Πολιτική | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 1452
Εξουσία, αγχόνη και αισθητική
άρθρο του Κωστή Παπαϊωάννου
Δευτ, 8 Ιαν 2007

Ο πρόεδρος Μπους "κατάφερε" να στείλει τον Σαντάμ Χουσεΐν στην κρεμάλα, δεν φαίνεται όμως και πολύ χαρούμενος για έναν απαγχονισμό που θύμισε σ' όλους λυντσάρισμα. Σ' αυτή την φράση περιορίστηκε η ουσία των περιγραφών και του σχολιασμού ενός γεγονότος που συνέβη στον πιο θερμό τομέα του παγκόσμιου πολιτικού μετώπου. Κατά τα άλλα, ο τηλεοπτικός χρόνος γέμισε με την γνωστή ατέλειωτη επανάληψη μιας μοναδικής εικόνας και ό έντυπος χώρος γέμισε με τα στερεότυπα των αρθρογραφικών αναλύσεων. Που αντι να προσθέτουν νόημα στα γεγονότα, διαλύουν και το νόημα που έχουν αυτά από μόνα τους. Τελικά, αυτοί που μεσολαβούν μεταξύ πολιτικής και κοινής γνώμης απέφυγαν και πάλι να τιμήσουν την αυτονόητη υποχρέωσή τους να μιλούν καθαρά επί της ουσία του γεγονότος και για την επίδρασή του στις διεθνείς πολιτικές εξελίξεις.

Όταν "προετοιμαζόταν" η επιδρομή στο Ιράκ, ήταν εντυπωσιακός ο προσωπικός τόνος που έδινε ο πρόεδρος Μπους στις δηλώσεις του. Μιλούσε σαν ο ίδιος να προσωποποιούσε όχι μόνο τις ΗΠΑ, αλλά και όλο τον κόσμο του "καλού" και σαν ο Σαντάμ να προσωποποιούσε όχι μόνο το Ιράκ, αλλά και όλο τον κόσμο του "κακού". Έλεγε ουσιαστικά (και όχι τόσο διπλωματικά όπως στην περίπτωση Μιλόσεβιτς) στον Σαντάμ: δεν σου αφήνω περιθώριο να υποταχθείς και αφού δεν μπορείς να υποταχθείς θα σε κρεμάσω. Ανατρίχιαζαν τότε, οι αναλυτές και σχολιαστές, για το θράσος του Μπους να εμφανίζεται σαν εκπρόσωπος του θεού, τον "ερμήνευαν" σαν εκπρόσωπο ενός "θρησκόληπτου νεοσυντηρητισμού", αλλά δεν αποτολμούσαν μια εξήγηση για το πραγματικά παράδοξο φαινόμενο ότι οι πολιτικές και πνευματικές ηγεσίες όλου του πλανήτη, ξελάσπωναν με μια δήθεν κριτική εναντίον του (κι αυτή "κατ' ιδίαν") και ακολουθούσαν υποτακτικά τον δρόμο που έδειχνε ο βούρδουλας του "πλανητάρχη". Που μάλιστα δεν είχε πια καρώτα και η μόνη δύναμη του, ήταν η "ανεξήγητη" προθυμία των πάντων να υποταχθούν.

Αμέσως μετά την "επιτυχία" της επιδρομής, ο Πλανητάρχης ομολόγησε θρασύτατα τις ψευτιές του και λίγο αργότερα την αδυναμία του να διευθετήσει, έστω στοιχειωδώς, την πολιτική κατάσταση στο Ιράκ. Και όμως, η παγκόσμια πολιτική σκηνή συνέχισε να παίζει το σενάριο των δυνατοτήτων της "υπερδύναμης" να μετατρέψει σε Ιράκ την κάθε χώρα της οποίας η κυβέρνηση δεν "συμμαχεί". Τελικά η οπερέτα της δίκης του Σαντάμ, η βιασύνη της καταδίκης του, η προχειρότητα του απαγχονισμού του, αλλά κυρίως η εγκατάλειψη του προσωπικού τόνου των δηλώσεων, αποδεικνύουν πως η παγκόσμια εξουσία δεν έχει καν την πρωτοβουλία των κινήσεων.

Όσο τολμηρό κι αν είναι, δεν μπορεί να μη σκεφτεί κανείς πως δεν είναι οι τοπικές εξουσίες ανδρείκελα της πλανητικής εξουσίας αλλά είναι η δήθεν οικουμενικότητα και παντοδυναμία της πλανητικής εξουσίας, ένα ανδρείκελο των τοπικών εξουσιών. Ο καθένας από αυτούς που αποκτούν το επικίνδυνο προνόμιο να συμβολίζουν κάποια εξουσία, γνωρίζει πολύ καλά ότι αναπόφευκτα θα οδηγηθεί στην φθορά και, αν όχι (και) στην κρεμάλα, σίγουρα σε έναν εξευτελισμό ανάλογο με την εμβέλεια της εξουσίας του. Όλοι μαζί όμως ξέρουν επίσης, ότι αυτό που τους κρατάει στην θέση τους είναι η πλάνη, της κοινωνικής βάσης, ότι η βάρβαρη χυδαιότητα της εξουσίας είναι οικουμενική και αιώνια. Πλάνη που βγαίνει από την ψευδαίσθηση ότι η αύξουσα αθλιότητα των εξουσιαστικών σχέσεων, με τις οποίες ακόμα λειτουργεί και η κοινωνική βάση, είναι ο μοναδικός τρόπος ύπαρξης. Δεν είναι λοιπόν οι κορυφαίοι των τοπικών εξουσιών και της παγκόσμιας εξουσίας αλλά οι εξουσιαστές "της διπλανής" και "της δικής μας" πόρτας που πεπλανημένα θεωρούνται σαν παντοδύναμοι. Γι αυτό και οι κορυφαίοι φροντίζουν να ξεφτιλίζουν κάθε μέρα τον εαυτό τους, γιατί η δυνατότητά τους να γίνονται "ένας από εμάς", είναι ακόμα η τελευταία πνοή της εξουσίας τους.

Οι σχολιαστές και οι αναλυτές, μπλεγμένοι μέσα στο δίκτυο των καθημερινών εξουσιαστικών σχέσεων, φοβήθηκαν να μιλήσουν για την αισθητική της κρεμάλας. Ο Σαντάμ ζήτησε να τον τουφεκίσουν. Ζήτησε την τιμή να θανατωθεί από εκπροσώπους της κοινωνίας, με ακάλυπτα πρόσωπα. Ο Μπους προτίμησε να τον παραχωρήσει για ξεπάστρεμα σε ένα συνεργείο από χειρώνακτες, ντοπαρισμένους με ναρκωτικά ή με πολιτικοθρησκευτικό μίσος. Κουκουλοφόρους όχι για να αποπροσωποποιηθούν συμβολικά στην ανάληψη ενός κοινωνικού ρόλου αλλά για να κρυφτούν από την απέχθεια της κοινωνίας μέσα στην οποία ζουν. Ονειρεύονται, σχολιαστές και αναλυτές, την επιστροφή της αστικής εξουσίας στην υψηλότητα της γκιλοτίνας. Φοβούνται ότι η αισθητική της λαμαρίνας του ικριώματος είναι το προανάκρουσμα του περάσματος από την "ηρωική" αντίσταση του Ιρακινού λαού στον "αδελφοκτόνο" εμφύλιο πόλεμο.

Οι λειτουργοί της πολιτικής και πνευματικής εξουσίας δεν μπορούν να αντιληφθούν πως τα στερεότυπα της δεκαετίας του '40, είναι περασμένα μεγαλεία. Το πέρασμα από την αντίσταση στον εμφύλιο είναι μια αναγκαιότητα, δεν άρχισε όμως ακόμα. Αυτό που παρουσιάζουν σαν αντίσταση, καθώς και αυτό που φοβούνται σαν εμφύλιο, είναι ακόμα συγκρούσεις στο επίπεδο της εξουσίας. Όταν η αντίσταση μετατραπεί σε αντίσταση εναντίον της εξουσίας και ο εμφύλιος έχει σαν διακύβευμα το ξεκαθάρισμα της κοινωνικής προοπτικής, τότε οι σχολιαστές και οι αναλυτές θα αντιληφθούν την μοίρα των εξουσιαστικών σχέσεων, την σημασία της αισθητικής της λαμαρινένιας αγχόνης και το πραγματικό νόημα της εκτέλεσης του Σαντάμ.

κείμενο pdf
Δεν υπάρχει !