Πολιτική | ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ | hits: 3818
Η τρομοκρατία μετά την Γένοβα και το μέλλον της εξουσίας
άρθρο
του Κωστή Παπαϊωάννου
Πεμ, 18 Οκτ 2001

Η 11η του Σεπτέμβρη θα μείνει ιστορική. Σημαδεύτηκε από μια πολιτική πράξη τραγική και κυρίως πρωτοφανή που εγκαινίασε τη νέα μορφή πολέμου στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Στις μέρες που ακολούθησαν, η προετοιμασία ενός πολέμου φωτίστηκε άπλετα μέσα από την σαδιστικά επιμελημένη προβολή της "μυστικότητάς" της. Ο πόλεμος άρχισε στο Αφγανιστάν αλλά κανείς δεν τον βλέπει να περιορίζεται εκεί. Όσο παράλογο κι αν φαίνεται, μπορεί να εξελιχθεί σε παγκόσμιο και να έχει ολέθρια έκβαση. Κι όμως, ούτε οι πολιτικοί ούτε οι ειδικοί σ' όλον τον κόσμο ενδιαφέρονται να δουν τα νέα στοιχεία του. Αντίθετα, αξιοποιούν την επίθεση των "τρομοκρατών" και την αντεπίθεση των "αντιτρομοκρατών" για την ενίσχυση των θέσεων που έτσι κι αλλιώς είχαν.

Η δικτύωση των εμπολέμων σε όλη την έκταση του πλανήτη δεν επιτρέπει την ουδετερότητα. Το διακηρύσσουν άλλωστε απειλητικά και οι αντίπαλοι. Ο πόλεμος επομένως, αν δεν αποτραπεί, μπορεί σύντομα να είναι παγκόσμιος. Αλλά δεν θα μοιάζει σαν τους δύο που ξέρουμε. Οι αγορές και οι πηγές πρώτων υλών που οδήγησαν στους προηγούμενους παγκοσμίους πολέμους έθεσαν και όρια σ' αυτούς. Η υλικότητα των στόχων τους περιόριζε την έκτασή τους. Σήμερα όμως με την διάλυση των αγορών μέσα στην παγκόσμια αγορά, δεν υπάρχουν ούτε σύνορα ούτε μετόπισθεν. Δυνητικά όλος ο πλανήτης είναι πεδίο της μάχης. Εξάλλου η υπαγωγή της πραγματικής οικονομίας στην άϋλη, μηδενίζει την υλική βάση του πολέμου και καταργεί κάθε περιοριστικό κανόνα και κάθε όριο.

Διαμορφώνεται ένα νέο πλαίσιο για τον πόλεμο. Η αντίληψη της πραγματικότητας φαίνεται να υπερβαίνει την υλική της υπόσταση "επιβεβαιώνοντας" τους μεταμοντέρνους. Ο καθένας την κατασκευάζει για τον εαυτό του και να την συγκατασκευάζει στις σχέσεις του μετέχοντας σε ένα ελεύθερο και τυχαίο "παίγνιο λόγων". Έτσι, ο πόλεμος δεν μπορεί να νοηθεί παρά σαν ένα παιχνίδι ρητού και έμπρακτου λόγου. Ένα παιχνίδι απεριόριστης ανταλλαγής ηθικών καταγγελιών και χτυπημάτων μίσους ανάμεσα σε αυτοματοποιημένους μηχανισμούς εξουσίας που προσωποποιούνται με "συμβολικούς" ηγέτες. Και βέβαια σύμφωνα μ' αυτά τα δεδομένα και μ' αυτή την σκέψη η παγκόσμια κοινωνία βαδίζει την καταστροφή.

Η εξωτερική μορφή της σημερινής κοινωνίας όσο και η εσωτερική της συγκρότηση είναι φανερή. Όλοι βλέπουν την εξωτερική δυαδικότητα με βάση την πρόσβαση στην κατοχή των υλικών αγαθών όπως επίσης και την εσωτερική δυαδικότητα της με βάση το pattern της σχέσης εξουσίας. Τον τελευταίο μισό αιώνα όμως η κοινωνία που θεωρείται δυαδική ερμηνεύεται πολιτικά μόνο από την πλευρά της εξουσίας. Οι εξουσιαζόμενοι σιώπησαν πριν από 50 περίπου χρόνια σαν αποτέλεσμα της πολιτικής νίκης των εξουσιαζόντων. Σύμφωνα με την ερμηνεία που επικράτησε η εξουσιαστική σχέση είναι αιώνια. Η κοινωνία βελτιώνεται με την καταπολέμηση οποιασδήποτε αμφισβήτησης της εξουσίας είτε από την πλευρά των υποκειμένων σ' αυτήν είτε από την πλευρά άλλων διεκδικητών της. Η ερμηνεία από την μεριά των εξουσιαζομένων ότι η κοινωνία δεν χωρίζεται σε έθνη αλλά σε τάξεις και ότι η ταξική αντίθεση θα καταργήσει την σχέση εξουσίας, χλευάστηκε από τους νικητές και αποκηρύχθηκε από τους νικημένους.

Σήμερα οι ίδιοι νικητές για να καλύψουν τις πολιτικές τους ανάγκες εν όψει της παγκοσμιοποίησης αποζητούν την τροποποίηση της πολιτικής ερμηνείας της παγκόσμιας κοινωνίας. Αναζήτησαν μια πιο εκσυγχρονισμένη ερμηνεία ευκολότερα αποδεκτή από τους εξουσιαζόμενους αλλά επίσης κομμένη και ραμμένη στα μέτρα τους. Οι λεγόμενοι Γενοβέζοι, επίδοξοι πολιτικοί εκπρόσωποι των λαών, που δεν τους περνάει από το μυαλό ότι η εποχή της εκπροσώπησης παρήλθε οριστικά, πρόσφεραν στην μεγαλοπρεπή τελετή της Γένοβας μια τέτοια ερμηνεία: Ο κόσμος των "πλουσίων" που κατέχει εσαεί την εξουσία και ο κόσμος των "φτωχών" που ζητάει καλύτερη μεταχείριση και προσεύχεται να επικρατήσει σύνεση για να μην καταστραφεί ο πλανήτης μας.

Η πολιτική πράξη του Σεπτέμβρη στις ΗΠΑ και ο πόλεμος που εγκαινίασε, ήρθε μετά την πολιτική πράξη του Ιούλη στην Γένοβα, να συμπληρώσει το κοινωνικό σκηνικό της παγκόσμιας πολιτικής δράσης και την διανομή στους ρόλους του πολιτικού δράματος. Στις 11 του Σεπτέμβρη ο κύριος Οσάμα Μπιν Λάντεν έρχεται με μια θεαματική κίνηση και να αναδειχθεί σε ανταγωνιστή του συμβολικού πλανητάρχη. Ο Ισλαμιστής μεγαλοεπιχειρηματίας και προφανώς κάτοχος του πακέτου των μετοχών στην "εισηγμένη" επιχείρηση της τρομοκρατίας συμπληρώνει το κενό που άφησαν οι Γενοβέζοι στην εικόνα της κοινωνίας. Εξισορροπεί το πολιτικό σκηνικό εκφράζοντας την αντίθεση στο επίπεδο της εξουσίας (προηγμένη δύση πλούσια ανατολή) και στο επίπεδο των εξουσιαζομένων (χριστιανισμός ισλαμισμός) και δίνει την ευκαιρία να οξυνθούν αυτές οι δευτερογενείς πολιτικές αντιθέσεις και να αμβλυνθεί η "καταραμένη", τόσο από τον χριστιανισμό όσο και από τον ισλαμισμό, πρωτογενής αντίθεση μεταξύ εξουσιαζόντων και εξουσιαζομένων.

Με την είσοδο του συμβολικού τρομοκράτη στην σκηνή, η πολιτική κατάσταση ισορροπεί σαν εικόνα αλλά γίνεται ασταθής σαν περιεχόμενο. Οι έγκριτοι πολιτικοί παρατηρητές και οι ειδικοί των κοινωνικών επιστημών θα συνεχίσουν να διυλίζουν τον κώνωπα προθέσεων των συμβολικών αρχηγών και αρχηγίσκων των δύο στρατοπέδων. Αλλά το μέλλον δεν θα κριθεί από τις προθέσεις. Θα κριθεί από την εξέλιξη της αντίθεσης που γεννάει η σχέση εξουσίας. Ο πρώτος και δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος παρά τις προθέσεις των εξουσιαζόντων όξυναν αυτή την αντίθεση και τα σχέδια τους ανατράπηκαν. Οι δημοσκοπήσεις μας λένε ότι οι πρώτες ενέργειες του πολέμου δεν διατάραξαν την σχέση εξουσίας ούτε στον δυτικό ούτε στον ισλαμικό κόσμο. Μπορεί να ανταλλάσσονται χτυπήματα μέχρι να καταστραφεί όλος ο κόσμος. Μπορεί όμως σε κάποια φάση του παιχνιδιού να "διαταραχθεί" η σχέση εξουσίας. Οψόμεθα, αν μείνουμε ζωντανοί.