Στο πλαίσιο της ελληνικής κοινωνίας διεξάγεται πράγματι σήμερα ένα πολύ σοβαρό πολιτικό πείραμα. Είναι όμως ανοησία να λέει κανείς ότι το πείραμα το εμπνεύστηκαν αυτοί οι γελοίοι υπάλληλοι των "αγορών" και ότι το πειραματόζωο είναι ο "ελληνικός λαός". Και είναι ακόμα μεγαλύτερη ανοησία να νομίζει κανείς ότι φτάνει να "ενωθούν" οι αλλοπρόσαλλοι επιτελείς της υπαρκτής Αριστεράς για να αντιστραφεί το πείραμα, να γίνει ο "ελληνικός λαός" πειραματιστής και η τρόικα το πειραματόζωο.
Αυτές οι επικίνδυνες ανοησίες παράγονται από την αριστερή πολιτική ρητορεία που υπό την πίεση των ιστορικών εξελίξεων αλλά ερήμην της ιστορικής λογικής έχει καταντήσει εντελώς παρανοϊκή. Την λογική αυτή οι αριστεροί της κοινωνικής βάσης είναι χρήσιμο να την παρακολουθούν αλλά καταστροφικό να την ακολουθούν.
Το πείραμα είναι ένα χρήσιμο λογικό σχήμα. Για να κατανοήσουμε όμως την σημασία του και την εξέλιξή του θα πρέπει να το εντάξουμε στην ιστορική ακολουθία στην οποία ανήκει πραγματικά. Από την στιγμή που είναι πια σαφές πως η μεταπολεμική κοινωνία καθορίστηκε από την σύγκρουση της δεκαετίας του '40, δεν μπορούμε παρά να εξετάσουμε πως ακριβώς προέκυψε η σημερινή κοινωνία μέσα από την εξέλιξη της κοινωνίας της δεκαετίας του '40.
Οι επιτελείς της υπαρκτής Αριστεράς "φλερτάρουν" με την δεκαετία του '40. Με αφάνταστη χυδαιότητα, οι επιτελείς του ΚΚΕ, με ευγένεια, αφέλεια, κουτοπονηριά, οι "πολύχρωμοι" επιτελείς του άξονα των μετώπων, με ασύδοτη αυθαιρεσία οι υπόλοιποι. Ακούμε διάφορα για "νέα κατοχή", για "νέες αντιστάσεις", για "νέα μέτωπα" αλλά στην θέση μιας "νέας λαοκρατίας" σερβίρεται -- ρητά ή δια των συμφραζομένων -- η επικίνδυνη ανοησία μιας "νέας μεταπολίτευσης".
* * * * * *
Γιατί τάχα προσπαθούν, όλοι αυτοί, να αποτρέψουν την εξέταση της μεταπολεμικής ιστορίας; Πολύ απλά, διότι η Αριστερά των επιτελείων, είναι η πλευρά της Αριστεράς που επικράτησε στην διάρκεια της μεταπολεμικής πολιτικής ιστορίας. Οι επιτελείς αυτής της πλευράς τότε, όσο και αυτοί που τους κληρονόμησαν, είναι υπεύθυνοι για τις συμφορές της Αριστεράς. Απωθούν το κάθε άλλο παρά ένδοξο ιστορικό παρελθόν τους γιατί αυτό προδικάζει το κάθε άλλο παρά λαμπρό μέλλον τους.
Βεβαίως, η έκπτωση, η κρίση, ο πνευματικός θάνατος της Αριστεράς είναι ιστορική αναγκαιότητα. Ιστορική αναγκαιότητα όμως είναι και η σύγκρουση με την υπαρκτή Αριστερά και γέννηση μιας νέας Αριστεράς. Κάποιοι είναι πολιτικά υπεύθυνοι για την ενσωμάτωση της Αριστεράς, κάποιοι είναι πολιτικά υπεύθυνοι που σύρθηκαν πίσω τους και τέλος κάποιοι είναι πολιτικά υπεύθυνοι που δεν μίλησαν ενώ μπορούσαν και κάποιοι θα αναλάβουν την ευθύνη να μιλήσουν.
Οι επιτελείς της υπαρκτής Αριστεράς αρνούνται να σκεφτούν το μεταπολεμικό ιστορικό παρελθόν, γιατί έτσι μόνο μπορούν να απωθήσουν το ζήτημα της κοινωνικής προοπτικής. Στην σημερινή όξυνση της κρίσης κρίνεται τελικά η τύχη του εξουσιαστικού συστήματος. Οι εθισμένοι στο ναρκωτικό της μικροεξουσίας, στα μικρομάγαζα που βλακωδώς προβίβασαν σε "συνιστώσες", τρομοκρατούνται στην σκέψη ότι θα χάσουν την πρέζα τους.
* * * * * *
Με το "πείραμα των αγορών" τελειώνει η μεταπολεμική ιστορική ακολουθία που χαρακτηρίζεται από την απελπισμένη προσπάθεια να παραταθεί τεχνητά η ζωή του κλινικά νεκρού εξουσιαστικού συστήματος. Η ακολουθία που άρχισε με την αυταπάτη για την δυνατότητα μιας εξουσιαστικής ανασυγκρότησης της παραγωγής τελειώνει σήμερα με την παράνοια για την δυνατότητα μιας εξουσιαστικής αναδιάρθρωσης της διανομής.
Οι αλλαγές στο εξουσιαστικό θεσμικό σύστημα ακόμα κι όταν αφορούν την οικονομία είναι αλλαγές βαθύτατα πολιτικές. Η ραχοκοκαλιά της κοινωνικής ιστορίας είναι οι αλλαγές στην πραγματική διαδικασία παραγωγής και διανομής των αγαθών. Η μεταπολεμική ιστορική ακολουθία αρχίζει στο τέλος του πολέμου με μια κοινωνία που οραματιζόταν (βάσιμα) την οικονομική επάρκεια και τελειώνει σήμερα με επικίνδυνα ξεπερασμένα τα όρια της αφθονίας.
Πάνω σ' αυτή την οικονομική ραχοκοκαλιά, που αφορά τις πραγματικές κοινωνικές σχέσεις, έχει πλεχθεί η μεταπολεμική πολιτική ιστορία. Από πολιτική άποψη η ιστορία αυτή καθορίζεται από τις πολιτικές κινήσεις -- θετικές και αρνητικές -- της Αριστεράς. Το κύριο ζήτημα επομένως στην μελέτη της μεταπολεμικής ιστορίας είναι η διαδικασία μέσα από την οποία επικράτησε και ο ρόλος που έπαιξε η πλευρά που επικράτησε στην ελληνική Αριστερά μετά τον πόλεμο.
* * * * * *
Το πραγματικό πειραματόζωο στο "πείραμα των αγορών" δεν είναι η ελληνική κοινωνία, αλλά η ελληνική Αριστερά. Η αντίφαση ανάμεσα στο θεσμικό και στο πραγματικό είναι τόσο μεγάλη που χωρίς την συνεργασία της Αριστεράς, δεν μπορεί να παραταθεί με κανένα τρόπο η ζωή του εξουσιαστικού θεσμικού συστήματος. Το όπλο για την επιβολή του σημερινού παραλογισμού δεν μπορεί να είναι άλλο από μια Αριστερά που να δήθεν μάχεται, αλλά που έχει σαν πραγματικό στόχο την ήττα και όχι την νίκη.
Τα όρια της αντίφασης μεταξύ εξουσιαστικού και κοινωνικού συστήματος δεν ξεπεράστηκαν σήμερα, έχουν ξεπεραστεί ήδη με την σύγκρουση της δεκαετίας του '40. Το εξουσιαστικό σύστημα έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα χάρη στην σταδιακή ενσωμάτωση της Αριστεράς. Τελευταία ήταν η ενσωμάτωση του μ-λ κινήματος μετά τον Μάη του '68, τα απόνερα του οποίου τα ζούμε σήμερα στην Ελλάδα με την εφεύρεση της "νέας μεταπολίτευσης" από τους επιτελείς της ΚΟΕ.
Η ιστορική ακολουθία την οποία ζούμε σήμερα έχει αρχίσει το 1943, όταν έγινε πια φανερή η επικείμενη στρατιωτική νίκη του μπολσεβικισμού εναντίον του φασισμού. Η πλευρά της Αριστεράς που επικράτησε μέχρι σήμερα παραιτήθηκε ή έδειξε την διάθεση να παραιτηθεί στα Δεκεμβριανά και στην Βάρκιζα. Το πείραμα της υποταγής της κοινωνίας με όπλο την ενσωμάτωση της Αριστεράς έχει αρχίσει το έτος 1947 στο στρατόπεδο της Μακρονήσου.
* * * * * *
Η ιστορική αποτίμηση του συμβάντος της Μακρονήσου έχει αποσιωπηθεί εντελώς από τους επιτελείς της Αριστεράς γιατί στην Μακρόνησο οι τότε χειριστές του συστήματος επεδίωξαν να υποτάξουν την κοινωνία και κατάφεραν να υποτάξουν την τότε Αριστερά των επιτελείων. Οι επιτελείς της Αριστεράς που από τότε κάνουν καριέρα σαν καθοδηγητές της υποταγής συμβολοποίησαν την Μακρόνησο σαν τόπο μαρτυρίου, την αποσιώπησαν όμως σαν τόπο ιστορικού πειραματισμού.(1)
Το σημερινό "πείραμα των αγορών" είναι μια ακόμα (και η τελευταία) επανάληψη του πειράματος της Μακρονήσου. Είναι μια πολιτική (πολιτιστικού χαρακτήρα) επίθεση που έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με το πείραμα της Μακρονήσου, προσαρμοσμένη όμως στις σημερινές συνθήκες. Επιπλέον το πείραμα είναι διευρυμένο: Η Μακρόνησος τότε ήταν ένα στρατόπεδο στο περιβάλλον της Ελλάδας, η Ελλάδα σήμερα είναι ένα στρατόπεδο στο περιβάλλον του κόσμου.
Το πείραμα της Μακρονήσου άρχισε το 1947. Παρά την υποταγή στην Βάρκιζα, παρά τις παλινωδίες μετά την αποχή του 1946, η κοινωνική αντιπαράθεση οδηγιόταν στον εμφύλιο. Και αντί η αριστερή νεολαία, να βγαίνει κατά χιλιάδες στο βουνό, χιλιάδες νέοι, αριστεροί διαφόρων διαβαθμίσεων και ποιοτήτων, συγκεντρώνονται στην Μακρόνησο και περνούν τα βάσανα της "κολυμβήθρας του Σιλωάμ" για μια δήλωση αποκήρυξης της κοινωνικής προοπτικής.
* * * * * *
Η Μακρόνησος υπήρξε ένα μεγαλειώδες και σε μεγάλο βαθμό συνειδητό φασιστικό πείραμα για την αναστροφή του ορμητικού επαναστατικού ρεύματος της δεκαετίας του '40: Ο εμπνευστής της Μακρονήσου, ο ταξίαρχος Γεώργιος Μπαϊρακτάρης, σε μια έκθεση του '50, όταν πια ο εμφύλιος είχε τελειώσει, περιγράφει και αποτιμά το εγχείρημα. Προσπαθώντας να δικαιολογήσει την άγρια πλευρά του, αποκαλύπτει με εκπληκτική σαφήνεια την ιστορική ουσία του πειράματος. (2)
Η έκθεση ξεκινάει από την αξιωματική τοποθέτηση της φασιστικής πολιτικής στο βάθρο της νομιμότητας και της επαναστατικής πολιτικής στο σκαμνί της εγκληματικότητας. Αναφέρεται ακολούθως στα ολέθρια αποτελέσματα που θα είχε η "επαναστατική ασθένεια" «μεταξύ του στρατευομένου λαού» αν δεν θεραπευόταν. Εξηγεί τέλος ότι η αναποφασιστικότητα του μέτρου της εξαίρεσης (των "ασθενών") από την στράτευση «διεβίβρωσκε το ηθικόν του μαχομένου Στρατού»
Ιδρύεται στον στρατό μια ειδική υπηρεσία και ο Μπαϊρακτάρης εισηγείται στον «τότε Αρχηγόν του ΓΕΣ, Αντιστράτηγον κ. Βεντήρην Κ.» την επιχείρηση της Μακρονήσου. Το κλίμα της αβεβαιότητας και της απελπισίας των επιτελών της φασιστικής πολιτικής εν όψει της έναρξης του πειράματος, αποδίδεται από την «αλησμόνητον» στον Μπαϊρακτάρη του '50 απάντηση του Αρχηγού του ΓΕΣ: «Κάμε ό,τι σε φωτίση ο Θεός, θα μ' έχης υποστηρικτή σ' όλες σου τις προσπάθειες...».
Το σχέδιο του Μπαϊρακτάρη ήταν: η απομόνωση των "ασθενών" «εις χώρον μακράν πάσης εξωτερικής επιδράσεως», η πίεση επ' αυτών «στοργική σαν της μάνας, αλλά και συγχρόνως αυστηρή σαν του πατέρα» και τέλος η "διαφώτιση" «μέσα στην άνω ατμόσφαιραν». Η προσδοκία ήταν η απόδοση «εις τον Στρατόν και την Κοινωνίαν ασπίλων των εκ τούτων ανανηφόντων με ξεχασμένο το παρελθόν και με σοβαράν προσπάθειαν προστασίας τούτων στην ζωήν»
Το κλειδί για την κατανόηση του σχεδίου του Μπαϊρακτάρη είναι η παρακάτω φράση: «Απεχώρησα από το γραφείον του Στρατηγού [έχοντας] μεγίστας ελπίδας επιτυχίας εις τας προσπαθείας μου στηριζόμενος (..) και εις την πεποίθησιν, η οποία ανέκυπτε από το ερώτημα: "γιατί να θεωρώμεν ικανόν τον καθοδηγητήν κομμουνιστήν εις το να κάνη τους εθνικόφρονας κομμουνιστάς και να παραδεχώμεθα τους εαυτούς μας ανικάνους διά το αντίθετον;"».
Το πείραμα της Μακρονήσου, ήταν ένα πολιτικό πείραμα και έγινε μέσα στο "οικείο" περιβάλλον των κλασσικών φασιστικών πολιτικών μεθόδων (χαφιεδισμός, αστυνόμευση, εξορίες, φυλακές, εκτελέσεις). Με το πείραμα της Μακρονήσου ωστόσο επιχειρήθηκε η "αναμόρφωση" της κοινωνίας. Ο στόχος του ήταν η δημιουργία μιας "μαγιάς" από "ανανήψαντες" αριστερούς, που θα διαμόρφωνε μια κοινωνία χωρίς επαναστατικότητα, χωρίς την προοπτική της αλλαγής.
* * * * * *
Ο Μπαϊρακτάρης δεν προσδιόριζε στην έκθεσή του, ποιους εννοούσε ως "εαυτούς μας", που δεν έπρεπε να παραδέχομεθα ως ανικάνους διά το αντίθετον από αυτό που έκανε ο καθοδηγητής κομμουνιστής. Στην έκθεση φαίνεται σαν να φανταζόταν την ιεραρχία του στρατεύματος σαν ικανή να παίξει τον ρόλο του καθοδηγητή, να θεραπεύσει τους ασθενείς, να τους επαναφέρει στην "αγκαλιά" της μητέρας "πατρίδας". Αλλά αυτό δεν συνέβη καθόλου στην πράξη.
Το μεγαλειώδες στο πείραμα της Μακρονήσου είναι ακριβώς αυτό που δεν προβλεπόταν στο σχέδιο. Συνειδητοποιήθηκε στην Μακρόνησο, με το φασιστικό πείραμα, πως η κοινωνία δεν "αναμορφώνεται" με την έξωθεν βία ούτε με την άνωθεν καθοδήγηση και διδασκαλία. Η κοινωνία αλλάζει με βάση τις εσωτερικές της αντιθέσεις. Όσο το εξουσιαστικό σύστημα διαχωρίζεται από την κοινωνία, τόσο οι παράμετροι των παρεμβάσεών του στην ιστορική διαδικασία είναι αναπόφευκτες αλλά όχι αποφασιστικές.
Στην Μακρόνησο η παρουσία της φασιστικής εξουσίας ήταν συμβολική. Στις "δόξες" της, τρείς άνθρωποι όλοι κι όλοι, οι διοικητές των ταγμάτων ήταν δεξιοί. Την "κολυμβήθρα του Σιλοάμ" την λειτούργησαν αποκλειστικά, διαφόρων βαθμών αριστεροί "ανανίπτοντες" με μοναδικό εργαλείο ένα δίλημμα: δεν υπογράφεις και βασανίζεσαι ή υπογράφεις και βασανίζεις τους άλλους. Παραμένεις στο χώρο της κοινωνίας ή μπαίνεις (μονίμως αβέβαιος) στον προθάλαμο της εξουσίας.
* * * * * *
Η Μακρόνησος υπήρξε πράγματι ένα κολαστήριο. Το σχέδιο όμως του πειράματος δεν ήταν η φυσική ή πνευματική εξόντωση του τμήματος της νεολαίας που πέρασε από αυτό αλλά η κατάκτησή του. Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται εκ των πραγμάτων είναι αν το πείραμα της Μακρονήσου πέτυχε τον στόχο του. Το πείραμα είχε σαν αποτέλεσμα την πνευματική εξόντωση του 99% του δείγματος αλλά ακριβώς γι αυτό το πείραμα απέτυχε παταγωδώς και οι πειραματιστές ακόμα απολογούνται.(3)
Υπάρχουν πολλές αποδείξεις της αποτυχίας της Μακρονήσου. Η συντριπτική απόδειξη όμως είναι η προσφυγή στην σφαγή του Φεβρουαρίου του 1948. Αυτή είναι η απόδειξη ότι το εγχείρημα του Μπαϊρακτάρη, με τελικό στόχο την αναστροφή της επαναστατικής αλλαγής, αποδείχτηκε ανεφάρμοστο. Το καθήκον της ιστορικής έρευνας τώρα είναι να ξεκολλήσει από την μαζοχιστική περιγραφή του μαρτυρίου και να εμβαθύνει στην αναγκαιότητα της αποτυχίας.
Το προϊόν της Μακρονήσου είναι η κουλτούρα της ηρωικής ήττας (με πρύτανη της αντίστοιχης αισθητικής τον Μίκη Θεοδωράκη) που μπόλιασε την πολιτική της μεταπολεμικής Αριστεράς. Μέσα στο κλίμα αυτής της κουλτούρας προέκυψαν οι αριστερές αυθεντίες της επιστήμης, του πνεύματος, της τέχνης που λάμπρυναν την άνοιξη της Καραμανλικής οκταετίας (1956-1964), οικοδόμησαν, "το κράτος της Δεξιάς" διευκόλυναν την δικτατορία και κατασκεύασαν την υπαρκτή Αριστερά.
Από ιστορική άποψη το πείραμα της Μακρονήσου ολοκλήρωσε ένα στάδιο της αναμόρφωσης της ελληνικής Αριστεράς, σε μια διαδικασία που είχε αρχίσει από το 1943. Στην ανάσχεση της κοινωνικής αλλαγής, που επιδιωκόταν, φυσικά, η αναμόρφωση της Αριστεράς δεν απέδωσε τίποτα. Παρά το σοβαρό ανάχωμα που ορθώθηκε με την μετάλλαξη της Αριστεράς, η ελληνική κοινωνία δεν "αναμορφώθηκε" και κυρίως δεν εκτράπηκε από την ιστορική της πορεία.
* * * * *
Η πολιτική ιστορία δεν ταυτίζεται απαραίτητα με την κοινωνική ιστορία. Η ελληνική πολιτική ιστορία χαράχτηκε βαθειά από την αναμόρφωση της Αριστεράς στην Μακρόνησο και μέχρι το σημερινό πείραμα των αγορών μεσολάβησε μια πορεία βαθέματος της υποταγής της υπαρκτής Αριστεράς στο εξουσιαστικό πολιτικό σύστημα. Οι σημερινοί "πειραματιστές" ντόπιοι και ξένοι δεν είναι παρά γελοίες απομιμήσεις του Μπαϊρακτάρη και των "ειδικών" της Μακρονήσου.(4)
Η πειραματική επιχείρηση της "αναμόρφωσης" του επαναστατικού τμήματος της ελληνικής νεολαίας στην Μακρόνησο μετατράπηκε στην πορεία σε μια επίθεση για την καθυπόταξη της Αριστεράς που οδήγησε στην παραίτηση της Αριστεράς από τον εμφύλιο. Αμέσως μετά, στην ίδια την Μακρόνησο, άρχισε η "παραγωγική" εφαρμογή της "αναμόρφωσης" σε ευρύτερες ομάδες μέχρι που η Μακρόνησος έκλεισε σαν και σαν τόπος εξορίας το 1952.
Η "μαγιά" που κατασκευάστηκε στην Μακρόνησο αναμείχθηκε στην ζύμη της ελληνικής κοινωνίας. Ένα άτυπο δίκτυο αλφαμιτών, άρχισε να λειτουργεί μέσα στην ελληνική Αριστερά των επιτελείων, μέσα στην βάση της Αριστεράς, μέσα στην βάση της κοινωνίας, προσπαθώντας να με την πειθώ, με την συναισθηματική πίεση και με την βία να εξαναγκάσει την ελληνική κοινωνία σε υποταγή. Το δίκτυο εξελίχθηκε και από το 1974 και μετά ο αλφαμιτισμός έγινε καταστατική αρχή των συνιστωσών της υπαρκτής Αριστεράς.
Στο τέλος της καραμανλικής οκταετίας (1956-1964), ο αλφαμιτισμός της Αριστεράς αποτελεί την προϋπόθεση για το ξεπούλημα της Αριστεράς στον Γεωργίου Παπανδρέου, με αντάλλαγμα την "μακρονησιώτικη" ελπίδα μιας εισόδου στον προθάλαμο της εξουσίας. Ακολουθεί η δικτατορία του Παπαδόπουλου και η Αριστερά αντί στην εξουσία μπαίνει σε μια νέα φάση διώξεων και βασανιστηρίων αυξάνοντας την προσφορά της αλλά και το κεφάλαιο της "ηρωικής ήττας" της.
Μετά την μεταπολίτευση οι επιτελείς της υπαρκτής Αριστεράς και αργότερα αυτοί της αντιεξουσίας και της αναρχίας, υπογράφουν με διάφορους τρόπους, δηλώσεις ρητής ή έμπρακτης μετανοίας. Κοινό (οικουμενικό) πρόσχημα για την καταδίκη της προηγούμενης θητείας τους είναι η καταδίκη του "σταλινισμού". Τελευταία καθοριστικής σημασίας για την αναδόμηση του φασισμού είναι η υπογραφή των φτωχονεόπλουτων επιτελών του μαρξισμού - λενινισμού.
* * * * *
Η προετοιμασία του πειράματος των αγορών έχει αρχίσει από τον "σοσιαλιστικό μετασχηματισμό" του ΠΑΣΟΚ. Οι απανταχού της επικράτειας ανανήψαντες "Μακρονησιώτες" στρατεύτηκαν υπό την αιγίδα του Ανδρέα Παπανδρέου και γύρω από αυτόν. Η "σοσιαλιστική" Ελλάδα του Αντρέα ήταν ένα απομονωμένο επιδοτούμενο στρατόπεδο πολιτών, στο οποίο ένα δίκτυο "αλφαμιτών" της πολιτικής πειραματιζόταν την αναμόρφωση της ελληνικής κοινωνίας.
Στο πλαίσιο αυτού του "μετασχηματισμού" οι παραγωγικές διαδικασίες "κρατικοποιήθηκαν" και καταστάληκαν. Ο οικονομικός μηχανισμός της ελληνικής κοινωνίας αχρηστεύτηκε, αντικαταστάθηκε από έναν μηχανισμό οικονομικής διασωλήνωσης και η ελληνική πολιτεία μετατράπηκε σε μια δυτική σοβιετικού τύπου δημοκρατία. Η Ελλάδα της παγκοσμιοποίησης ήταν ένα "εργαστηριακό" πρότυπο επαρχίας για την μελλοντική παγκόσμια αυτοκρατορία.
Το μόνο που πέτυχε ωστόσο ο "σοσιαλιστικός μετασχηματισμός" του Αντρέα Παπανδρέου ήταν η οριστική ακύρωση της Αριστεράς, με την ακόμα μεγαλύτερη ενσωμάτωσή της στο εξουσιαστικό σύστημα. Κάθε φορά που οι επιτελείς της προσπαθούν να "καθοδηγήσουν" την κοινωνική βάση στην υποταγή, ακυρώνονται και γίνονται καταγέλαστοι. Ο ίδιος ο πασοκικός "σοσιαλισμός" που στα νιάτα του "γοήτευσε" ακόμα και το ΚΚΕ, κατάντησε μια ιστορική γελοιογραφία.
* * * * * *
Το πείραμα της Μακρονήσου, εκ πρώτης όψεως, στόχευε στην ανάπτυξη μεθόδων για την αποτροπή της επαναστατικής αλλαγής στην ελληνική κοινωνία. Με δεδομένο όμως ότι η σύγκρουση της δεκαετίας του '40 δεν είχε ακόμα κριθεί, η πραγματική ιστορική σημασία του ήταν πολύ ευρύτερη. Το πείραμα της Μακρονήσου ήταν μια πρώτη προσπάθεια ανάπτυξης μεθόδων τεχνητής διατήρησης του εξουσιαστικού συστήματος και επιβολής του στον μεταπολεμικό κόσμο.
Οι εμφανείς αναλογίες του πειράματος των αγορών με το πείραμα της Μακρονήσου, εκ πρώτης όψεως, "δικαιώνουν" το τελευταίο και υπογραμμίζουν την οξυδέρκεια των επιτελών της ελληνικής φασιστικής πολιτικής. Αποδεικνύουν όμως επίσης και την οριστική χρεωκοπία των συντηρητικών πειραμάτων. Η κρίση αποδεικνύεται αθεράπευτη και περιορίζει τις δυνατότητες των πειραματισμών στην ενσωμάτωση μιας Αριστεράς η οποία χρεοκοπεί την ίδια την στιγμή της ενσωμάτωσης.
Στην ιστορική, ματιά τα διαδοχικά πολιτικά πειράματα της πολιτικής εξουσίας χάνουν τον πειραματικό τους χαρακτήρα. Φαντάζουν σαν ομηρικές συγκρούσεις ανάμεσα σε συντηρητικές και σε επαναστατικές δυνάμεις, κάτω από την επίβλεψη της θεάς Ιστορίας. Μιας θεάς που ευνοεί την συντηρητική πλευρά, την πλευρά της εξουσίας, αλλά τελικά "ανάγκα" και η θεά πείθεται να χαρίσει την νίκη, στην επαναστατική πλευρά, η οποία είναι ικανή να αντλεί πείρα από τις μάχες του παρελθόντος.
Τελικά η Μακρόνησος, η σημερινή κοινωνική σύγκρουση αλλά και οι ενδιάμεσες πολιτικές μάχες στην Ελλάδα, έχουν πράγματι έναν πειραματικό χαρακτήρα. Η ελληνική υπαρκτή Αριστερά θέλοντας να προσωποποιήσει το πείραμα καταφεύγει στην θεολογία του "λαού". Η μόνη διέξοδος από την σύγχρονη ρητορική μεταφυσική είναι η εμβάθυνση στην πολυπλοκότητα της σύνθεσης από τον συντηρητισμό και την επαναστατικότητα ενός σύγχρονου οικουμενικού υποκειμένου.
* * * * * *
Η πείρα που αντλήθηκε από την μεταπολεμική ακολουθία των ελληνικών πειραμάτων οδηγεί σήμερα σε μια γενικευμένη πολιτική σύγκρουση. Οι αγορές "ηγεμονεύουν" της συντηρητικής πλευράς και επιβάλουν την πολιτική τους ατζέντα. Οι επιτελείς της Αριστεράς αδυνατούν να αντιληφθούν την κατάσταση και καταφεύγουν στον μαζοχισμό της "ηρωικής αντίστασης". Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι η επαναστατική αλλαγή υπηρετείται πια σήμερα από τον φασιστικό συντηρητικό ριζοσπαστισμό.(5)
Στην επερχόμενη σύγκρουση, η συντηρητική πλευρά της κοινωνίας, δεν έχει απλά οικειοποιηθεί την πείρα του παρελθόντος, την έχει αφομοιώσει: αποτελεί -- σώματι και πνεύματι -- ατόφια αυτή την πείρα. Η Αριστερά των επιτελείων έχει καταντήσει να αποτελεί τον εγκέφαλο της συντηρητικής πλευράς. Παρατηρεί, επισημαίνει κινδύνους, επεξεργάζεται ιδέες, διατυπώνει συμπεράσματα: κατασκευάζει, από ιδεολογική άποψη το δόρυ και την ασπίδα της εξουσίας.
Σε τελευταία ανάλυση η συντηρητική πλευρά φαίνεται σαν να έχει καταφέρει να μεταφέρει την πείρα του παρελθόντος και να την μορφοποιεί σε πολιτική. Αλλά μόνο η επαναστατική πλευρά μπορεί να αξιοποιήσει την πείρα του παρελθόντος. Έχει πληρώσει για τον σχηματισμό αυτής της πείρας -- με ιδρώτα και αίμα -- και, για να παραφράσουμε τον Μάο Τσε Τουνγκ, δικαιούται να την παραλαμβάνει στο πεδίο της μάχης μεταφερμένη από τον εχθρό.(6)
* * * * * *
Παρά την έκταση αυτού του κειμένου οι σκέψεις που περιέχει είναι απλές νύξεις για ορισμένες όψεις ενός πολύ σημαντικού ιστορικού ζητήματος. Εκτέθηκε εδώ ο ισχυρισμός ότι το τέλος της δεκαετίας του '40 είναι συγχρόνως η αρχή της τελικής μεταβατικής φάσης σε μια νέας μορφή κοινωνία. Στην φάση αυτή η ελληνική κοινωνία προετοιμάστηκε για το μεγάλο και τελικό πείραμα που "τρέχει" σήμερα συγκεντρώνοντας το πλανητικό ενδιαφέρον.
Η βαθύτερη μελέτη του ζητήματος είναι εκ των ουκ άνευ για την κατανόηση της σημερινής κατάστασης,. Χρειάζεται μια αναλυτική μελέτη του πειραματικού χαρακτήρα της Μακρονήσου, καθώς και των αναλογιών ανάμεσα στην Μακρόνησο και στο σημερινό "πείραμα των αγορών". Τα εξουσιαστικά πειράματα ωστόσο έχουν από την αρχή μια αντίφαση που στις διαστάσεις της (οικονομική, πολιτική και πολιτιστική) αναπτύσσεται συνοπτικά ως εξής:
Η οικονομική: Η αφαίρεση της υπεραξίας από την συνολική, παραγωγική διαδικασία και η χρησιμοποίησή της για τον έλεγχο της κοινωνικής ανάπτυξης (|πακέτα σχεδίου Μάρσαλ και ευρωπαϊκών προγραμμάτων), αυξάνει κατακόρυφα τον παρασιτισμό του εξουσιαστικού συστήματος, το αποκόπτει από την κοινωνική λειτουργία και επιταχύνει (ασφαλώς επικίνδυνα για την κοινωνία αλλά μοιραία για το ίδιο) το σάπισμα και την διάλυσή του.
Η πολιτική: Ο αλφαμιτισμός της Αριστεράς και η υπαγωγή της πολιτικής της στο εξουσιαστικό σύστημα, αργά ή γρήγορα την αχρηστεύει. Η κοινωνία τότε ωθείται στην αναπαραγωγή της Αριστεράς. Η αρχή αυτής της αναπαραγωγής ήταν, στην δεκαετία του '60, η γέννηση της μαρξιστικής - λενινιστικής Αριστεράς, ασχέτως αν αυτή περιέπεσε, με την "κοσμογονία" του πασοκικού "σοσιαλιστικού" μετασχηματισμού, σε έναν ακόμα αθλιότερο αλφαμιτισμό.
Η πολιτιστική: Η λειτουργία του πολιτισμού -- απαραίτητη για την ενοποίηση της κοινωνίας -- δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθεί υπό έλεγχο και με την βία. Το πιο πιθανό είναι ότι γρήγορα θα γελοιοποιηθεί. Αλλά ακόμα κι αν χάρη στην υψηλή της ποιότητα (όπως με την μουσική στην Ελλάδα) ξεπεράσει τον κίνδυνο της γελοιοποίησης, η πολιτιστική ενότητα που θα δημιουργήσει, αργά ή γρήγορα, θα αντιπαρατεθεί στον εξουσιαστικό χαρακτήρα της.
* * * * * *
Η Μακρόνησος είχε δραματικές επιπτώσεις στην ελληνική κοινωνία. Οι επιπτώσεις αυτές όμως έγιναν ταυτόχρονα οι προϋποθέσεις για την αλλαγή της Αριστεράς. Αλλαγή που, από ιστορική άποψη, έχει αρχίσει από τον Δεκέμβρη του 2008, και θα εκφραστεί με τον πιο βασανιστικό τρόπο στο πολιτικό επίπεδο, συμπληρώνοντας την βασική προϋπόθεση για την κοινωνική αλλαγή. Το πείραμα των αγορών δεν έχει καμιά δυνατότητα διαμόρφωσης μιας νέας Αριστεράς των επιτελείων: μέσα από αυτό, αργά η γρήγορα, θα αναδειχτεί η νέα Αριστερά της κοινωνικής βάσης.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Το άρθρο Μακρόνησος, φλυαρία και σιωπή γράφτηκε τον Απρίλιο του 2004 με την ευκαιρία μιας προσπάθειας που έγινε τότε να "αξιοποιηθεί" η Μακρόνησος από παράγοντες της Αριστεράς.
(2) Μεγάλο μέρος από την έκθεση του ιδρυτή της Μακρονήσου ταξίαρχου (όταν γραφόταν η έκθεση το 1950) δημοσιευμένα στο site του Ιού με τίτλο: "Γιατί φτιάξαμε τη Μακρόνησο" http://www.iospress.gr/ios2003/ios20030914a.htm
(3) Ο Γιάννης Χοντζέας, ένας από τους λίγους που βάσταξαν στην Μακρόνησο, έγραψε: «Όταν μας μπαρκάρανε για το Μακρονήσι ξέραμε δυό πράγματα: Πως εκεί δύσκολα βαστάς. Είναι ζήτημα αν βαστάει το 1%. Και στο 1% περιλαμβάνονται πεθαμένοι, τρελοί, σακατεμένοι και μερικοί λίγο υγιείς».
(4) Οι ιστορικοί της υπαρκτής Αριστεράς απασχολημένοι στην κατασκευή της καριέρας τους δεν έχουν κάνει τον κόπο να βρουν τις διασυνδέσεις που θα φώτιζαν τις σχέσεις αλλά κυρίως και τις αντιθέσεις μεταξύ ελλήνων και ξένων χειριστών του εξουσιαστικού συστήματος που διαμόρφωσαν το πείραμα της Μακρονήσου.
(5) Η έξαρση της σημασίας των πολιτικών αντιθέσεων και συγκρούσεων της ελληνικής κοινωνίας στις παγκόσμιες ιστορικές εξελίξεις δεν σημαίνει καθόλου την υποτίμηση της σημασίας και της μοναδικότητας των εκφράσεων άλλων κοινωνιών τις οποίες μπορεί και να αγνοούμε. Είναι βεβαίως αλήθεια ότι αυτή η έξαρση μπορεί να τροφοδοτήσει τον εθνικισμό, αυτό όμως μπορεί να θεωρηθεί σαν "παράπλευρη απώλεια" στην εξέλιξη μιας αναγκαίας συζήτησης.
(6) Ο Μάο στα "στρατηγικά προβλήματα του επαναστατικού πολέμου της Κίνας" τελειώνει την ομιλία με την σημαντική σκέψη ότι ο λαϊκός επαναστατικός στρατός δεν πρέπει να στηρίζεται στην δική του βιομηχανία όπλων αλλά στον οπλισμό του εχθρού. Λέει πως ο κινέζικος λαός έχει πληρώσει αρκετά στα οπλοστάσια της Σαγκάης και του Λονδίνου ώστε δικαιούται να του φέρνουν τα όπλα οι "υπηρεσίες μεταφοράς" του εχθρού στο πεδίο της μάχης!