Η είδηση του Θανάτου του Κώστα Φινέ με συγκλόνισε. Όχι μόνο από λύπη, για την απώλεια ενός αγαπημένου ανθρώπου αλλά και γιατί εκεί που δεν το περίμενα, μέσα από το ερώτημα που η είδηση του θανάτου φέρνει αυτόματα στο μυαλό μας: ποιος ήταν ο Κώστας Φινές; παρουσιάστηκε μπροστά μου ολοζώντανος ο αριστερός της κοινωνικής βάσης για τον οποίο, και για χάρη του οποίου περνάω γράφοντας τα τελευταία χρόνια της ζωής μου, αλλά μόνο σαν θεωρητικό σχήμα μπορώ να τον παρουσιάζω στα γραφτά μου.
Σκέφτηκα: πέθανε λοιπόν ένας αριστερός της κοινωνικής βάσης και αμέσως μετά σκέφτηκα: άρα υπήρχε ένας αριστερός της κοινωνικής βάσης, άρα δεν ήταν, δεν είναι ένα μυθικό πρόσωπο, ένα θεωρητικό πρόσωπο, ο αριστερός της κοινωνικής βάσης.
Σκεφτόμουν τις επόμενες μέρες μήπως είναι άπρεπο, να γράψω κάτι για τον θάνατό του Φινέ. Εγώ είμαι απόλυτα ξένος προς όλα τα σχήματα της λεγόμενης Αριστεράς και θεωρώ πως όλα τα κομμάτια της, χωρίς καμιά εξαίρεση, κυριαρχούνται από τον οπορτουνισμό. Ο Φινές βοηθούσε ενεργητικά μέχρι την τελευταία του πνοή το κομμάτι της οπορτουνιστικής Αριστεράς που εκφραζόταν από την ΚΟΕ, και εκφράζεται σήμερα από τον "Δρόμο της Αριστεράς": το κομμάτι το οποίο εγώ θεωρώ σαν παρακμιακή απόληξη του μαρξιστικού λενινιστικού κινήματος και από το οποίο, δικαιολογημένα οι επιτελείς του, με έχουν απομονώσει.
Φοβόμουν λοιπόν μήπως το "μένος" μου εναντίον των επιτελών της ΚΟΕ εκφραστεί σαν πικρία εναντίον του Φινέ που αναγκαστικά έδινε στους συγκεκριμένους επιτελείς του οπορτουνισμού ένα σοβαρότατο "άλλοθι" με την παρουσία του. Όταν όμως διάβασα τις τρεις αναφορές στον Φινέ, στο τελευταίο φύλλο του "Δρόμου της Αριστεράς" (31/05/14), άλλαξα γνώμη. Αποφάσισα πως, αντίθετα, θα ήταν άπρεπο να σωπάσω, μπροστά σ' αυτό στο παράδειγμα του ανθρώπου, ο οποίος, αντίστροφα, είχε την υπομονή να δίνει "άλλοθι" στους επιτελείς του οπορτουνισμού, προκειμένου να παραμένει ο ίδιος ενεργός κοντά στους αριστερούς της κοινωνικής βάσης.
Χάρη σ' αυτά τα τρία κείμενα, για πρώτη φορά η ανάγνωση του "Δρόμου της Αριστεράς" δεν ήταν για μένα τραυματική. Για πρώτη φορά, παρέβλεψα τα υπόλοιπα κείμενα της εφημερίδας προκειμένου να απολαύσω το μεγαλείο ενός στιγμιότυπου της Αριστεράς που έχει χαθεί. Ένοιωσα σαν στις εκδηλώσεις προς το πρόσωπο του Φινέ, να επιστρέφει επιτέλους η Αριστερά της ελληνικής κοινωνίας.
Τρείς άνθρωποι, από τρείς διαφορετικούς κοινωνικούς και πολιτικούς χώρους, μιλώντας με συγκινημένα και συγκινητικά λόγια για τον Φινέ, την εικόνα που έχει η κοινωνία για τον άνθρωπο της Αριστεράς.
Ο Γιώργος Προβελέγγιος, σημαντικός αρχιτέκτονας και προσωπικότητα του μ. λ. κινήματος από την δεκαετία του 1960, είπε για τον Φινέ: «...τον αγαπήσαμε για το ήθος του». Ο Τάσος Μπίρης παιδί της δεκαετίας του 1960 κι αυτός, και από τους σημαντικούς καθηγητές του μεταπολιτευτικού Πολυτεχνείου, αναφέρθηκε στο έργο του Φινέ αλλά στην πραγματικότητα, αναφέρθηκε στον αριστερό αρχιτέκτονα που ήταν ο Φινές λέγοντας τελικά: «...δεν χάθηκε καθώς θα τον νοιώθουμε συνέχεια, κοντά μας». Ο Μιχάλης Σιάχος διευθυντής σύνταξης του "Δρόμου της Αριστεράς" πολύ νεότερος από τους προηγούμενους και επομένως εντελώς άσχετος από την δεκαετία του 1960 και την Αριστερά της, ακόμα κι αυτός βρήκε τα λόγια που ταιριάζουν στον Φινέ: «... ο αριστερός - παράδειγμα και διδαχή».
Δεν είναι εύκολο να καταλάβει κανείς τι σημαίνουν αυτά τα λόγια, χωρίς να γνωρίζει τους συγκεκριμένους ανθρώπους, χωρίς να ξέρει την ιστορία της μεταπολεμικής και μεταπολιτευτικής ελληνικής κοινωνίας και την αντίστοιχη ιστορία της ελληνικής Αριστεράς: κι ακόμα χωρίς να ξέρει την ιστορία της μεταπολεμικής ελληνικής αρχιτεκτονικής.
Ο Φινές ήταν ένας άνθρωπος της Αριστεράς που κανένα κοινωνικό καθεστώς (εκτός από το φασιστικό, κι αυτό όταν είναι στα τελευταία του) δεν μπορεί να τον απορρίψει. Οποιαδήποτε πολιτική θα προσπαθήσει να τον οικειοποιηθεί αλλά δεν μπορεί να τον απομονώσει. Ο Φινές έκανε μεγάλες δουλειές: σχεδίασε μεγάλα δημόσια κτήρια, σχεδίασε και σπουδαία κτήρια ιδιωτικά. Δεν υποτάχτηκε όμως στην εξουσία, ούτε αλώθηκε από τον πλούτο της εργοδοσίας. Είχε φίλους και συνεργάτες από όλες τις πολιτικές τάσεις αλλά ο Φινές δεν τους ακολούθησε ούτε στην δεξιά πολιτική, ούτε στους συμβιβασμούς τους μ' αυτήν.
Με λίγα λόγια, υπήρχαν και παλιότερα άνθρωποι της Αριστεράς που ήταν και αναγνωρισμένες προσωπικότητες του δημόσιου χώρου και αγωνιστές της Αριστεράς (ο Νίκος Βέης, ο Νίκος Κιτσίκης και άλλοι) αλλά στα μεταπολιτευτικά χρόνια, τα χαραγμένα βαθιά από τον γενικό συμβιβασμό της Αριστεράς και την ενσωμάτωσή της στο εξουσιαστικό σύστημα, δεν μπορώ να σκεφτώ άλλον από τον Φινέ.
Τελικά ο μόνος άνθρωπός με τον οποίο μπορώ να συγκρίνω τον Φινέ είναι ο Χοντζέας. Ο Χοντζέας ήταν άνθρωπος των επιτελείων. Έμεινε κι αυτός μέχρι το τέλος της ζωής του μέσα στον χώρο της Αριστεράς, δίνοντας όχι μόνο άλλοθι αλλά και έργο για να εκμεταλλευθούν οι "κληρονόμοι" του. Ο Φινές ήταν άνθρωπος της κοινωνικής βάσης. Άλλος ο ρόλος του, άλλο και το είδος του άλλοθι που αναγκαστικά παραχώρησε. Άλλη και η σχέση μου μαζί τους.
Με κανέναν από τους δύο δεν ένοιωσα ποτέ πικρία ή παράπονο γιατί δεν έφυγαν από τον χώρο του μ. λ. κινήματος όταν πια αυτό έγινε προφανές ότι σάπισε. Αντίθετα: από την στάση του Χοντζέα κατάλαβα πώς λειτουργεί η συνέχεια στο επίπεδο της επαναστατικής πολιτικής. Από την στάση του Φινέ κατάλαβα πως λειτουργεί η συνέχεια στο επίπεδο της επαναστατικής κοινωνίας.
Όχι μόνο πικρία δεν έχω αλλά είμαι και στους δύο ευγνώμων. Είχαν τα κότσια να υπομείνουν αυτό που δεν μπορούσα να υποστώ εγώ. Στους ουρανούς (και κυρίως στους ουρανούς της ψυχής μας) ο Κώστας Φινές, ένας επαναστάτης της κοινωνικής βάσης, θα κάνει καλή παρέα με τον Γιάννη Χοντζέα, έναν επαναστάτη των επιτελείων. Στην γη τα επιτελεία ήδη καταρρέουν, δεν έχουν λόγο ύπαρξης, χωρίς ανθρώπους σαν τον Χοντζέα και η βάσης της κοινωνίας ήδη πλουτίζει με ανθρώπους σαν τον Φινέ.