Ιστορία | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 1674
ΣΥΝΕΔΡΙΟ Δ.Μ.Ε.Π. ΠΡΕΒΕΖΑΣ: Η ΤΥΧΗ ΜΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
άρθρο
του Κωστή Παπαϊωάννου
Κυρ, 05 Ιουν 2005

Σ' αυτή την σελίδα τίθεται ένα ζήτημα που σχετίζεται με το συνέδριο της Πρέβεζας αλλά είναι κάπως λεπτό γιατί αφορά και προσωπικά τον γράφοντα και την σχέση του με τους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται γύρω από την μελέτη και την έρευνα για τον εμφύλιο. Συγκεκριμένα, ανάμεσα στους άλλους που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση συμμετοχής στο συνέδριο της Πρέβεζας ήταν και ο γράφων! Εν γνώσει μου ότι η αίτηση να μιλήσω σ' αυτό το συνέδριο δεν θα είχε μεγάλη τύχη την έκανα, περιμένοντας την απόρριψη (που όσο και αν την περιμένει κανείς, όποιος και αν είναι ο απορρίπτων, δεν είναι εύκολη) γιατί αυτό θα μου έδινε από την αρχή την άνεση να χειριστώ το όλο ζήτημα χωρίς να υποχρεούμαι να τηρώ τα προσχήματα.

Πιο κάτω δημοσιεύονται τα e-mails που ανταλλάχθηκαν και γίνονται τα σχετικά σχόλια, είναι όμως ανάγκη να ειπωθεί από τώρα ότι με την εξαίρεση του κ. Μαραντζίδη που έκανε το λάθος να με θίξει προσωπικά (πράγμα, βέβαια που στην πολιτική κόντρα που έχουμε με έχει διευκολύνει ιδιαίτερα) θεωρώ όλους όσους ενδιαφέρονται για την μελέτη του εμφυλίου, από οποιαδήποτε πολιτική θέση κι αν ενδιαφέρονται, ως έχοντες κάθε δικαίωμα να κρατούν την στάση που επιλέγουν. Ένα ιδιαίτερο ζήτημα υπάρχει για αυτούς με τους οποίους βρισκόμαστε στην ίδια πλευρά με βάση την παλιά διάκριση Δεξιά - Αριστερά.

Όσο κι αν η διάκριση αυτή δεν ισχύει πολιτικά, ισχύει κοινωνικά. Στα χρόνια που έρχονται θα υπάρξουν πολιτικές συγκρούσεις που θα χαλάσουν το κλίμα της ευφορίας που προς το παρόν δημιουργείται. Η κοινωνική θέση του επιστήμονα θα αρχίσει να έχει άλλη σημασία για την εξουσία, όπως είχε την εποχή που διεξαγόταν ο εμφύλιος. Τα πρώτα δείγματα πολιτικής αντιμετώπισης των επιστημόνων εμφανίστηκαν πρόσφατα και είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν και άλλα. Υπάρχει προς το παρόν ακόμα έδαφος για την πανεπιστημιακή αλαζονεία ακόμα και σε ανθρώπους που δεν τους είναι χρήσιμη, σε λίγο καιρό όμως θα τους φέρει μεγάλη ταλαιπωρία.

Την διάκριση ανάμεσα στους επιστήμονες που "ξέρουν" για τον εμφύλιο και στους απλούς πολίτες που λένε την "γνώμη" τους γι αυτόν, δεν μπορούμε να την δεχτούμε. Αυτούς όμως που κάνουν αυτή την (ολέθρια) διάκριση, παρ' όλο που θεωρούν ότι βρίσκονται πολιτικά από την μεριά της Αριστεράς τους δεχόμαστε και τους σεβόμαστε εν ονόματι των δύσκολων καιρών έρχονται και του χρήσιμου έργου που έτσι κι αλλιώς παράγουν.

Η πρόταση που στάλθηκε είναι η πιο κάτω:

Θεσσαλονίκη 27 Δεκεμβρίου 2004

Αγαπητέ Πολυμέρη,

Σου στέλνω την πρότασή μου για μια ομιλία στο συνέδριο που διοργανώνει το Δίκτυο για την Μελέτη των Εμφυλίων Πολέμων και θα διεξαχθεί στην Πρέβεζα τον Ιούλιο του 2005.

Η πρότασή μου ανταποκρίνεται στην πρόσκληση καθόσον αφορά «αφενός τις πολιτικές, πολιτισμικές και κοινωνικές διαστάσεις των στρατιωτικών συγκρούσεων και αφετέρου τους παράγοντες - φορείς που τους διεξαγάγουν.» και μπορεί να ενταχθεί στις τρεις τελευταίες ενότητες της πρόσκλησης, δηλαδή:

- ΕΛΑΣ και ΔΣΕ: ομοιότητες και διαφορές, τομές και συνέχειες
- Το αντάρτικο ως στρατός νέου τύπου
- Πολιτική Ηγεσία και Στρατιωτικός αγώνας

Η προτεινόμενη ομιλία θα έχει τον πιο κάτω τίτλο και περιληπτικό περιεχόμενο:

Η ένοπλη σύγκρούση στην μεταπολεμική Ελλάδα
από άποψη Ιστορική και Πολιτική

Η παρούσα ομιλία αποτελεί την έκθεση μιας (σημερινής) αντίληψης για τις στρατιωτικές συγκρούσεις που συμπεριλαμβάνονται στο ιστοριογραφικό περιτύπωμα, του Ελληνικού Εμφύλιου Πολέμου.
Ο Ελληνικός Εμφύλιος θεωρείται, στην έκθεση αυτή, σαν τυπικό παράδειγμα, της πολεμικής σύγκρουσης νέου τύπου, που αναδύθηκε μέσα από την σύγκρουση του Β' Παγκόσμιου Πόλεμου. Εξετάζεται επομένως η στρατιωτική σύγκρουση, τοποθετημένη στο παγκόσμιο κοινωνικό πλαίσιο, όπως αυτό διαμορφώθηκε στην τοπικότητα και ιδιαιτερότητα του ελληνικού κοινωνικού χώρου.
Θα εκτεθεί, τέλος, η αντίληψη για την σχηματική ενότητα και διάκριση των ιστορικών και πολιτικών παραγόντων που καθόρισαν την μορφή της σύγκρουσης, στην συγκεκριμένη ιστορική φάση, καθώς και η συνέχειά τους μέσα στην προηγούμενη και την επόμενη.

Ελπίζω ότι η πρότασή μου είναι σαφής, είμαι πάντως στην διάθεσή σου για κάθε διευκρίνιση.

(...)

Φιλικά
Κωστής Παπαϊωάννου

Είναι σαφές ότι πρόκειται για πρόταση μιας ομιλίας και όχι μιας ανακοίνωσης όπως συνηθίζουν να ονομάζουν οι κατεστημένοι επιστήμονες τις ομιλίες τους, για να ενισχύσουν το κύρος των απόψεών τους. Πράγματι αυτή η έννοια της "ανακοίνωσης", ειδικά για τον χώρο που συζητάμε, αρχίζει να αγγίζει τα όρια του γελοίου, όχι μόνο σύμφωνα με τις απόψεις περί "πολυφωνίας" και "πολλαπλής αλήθειας" που καλώς ή κακώς επικρατούν, αλλά κυρίως γιατί όλες σχεδόν οι "ανακοινώσεις" του παρελθόντος κατηγορούνται από τους ίδιους τους ιδρυτές του Δικτύου για την Μελέτη των Εμφυλίων Πολέμων ώς μύθοι.

Επίσης είναι φανερό ότι πρόκειται για πρόταση μιας ομιλίας που αφορά το θέμα του συνεδρίου ακριβώς αλλά με έναν γενικό και έναν πολιτικό τρόπο. Με άλλα λόγια το ερώτημα στο οποίο θα προσπαθήσει να απαντήσει το συνέδριο μέσα από επιμέρους "ανακοινώσεις" ερευνητικών πορισμάτων, η εν λόγω ομιλία θα το απαντούσε μέσα από τα υπάρχοντα στοιχεία της βιβλιογραφίας που έχει μέχρι σήμερα συσσωρευτεί. Η απόρριψη μιας τέτοιας ομιλίας εκτός του ότι έχει φανερά την πρόθεση να εξοβελίσει ακριβώς μια ορισμένη γενική πολιτική τοποθέτηση, έχει και έναν υποτιμητικό χαρακτήρα για την δουλειά που έχει γίνει από τους επιστήμονες μέχρι στιγμής.

Η πρόταση ωστόσο έλαβε την εξής απάντηση:

Αγαπητέ κ. Παπαϊωάννου,

η επιστημονική επιτροπή αποφάσισε ότι η πρόταση ανακοίνωσης που υποβάλατε δεν συμφωνεί με τα ενδιαφέροντα και τον επιστημονικό προσανατολισμό του συνεδρίου. Επομένως δεν μπορείτε να συμμετέχετε με ανακοίνωση. Ωστόσο, θα χαρούμε πολύ να σας δούμε αν επιθυμείτε να παρακολουθήσετε

Με εκτίμηση,

εκ μέρους της οργανωτικής επιτροπής

Ελένη Πασχαλούδη

Η απάντηση αυτή λέει, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι ο αιτών δεν κατάλαβε ποιο είναι το θέμα του συνεδρίου. Ο αιτών όμως είναι ένας άνθρωπος που έχει τελειώσει πανεπιστήμιο, ξέρει δηλαδή γενικά "από επιστήμη" τουλαχιστον όσο και οι ειδικοί επιστήμονες. Επιπλέον έχει μια πείρα μισού αιώνα στην αριστερή πολιτική, έχει άποψη για την σημασία του Εμφυλίου (σωστή ή λαθεμένη) πριν οι κύριοι Καλύβας και Μαραντζίδης μάθουν ότι υπήρξε Εμφύλιος. Επιπλέον ασχολείται με το ζήτημα του Εμφυλίου και μάλιστα με το ζήτημα της ιστοριογραφίας του Εμφυλίου τουλάχιστον από τότε που ιδρύθηκε το δίκτυο, και τα γραφτά του, εκτός του ότι έχουν αρχίσει να αποκτούν τουλάχιστον όγκο, έχουν ασκήσει μια επίδραση που έχει ενοχλήσει σοβαρά τους κυρίους Καλύβα και Μαραντζίδη, απόδειξη ότι δεν έχουν τολμήσει ούτε ακροθιγώς να αναφερθούν στην ουσία των απόψεων του ενώ σ' αυτές ουσιαστικά στρέφονται οι αιχμές τους.

Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι ότι ο αιτών δεν κατάλαβε τι είναι επίκαιρο να ειπωθεί στο συνέδριο, αλλά ότι η ομιλία του θα δυσκόλευε, όχι βέβαια τις προσπάθειες επιστημονικής κατανόησης του Εμφυλίου αλλά την προσπάθεια να εξαχθούν ορισμένα από τώρα γνωστά συμπεράσματα. Αυτή την έννοια άλλωστε έχει και η αναφορά στα "ενδιαφέροντα και τον επιστημονικό προσανατολισμό του συνεδρίου". Υπάρχει όμως ένα ακόμα ζήτημα. Για την μεν αυτοκρατορική πλευρά της πολιτικής επιστήμης, η στάση αυτή είναι κατανοητή. Η επιβολή μιας ορισμένης επιστημονικής τάξης, η ανάδειξη δηλαδή μιας ενιαίας αστυνομικής επιστήμης (όπως λένε οι Negri και Hardt στην Αυτοκρατορία) είναι η ουσία της αυτοκρατορικής πολιτικής για την παραγωγή γνώσης. Η λογοκρισία επομένως γι αυτή την πλευρά είναι μονόδρομος.

Η στάση της άλλης πλευράς μένει για διευκρίνιση. Δεν μπορεί όμως να είναι άνευ σημασίας ότι στην επιστημονική επιτροπή εκπροσωπείται και η άλλη πλευρά από τους κυρίους Γιώργο Μαργαρίτη και Ηλία Νικολακόπουλο. Όλες οι ενδείξεις μέχρι στιγμής οδηγούν στην πρόβλεψη ότι ετοιμάζεται ένας συμβιβασμός που βεβαίως δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αποσιώπηση της πολιτικής ουσίας της εμφύλιας ρήξης.