το τέλος της εξουσίας | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 1527
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ 4.1 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΉ
άρθρο του Κωστή Παπαϊωάννου
Σάββ, 12 Δεκ 2015

 

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

4.1

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΉ

«...Σύντροφοι, ασπαστήκατε με ενθουσιασμό και αγάπη την αρχή της Διεθνούς, θα βρείτε τα μέσα για να ευρύνετε τον κύκλο των οπαδών της και χωρίς την ύπαρξη μιας Οργάνωσης, θα βρείτε νέους αγωνιστές που θα εργαστούν για την πραγματοποίηση των σκοπών της ένωσής μας...»

(Από την ανακοίνωση της διάλυσης της Α' Διεθνούς που αποφασίστηκε στο 7ο και τελευταίο Συνέδριό της που συνήλθε στις 15 Ιουλίου του 1876 στην Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ.)

Σημείωμα: Το παρακάτω κείμενο ξεκίνησε σαν άρθρο πολιτικό με θέμα την οργάνωση της Αριστεράς. Το άρθρο όμως πήρε μεγάλες διαστάσεις και έτσι αποφάσισα να εντάξω την εισαγωγή του στα κείμενα για το τέλος της εξουσίας και να αναπτύξω το υπόλοιπο περιεχόμενό του σε άρθρα κριτικής για την σημερινή κοινωνική κατάσταση.

Κ.Π.

 

Μια απέραντη πολιτική αμηχανία μαστίζει σήμερα την ελληνική κοινωνία την ίδια στιγμή που η ενασχόληση των ανθρώπων της Αριστεράς σε κατακερματισμένες και ως εκ τούτου αδιέξοδες πολιτικές δραστηριότητες παίρνει διαστάσεις επιδημίας. Κι αυτά συμβαίνουν σε μέρες που τα σύννεφα μιας τρίτης παγκόσμιας σύγκρουσης συνεχίζουν να πυκνώνουν πάνω από το κεφάλι όλων των ανθρώπων του πλανήτη, και ενώ κλείνουν όλες οι δυνατότητες να προκύψει μια πολιτική σκέψη πάνω στο γενικό πρόβλημα και μια έστω αμυδρή ιδέα για την λύση του. Τελικά υπάρχει ένα πρόβλημα πολιτικής οργάνωσης της κοινωνίας και η αιτία του προβλήματος είναι η απουσία της επαναστατικής λογικής και της οργάνωσης που αντιστοιχεί σ' αυτήν την λογική.

Η παλιά πολιτική οργάνωση της κοινωνίας, είτε στην επαναστατική εκδοχή του μπολσεβικισμού είτε στην εξουσιαστική απομίμησή της, από τον φασισμό, που έριχνε το βάρος της στους ανθρώπους της κοινωνικής βάσης έφτασε στα όριά της μέσα από την σύγκρουση των δύο εκδοχών της στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην μεταπολεμική περίοδο, οι άνθρωποι της επαναστατικής Αριστεράς, με πρόσχημα την προσωπολατρία του Στάλιν, απέρριψαν τις επαναστατικές ιδέες του μπολσεβικισμού αντί να τις εκσυγχρονίσουν και ενσωματώθηκαν οι ίδιοι πλήρως στο χρεοκοπημένο εξουσιαστικό πολιτικό σύστημα παρατείνοντας, τεχνητά την ύπαρξή του. Η σοβιετική πολιτική οργάνωση και η λενινιστική επαναστατική οργάνωση, που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του μπολσεβικισμού έχασαν τον επαναστατικό τους χαρακτήρα και αφού αμβλύνθηκαν επαρκώς, υιοθετήθηκαν τελικά από τους παράγοντες του χρεωκοπημένου αστικού συστήματος.

Η προσπάθεια που έγινε στην δεκαετία του 1960, μέσα από την Πολιτιστική Επανάσταση και το μαρξιστικό - λενινιστικό κίνημα για αποφευχθεί η κατάρρευση της επαναστατικής οργάνωσης, παρουσιάστηκε από τους ίδιους τους υποτιθέμενους συνεχιστές της σαν αποτυχημένη, δυσφημίστηκε και αποσιωπήθηκε, και ένα νέο κύμα πρώην επαναστατών, ανέλαβαν το "ξέπλυμα" των προηγούμενων πρώην και ενσωματώθηκαν στο εξουσιαστικό σύστημα, αποτελώντας την κινητήρια δύναμη της "λαμπρής", μοναδικής στον κόσμο, πολιτικής επιχείρησης του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία χρεοκόπησε μόλις πέτυχε τον σκοπό της.

Το σύγχρονο εξουσιαστικό σύστημα διαμορφώθηκε κάτω από την ιδεολογική ηγεμονία της φασιστοπορτουνιστικής πολιτικής σκέψης, που με βάση  το δόγμα για το "ανέφικτο της επανάστασης" κατάντησε να θεωρεί την ιστορική εξέλιξη σαν προϊόν υποκειμενικών επιλογών την ίδια στιγμή που οι στιγμιαίες σταθερότητες και οι αδιέξοδοι μονόδρομοι εξανεμίζονται στο πρώτο φύσημα του ιστορικού ανέμου.

Ωστόσο παρά την ζοφερή κατάσταση, η ιστορία παραμένει ιστορία, η οργάνωση στο πραγματικό κοινωνικό σύστημα εξελίσσεται, και η επαναστατική πολιτική σκέψη παραμένει έστω και σιωπηλή μέσα στα πράγματα στα οποία υλοποιείται η αναγκαιότητα της επαναστατικής αλλαγής. Και έτσι, ακόμα κι αυτή η γενικευμένη παραδοχή του "ανέφικτου", που γεμίζει τον κόσμο της κοινωνικής βάσης απογοήτευση και θλίψη, τελικά δεν είναι παρα μια από τις παραμέτρους της πρωτοφανούς επαναστατικής αλλαγής.

Η κοσμογονική αλλαγή που συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας, συνδέεται με την κατάσταση που μπορεί να ονομαστεί «το τέλος της εξουσίας». Είτε το πιστεύουμε είτε όχι, βρισκόμαστε σήμερα μέσα στον αναβρασμό μιας τεράστιας επαναστατικής αλλαγής που δεν μπορεί να γίνει κατανοητή παρά μόνο μέσα από την υιοθέτηση του δόγματος για «το τέλος της εξουσίας» και μπροστά σε μια τέτοια κατάσταση είναι απαραίτητη η εξέταση του ζητήματος στις τρεις σφαίρες οργάνωσης της κοινωνίας που είναι η γενική οργάνωση, η πολιτική οργάνωση και η επαναστατική οργάνωση.

Ανοίγοντας όμως αυτό το κεφάλαιο μπαίνουμε σε ένα νέο κύκλο του παλιού παράδοξου που σχετίζεται με την επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας.  Χωρίς την παραδοχή του δόγματος για «το τέλος της εξουσίας» και της λογικής που προκύπτει από αυτό, δεν μπορεί να ολοκληρωθεί η νέα οργάνωση της κοινωνίας και χωρίς την ανάπτυξη της επαναστατικής οργάνωσης της Αριστεράς, δεν μπορεί να γίνει κατανοητό και αποδεκτό το δόγμα για «το τέλος της εξουσίας».

Αυτό το μυστήριο του νέου παράδοξου, φαύλου --προς το παρόν-- κύκλου, όπου χωρίς επαναστατική οργάνωση δεν μπορεί να υπάρξει επαναστατική θεωρία και χωρίς επαναστατική θεωρία δεν μπορεί να αναπτυχθεί η επαναστατική οργάνωση, είναι σίγουρο πως θα αντιστραφεί. Και τότε η ανάπτυξη της επαναστατικής θεωρίας θα οδηγεί στην ανάπτυξη της επαναστατικής οργάνωσης και η ανάπτυξη της επαναστατικής οργάνωσης θα ανοίγει δρόμους στην επαναστατική θεωρία. Αυτή η αναστροφή του φαύλου κύκλου δεν μπορεί να γίνει πια μέσα από την πείρα του παρελθόντος την οποία κάποιοι πρωτοπόροι διανοούμενοι θα μετατρέψουν σε θεωρία και θα την εισάγουν στο επαναστατικό κομμάτι της κοινωνίας που ήταν κάποτε η εργατική τάξη. Η αναστροφή μπορεί να γίνει μόνο μέσα από την αναζήτηση του μέλλοντος από ολόκληρη την κοινωνία. Με άλλα λόγια το πρόβλημα της επαναστατικής οργάνωσης δεν μπορεί να λυθεί πια παρά μόνο μέσα στην καθημερινή κοινωνική πρακτική.

Και πράγματι η καθημερινή κοινωνική πρακτική έχει ήδη ανοίξει τον δρόμο στην επαναστατική θεωρητική σκέψη, ασχέτως αν κανείς δεν είναι διατεθειμένος να πάρει και με την σκέψη του τον δρόμο που παίρνει κάθε μέρα με την πρακτική του. Τελικά, όπως κι αν έχει το πράγμα, μια νέα γενική οργάνωση της κοινωνίας είναι υποχρεωτικό να αναπτυχθεί μέσα στο πλαίσιο μιας νέας πολιτικής οργάνωσης της κοινωνίας, κάτω από την ώθηση μιας νέας επαναστατικής οργάνωσης της Αριστεράς της κοινωνικής βάσης. Η νέα επαναστατική οργάνωση θα χτιστεί όπως και η παλιά, πάνω στις θεμελιώδεις αρχές που καθορίζουν ήδη το πραγματικό κοινωνικό σύστημα. Διαμορφώνεται άλλωστε ήδη και το πολιτικό πεδίο της σύγκρουσης που θα οδηγήσει στην επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας καθώς οι επιτελείς του συστήματος, προκειμένου να μην καταρρεύσει το εξουσιαστικό σύστημα που τους τρέφει, υιοθετούν και στην δική τους φασιστοπορτουνιστική πολιτική τις αρχές του πραγματικού συστήματος, προσπαθώντας στην νέα μορφή του να διατηρήσουν αναλλοίωτο τον εξουσιαστικό χαρακτήρα του.

Διαμορφώνεται επομένως επάνω στο σημερινό πραγματικό κοινωνικό σύστημα το θεμέλιο της αυριανής κοινωνίας που βεβαίως είναι εξαιρετικά πολύπλοκο, μπορούμε όμως να συνοψίσουμε τον χαρακτήρα του στα τρία πιο κάτω σημεία της διαλεκτικής του οντότητας.

1) Το βασικό χαρακτηριστικό της σημερινής κοινωνίας είναι η ουσιαστική κατάργηση της ιδιοκτησίας και κατά συνέπεια η ουσιαστική κατάλυση των ανταγωνιστικών εξουσιαστικών σχέσεων, κατάργηση που μπορεί να ονομαστεί «το τέλος της εξουσίας». Βεβαίως «το τέλος της εξουσίας» είναι απλώς ένα "δόγμα" και η θεωρία που προκύπτει από αυτό ξεπερνάει το επίπεδο της ταξικής λογικής αλλά με την τρέχουσα λογική, το "τέλος" συνίσταται στο γεγονός πως την διακυβέρνηση δεν την ασκούν --βεβαίως-- οι ιδιοκτήτες των τίτλων των μέσων παραγωγής --που αλλάζουν χέρια στο χρηματιστήριο κάθε μέρα-- αλλά ειδικές υπηρεσίες που επιτελούν τις αναγκαίες, επίκαιρες ή ειδικές, λειτουργίες που ανακύπτουν καθημερινά. Βεβαίως μια τέτοια ιδέα, δεν είναι δυνατό να γίνει αποδεκτή, εκ των προτέρων στο κοινωνικό επίπεδο παρά μόνο στο βαθμό που, εκ των πραγμάτων, θα εφαρμόζεται. Έχει ωστόσο σημασία η προβολή της, έστω και σαν υπενθύμιση πως υπάρχει και άλλη λογική.

2) Αποτέλεσμα της ουσιαστικής κατάργησης της ιδιοκτησίας είναι η κατάργηση όχι μόνο των κρατικών συνόρων που περιόριζαν αλλά και προφύλασσαν κάποτε τις κοινωνίες αλλά και η κατάργηση των ορίων ανάμεσα σε όλες τις κοινωνικές λειτουργίες (οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές). Με άλλα λόγια, καμιά σημερινή κοινωνία δεν μπορεί να επιβιώσει, με όρους "εθνικής ανεξαρτησίας", κλειστή και ανεξάρτητη από όλες τις άλλες συνολικά. Και όχι μόνο αυτό αλλά και καμιά επιμέρους δραστηριότητα, οικονομική, πολιτική, πολιτιστική, τοπική ή ειδική, δεν μπορεί να επιβιώσει αν κοπούν ή εμποδιστούν οι σχέσεις της με άλλες δραστηριότητες σε άλλους τόπους ή σε άλλες ειδικότητες. Τελικά η κοινωνία χαρακτηρίζεται ήδη από μια οικουμενικότητα, η οποία από την σκοπιά του εξουσιαστικού συστήματος παρουσιάζεται σαν παγκοσμιοποίηση.

3) Αποτέλεσμα επίσης της ουσιαστικής κατάργησης της εξουσίας είναι η κατάργηση της μονιμότητας όλων των θεσμικών, τοπικών και ειδικών, πλαισίων μέσα στα οποία υποχρεωνόταν να περιορίζεται το κοινωνικό άτομο. Πλαίσια δεσμευτικά τοπικά όπως το κράτος, η χώρα, η υπηκοότητα και ειδικά όπως η εθνικότητα, η θρησκεία, το επάγγελμα καταργούνται και το κάθε άτομο, "ανήκει" μόνο σε πραγματικά (και όχι θεσμικά) πλαίσια, που προκύπτουν από την πραγματική του υπόσταση και όχι από την θεσμική κατάταξη της υπόστασής του. Και έτσι το κάθε άτομο ανήκει σ' αυτά, μόνον αν και εφ όσον χρειάζεται να ανήκει σ' αυτά. Τελικά λοιπόν έχει επικρατήσει ήδη μια τάση απόλυτης εξατομίκευσης η οποία από την σκοπιά του εξουσιαστικού συστήματος παρουσιάζεται σαν ιδιωτικοποίηση.

* * *

Χαρακτηρίζεται επομένως ήδη η σημερινή κοινωνία από την διαλεκτική σχέση που προκύπτει από την απονέκρωση της ιδιοκτησίας και συνακόλουθα και της εξουσίας: από την απονέκρωση, τελικά, του εξουσιαστικού χαρακτήρα των ανθρώπινων σχέσεων. Την απονέκρωση της εξουσίας προφανώς οι επιτελείς του εξουσιαστικού συστήματος δεν μπορούν να την αναγνωρίσουν σε επίπεδο θεωρίας αλλά στην πράξη δεν μπορούν και να την παραβλέψουν. Ωστόσο, είτε αναγνωρίζεται είτε όχι, η απονέκρωση της εξουσίας υπάρχει και η διαφοροποίηση της διαλεκτικής αντιθετικής σχέσης που προκαλεί αποτελεί τον συνδετικό δρόμο ανάμεσα στην προηγούμενη και στην επόμενη κοινωνία.

Αφού η απονέκρωση της εξουσίας υπάρχει και οι επιτελείς του παρωχημένου εξουσιαστικού συστήματος δεν μπορούν να την αναγνωρίσουν αλλά και δεν μπορούν να την ανακόψουν, η κοινωνική δυναμική θα οδηγήσει στην συγκρότηση μιας επαναστατικής οργάνωσης που θα μπορεί να αναγνωρίζει την διαδικασία απόρριψης της εξουσιαστικής μορφής των κοινωνικών σχέσεων και να συμβάλει συνειδητά στην εξομάλυνση και στην επιτάχυνση αυτής απόρριψης.

Βεβαίως τα λεπτομερή χαρακτηριστικά μιας τέτοιας οργάνωσης δεν μπορούν να προβλεφθούν, μπορούν όμως να προβλεφθούν με βεβαιότητα οι βασικές αρχές της επαναστατικής οργάνωσης της κοινωνίας οι οποίες αντιστοιχούν στα βασικά χαρακτηριστικά του πραγματικού κοινωνικού συστήματος και στην διαλεκτική αντίθεση που το συγκροτεί.

1) Από την στιγμή που η εξουσία σαν έκφραση της ιδιοκτησίας έχει ήδη απονεκρωθεί, ακόμα και στο πολιτικό πεδίο, η "κατάληψη της εξουσίας" δεν μπορεί να είναι ο στρατηγικός στόχος της επαναστατικής πολιτικής. Η κατάληψη της εξουσίας από το επαναστατικό τμήμα της κοινωνίας που ήταν κάποτε η εργατική τάξη, δεν είχε άλλο νόημα από την ομαλοποίηση και την επιτάχυνση της ιστορικά αναγκαίας απονέκρωσής της. Ο στρατηγικός στόχος της επαναστατικής πολιτικής παραμένει ενιαίος για ολόκληρη την κοινωνία, η τακτική εφαρμογή όμως αυτού του στόχου είναι υποχρεωτικό να επιδιώκεται όπου και όταν εκδηλώνεται η απόπειρα της φασιστοπορτουνιστικής ανασύστασης της εξουσίας στις λεπτομέρειές της.

2) Από την στιγμή που τα κοινωνικά σύνολα δεν υπάρχουν πια ως μόνιμοι υποχρεωτικοί χώροι (πολιτειακοί, δημοτικοί, κομματικοί, συνδικαλιστικοί κλπ) αλλά ως πλαίσια που προκύπτουν από την, περισσότερο ή λιγότερο, προσωρινή κατάσταση των ατόμων, συνδυασμένη με την βούλησή τους να ανήκουν σ' αυτά τα σύνολα, η επαναστατική οργάνωση της κοινωνίας δεν μπορεί να έχει πια την μορφή ενός μόνιμου και γεωμετρικά ορισμένου επαναστατικού κόμματος. Η επαναστατική οργάνωση βεβαίως πρέπει να είναι σταθερά προσανατολισμένη με βάση τον στρατηγικό της στόχο, αλλά τα μέλη της δεν είναι δυνατόν να "στρατεύονται" ως καταγεγραμμένα μέλη ενός πολιτικού στρατού, δημοκρατικού μεν αλλά με σταθερές συγκεντρωτικές διαδικασίες. Η επαναστατική οργάνωση οφείλει να υπηρετεί τον οικουμενικό στόχο της υποκειμενικής ένταξης στην αναγκαία διαδικασία απονέκρωσης της εξουσίας αλλά τα μέλη της θα υπάρχουν στα σημεία όλου του πλανήτη όπου τυχαίνει να εμφανίζεται η προσπάθεια να εμποδιστεί αυτή η ιστορική αναγκαιότητα.

3) Όπως η παγκοσμιοποίηση του εξουσιαστικού συστήματος οδηγεί στην ιδιωτικοποίηση της εξουσιαστικής πολιτικής, έτσι και η οικουμενικότητα της επαναστατικής οργάνωσης οδηγεί αναγκαστικά στην εξατομίκευση της επαναστατικής πρακτικής. Το κάθε, μέλλος της επαναστατικής οργάνωσης θα ενεργοποιείται ως μέλλος όταν και όπου το απαιτεί η ρέουσα ιστορικοπολιτική πραγματικότητα, η ενεργοποίησή του όμως δεν θα γίνεται κατόπιν κομματικών αποφάσεων αλλά με αποκλειστικά δική του πρωτοβουλία και αποκλειστικά δική του ευθύνη. Και από την άλλη μεριά η πρωτοβουλία του κάθε μέλλους θα το καθιστά πραγματικά μέλλος εφόσον και μόνον η συγκεκριμένη κάθε φορά πράξη του είναι σύμφωνη με τον σταθερό στόχο της επαναστατικής οργάνωσης που είναι η υποκειμενική ένταξη στην αναγκαία διαδικασία απονέκρωσης της εξουσίας

Κλείνοντας αυτό το κείμενο θα ήθελα να τονίσω πως η αντίληψη που εκφράζω εδώ για την επαναστατική οργάνωση της εποχής μας, φαίνεται πρωτοφανής και πρωτότυπη αλλά δεν είναι. Υπάρχει βεβαίως μια τεράστια σύγχυση σχετική με την οργάνωση των μπολσεβίκων αλλά στην πραγματικότητα και τα τρία στοιχεία που χαρακτηρίζουν την αντίληψη που προβάλω εδώ (απονέκρωση της εξουσίας, οικουμενικότητα της οργάνωσης, εξατομίκευση της δράσης) υπήρξαν ζητούμενα που σε μεγάλο βαθμό εφαρμόστηκαν από την οργάνωση των μπολσεβίκων. Επομένως η προσπάθεια αυτού του κειμένου την ίδια στιγμή που συνίσταται στην αναζήτηση μιας μελλοντικής κατάστασης, δεν αποτελεί μεν αναστοχασμό του παρελθόντος, θέλει όμως να είναι μέρος της συνέχειας του στοχασμού του παρελθόντος που κατέληξε στις επαναστατικές οργανώσεις προηγούμενων εποχών.

 

κείμενο pdf
Δεν υπάρχει !
αναφορές