέληση". Το κακό είναι πως διατήρησε αυτή την αλαζονική ψευδαίσθηση ακόμα και όταν εκπαραθυρώθηκε, κι αυτός, από τον ΣΥΡΙΖΑ και τώρα προσπαθεί να εφαρμόσει την λογική της καλής θέλησης και στο σχήμα που ετοιμάζεται να στήσει ο Ρινάλντι. Όπως και να έχει το πράγμα και παρά το γεγονός πως πουθενά δεν προκύπτει ένα "δια ταύτα", οι παρατηρήσεις του είναι ενδιαφέρουσες και σε ένα άλλο πλαίσιο θα ήταν τελικά χρήσιμες.

4. Δεν είναι έκπληξη πως το επόμενο άρθρο του αφιερώματος και το πρώτο που αξίζει τον κόπο να συζητηθεί διεξοδικότερα ανήκει σε μια γυναίκα την Μαρία Χατζησταυράκη. Δεν είναι όμως έκπληξη ούτε και το γεγονός πως το άρθρο της με τίτλο «δεν μας ταιριάζει να βολευόμαστε με όσα μας προσφέρονται», παρότι τοποθετεί την σχέση ατομικού και συλλογικού στην στέρεα βάση της κοινωνικής ιστορικότητας και την συνδέει με το ζήτημα της εξουσίας, δεν βλέπει ούτε κι αυτή την άμεση σχέση της εξουσίας με τις "διαταραχές" της προσωπικότητας (ναρκισσισμός, εγωπάθεια, υποκειμενισμός, αυτισμός) που παρουσιάζονται στην πολιτική. Το αποτέλεσμα είναι πως ούτε και αυτό το άρθρο να έχει την δυνατότητα να υπερβεί το εξουσιαστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο παράχθηκε ως κείμενο, και επομένως μπορεί, όπως και το άρθρο του Καρίτζη, να χρησιμεύει σαν άλλοθι στο προφανές "κόλπο γκρόσο" που ετοιμάζει ο Ρινάλντι.

5. Ενδιαφέρουσες είναι και οι παρατηρήσεις του Μύρωνα Ξυδάκη στο επόμενο άρθρο του αφιερώματος που έχει σαν τίτλο «μετανεωτερικότητα, μηδενισμός, ναρκισσισμός και συλλογικότητα». Επισημαίνει την αποθέωση του ατόμου στο πλαίσιο του λεγόμενου μεταμοντερνισμού που οδηγεί στην έξαρση του παθολογικού ναρκισσισμού και στην εξ αυτού ουσιαστική "κατάργηση" της συλλογικότητας. Επισημαίνει όμως επίσης και την επιστροφή (σχεδόν ως "εκδίκηση") της συλλογικότητας με την πρωτόγνωρη μορφή των "κοινωνικών κινημάτων" και των "πλατειών" που όπως λέει στο τέλος απαιτούν την εκ νέου ηθικοποίηση της κοινωνικής ζωής, διεκδικούν την δημοκρατία, αξιώνουν την ανιδιοτελή προσφορά και το φιλότιμο και απεχθάνονται τα καπελώματα και τις ποδηγετήσεις. Θα ήταν ίσως μιζέρια να παρατηρήσω αλλά θα το κάνω πως όλα αυτά τα ενδιαφέροντα τα λέει μέσα σε ένα πλαίσιο που οφείλει την ύπαρξή του στην "άνετη" χρήση όλων των μέσων που απεχθάνονταν οι "πλατείες" και τα "κινήματα". Κι αυτό, μόνο και μόνο με την προσδοκία να αναδειχθούν μερικοί άνθρωποι της ΚΟΕ και του "Δρόμου" στις θέσεις που σήμερα (οποία έκπληξη) κατέχουν οι επιτελείς του χρεοκοπημένου ΣΥΡΙΖΑ.

6. Το αφιέρωμα κλείνει με ένα δεύτερο κείμενο του Αντώνη Ανδρουλιδάκη με τίτλο «από το εγώ στο εμείς -- ο ρόλος του "κανένα"» που αναφέρεται στις ψυχολογικές προεκτάσεις της γνωστής "περιπέτειας" του Οδυσσέα με τον Πολύφημο. Το κείμενο έχει ενδιαφέρον καθώς υποστηρίζει πως ο μύθος νοηματοδοτεί στην συνείδησή του ανθρώπου την πραγματικότητα και συνδέει την ανωνυμία με την ένταξη στην συλλογικότητα. Αναρωτιέμαι όμως τί θέση έχει καί αυτό το κείμενο σε μια δημόσια συζήτηση για την σχέση ατομικού και συλλογικού που προορίζεται να καταλήξει στην αναμόρφωση μιας πολιτικής ομάδας που μέχρι σήμερα είχε όνομα (και μάλιστα το βαρύγδουπο όνομα "Κομμουνιστική Οργάνωση Ελλάδας") και χάρη σε αυτό έπαιξε έναν αδιερεύνητο ακόμα σε βάθος αλλά οπωσδήποτε σημαντικό ρόλο στην διάλυση της Αριστεράς και στην διαμόρφωση της άθλιας κατάστασης του σημερινού πολιτικού συστήματος.

Θα κλείσω αυτό το κείμενο επαναλαμβάνοντας πως το αφιέρωμα στην σχέση ατομικού - συλλογικού, άνοιξε μια συζήτηση που δεν μπορεί να την κλείσει, και πολύ σωστά δεν μπορεί, γιατί αυτή η συζήτηση δεν κλείνει χωρίς την αναγνώριση της πραγματικότητας και την δοκιμή της όποιας θεωρίας στην πράξη. Πρέπει επομένως να δούμε την προσπάθεια μετασχηματισμού της οργάνωσης που ήταν η ΚΟΕ σε μια οργάνωση που θα είναι -- κατά την ελπίδα των επιχειρούντων -- ο "Δρόμος", σαν μια απόπειρα πρώτης δοκιμής και πρώτου λάθους σε μια ατέλειωτη σειρά δοκιμών και λαθών που θα οδηγήσουν στην σύγχρονη οργάνωση του φορέα επαναστατικής πολιτικής. Αυτό το νέο εγχείρημα είναι πράγματι ένα πρώτο πείραμα επιστροφής στην επαναστατική πολιτική με την επαναστατικοποίηση της μορφής της πολιτικής οργάνωσης που θα μπορούσε να ασκεί αυτή την πολιτική. Βεβαίως ο Ρινάλντι κάθε άλλο παρά έχει την πρόθεση να προάγει την επαναστατική πολιτική αλλά επίσης ο Ρινάλντι κάθε άλλο παρά είναι ο πειραματιστής σε αυτό το πείραμα, το πειραματόζωο είναι, αλλά κι αυτό δεν είναι μικρή τιμή εκ μέρους της ιστορίας.