Ιστορία | ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, Σάββ, 2 Ιουλ 2005 | hits: 1658
εμφύλιος πόλεμος και στρογγυλό τραπέζι
άρθρο του Κωστή Παπαϊωάννου
Σάββ, 2 Ιουλ 2005

Η προσπάθεια να ερμηνευτούν οι πολεμικές συγκρούσεις της Δεκαετίας του '40, ερήμην της καθολικής τότε πολιτικής εκδήλωσης του ιστορικού επαναστατικού φαινομένου, είναι προσπάθεια, όπως λέγαμε κάποτε, να φτιαχτεί σκορδαλιά χωρίς σκόρδο! Κι όμως, πολιτικοί επιστήμονες που έχουν επανειλημμένα εκφραστεί απαξιωτικά οι μεν για τους δε, θα παρακαθίσουν στο καταληκτικό στρογγυλό τραπέζι του συνεδρίου της Πρέβεζας, για να διατυπώσουν τα "συμπεράσματα" αυτής της επιστημονικής συνάντησης. Υπάρχει, πράγματι ένας κοινός τόπος μεταξύ τους. Είναι η κοινή παραδοχή ότι το ιστορικό φαινόμενο της επανάστασης είναι ανύπαρκτο, ότι με άλλα λόγια η κοινωνία δεν είναι ένας ζωντανός οργανισμός που η ζωική του λειτουργία λέγεται ιστορία, αλλά είναι το απρόσωπο έδαφος της εξουσιαστικής διαμάχης, το οποίο μπορούν να διαμορφώνουν, να κατακτούν ή να χάνουν οι αντιμαχόμενες "ελίτ" της εξουσίας.

Οι γραπτές και προφορικές παρεμβάσεις όλων των επιστημόνων της ιστορίας και της πολιτικής είναι ασφαλώς κοινωνικά χρήσιμες. Οι περισσότερες πολιτικές θέσεις όμως που ρητά ή έμμεσα προκύπτουν, ιδίως από τα θεωρούμενα "έγκυρα" γραφτά τους, είναι αποτέλεσμα μιας προσέγγισης του ιστορικού φαινομένου από την πλευρά της εξουσίας. Είναι επομένως αναμενόμενο το κοινό πάθος των έγκριτων επιστημόνων εναντίον μιας προσέγγισης του ίδιου φαινομένου από την κοινωνική πλευρά. Κοντολογίς αδυνατούν να αναγνωρίσουν την επανάσταση στην ιστορία της πολεμικής δεκαετίας, οι μεν γιατί δεν την βρίσκουν καταγεγραμμένη ως πολιτική στα "γραπτά ντοκουμέντα", οι δε γιατί δεν την βρίσκουν ως ιδεολογία στις λευκές, μαύρες και κόκκινες τρομοκρατικές πράξεις. Οι μεν απονευρώνουν την πολιτική έκφραση από την ιστορική λειτουργία οι δε ενοχοποιούν ηθικά την κοινωνική της αφετηρία.

Η κοινή "προσφορά" επομένως της εν συγχύσει διατελούσης έγκυρης επιστήμης, στο ελπιδοφόρο σώμα των νέων επιστημόνων, που με ποικίλες θέσεις, γνώσεις και ενδιαφέροντα, θα προσέλθει στο συνέδριο της Πρέβεζας είναι πρακτικά ο κατακερματισμός του ιστορικού νοήματος και ουσιαστικά η δέσμευση της επιστήμης στην αντεπαναστατική ιδεολογία. Οι διαφορές, απ' την άλλη μεριά, προκύπτουν από τις διαφορετικές πολιτικές τους προοπτικές. Όσοι αποβλέπουν σε μια "δημοκρατική" εξουσιαστική "διαχείριση" έναντι μιας "αυταρχικής", βλέπουν την συνολική σύγκρουση της δεκαετίας του '40, σαν "αντίσταση" ενάντια στον φασισμό. Όσοι υπηρετούν την επελαύνουσα αυτοκρατορική μορφή εξουσίας, βλέπουν τις ίδιες συγκρούσεις σαν κοινωνική αταξία που παρεμπόδισε την τότε επελαύνουσα φασιστική τάξη.

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ιστορικός για να γνωρίζει ότι δεν υπήρξε η παραμικρή πολιτική και πολεμική κίνηση από το 1940 ως το 1949, που να μην σχετιζόταν θετικά ή αρνητικά, βάσιμα ή αβάσιμα, αποτελεσματικά ή αναποτελεσματικά, με το ιστορικό φαινόμενο της επανάστασης. Μόνο οι έγκριτοι πολιτικοί επιστήμονες αγνοούν αυτήν την αλήθεια. Οι μεν υποστηρίζουν ότι οι πολιτικοί εκφραστές της επανάστασης δεν ήθελαν παρά μια θέση στον ήλιο της κοινοβουλευτικής τάξης. Οι δε υποστηρίζουν ότι αυτοί δεν έπαψαν ποτέ να είναι επαναστάτες λενινιστές δηλαδή τρομοκράτες! Ως ερευνητές αμφότεροι βρίσκουν αυτό που ψάχνουν. Αλλά το μοναδικό συμπέρασμα εκ των ευρημάτων τους είναι πως οι επαναστάτες απέτυχαν να αντιληφθούν το ιστορικό επαναστατικό φαινόμενο και να προσαρμόσουν σ' αυτό την πολιτική τους. Δεν ερμηνεύουν δηλαδή την δεκαετία του '40 αλλά τον ζόφο που ακολούθησε. Κι αν, ο μη γένοιτο, η ερμηνεία τους υιοθετηθεί, θα ερμηνεύσει προκαταβολικά τον σήμερα επικρεμάμενο τον ζόφο.