Πολιτική | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 1555
Εκλογές, πυρκαγιές και ασυμμετρίες
άρθρο
του Κωστή Παπαϊωάννου
Παρ, 05 Οκτ 2007

Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε πριν από τις τελευταίες εκλογές. Δημοσιεύεται σήμερα δεδομένου ότι, κατά την γνώμη μου, διατηρεί την επικαιρότητά του.

Οι πυρκαγιές, που έπληξαν μεγάλες περιοχές της χώρας, ανέτρεψαν το κλασικό προεκλογικό σκηνικό. Οι εκλογές θα επηρεαστούν από το θλιβερό θέαμα που παρουσίασε -- εν όψει της καταστροφής -- όχι μόνο το συμπολιτευόμενο αλλά και το αντιπολιτευόμενο τμήμα της πολιτικής σκηνής. Ωστόσο η πορεία του ευρύτερου πολιτικού συστήματος της χώρας δεν μπορεί να ανακοπεί. Το πολιτικό μας σύστημα, παρά τις καθόλου αμελητέες ιδιομορφίες του, υπόκειται στις τεράστιες αλλαγές που υφίσταται σήμερα το παγκόσμιο θεσμικό πλαίσιο των κοινωνικών σχέσεων. Αντίθετα είναι επικίνδυνο ότι οι πολιτικές διάνοιες της χώρας μας -- από τις φασιστικές μέχρι τις αναρχικές -- αγνοούν ή προσποιούνται ότι αγνοούν τις παγκόσμιες ιστορικές εξελίξεις.

Η συγκεκριμένη καταστροφή δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Ήταν απλά η τελευταία, μέχρι στιγμής, από μια σειρά καταστροφικές εμπλοκές του κοινωνικού μηχανισμού, τις οποίες υποτίθεται ότι το πολιτικό σύστημα έχει καθήκον να προλαβαίνει και να αντιμετωπίζει. Η αντιμετώπιση ήταν η συνηθισμένη με αποτέλεσμα να προστεθούν μερικές δεκάδες νεκρών σ αυτές που μετράμε μέχρι σήμερα, να προστεθεί μια ακόμα τρύπα για μπάλωμα στον χιλιομπαλωμένο με επιδοτήσεις παραγωγικό ιστό και τέλος να προστεθεί μια ακόμα απειλή στη ήδη απειλούμενη οικολογική ισορροπία. Σε τελευταία ανάλυση η συνηθισμένη επικίνδυνη αναντιστοιχία ανάμεσα στην στους κινδύνους που απειλούν την κοινωνία και στην ικανότητα του θεσμικού μηχανισμού να τους αντιμετωπίζει έγινε ακόμα πιο συνηθισμένη.

Υπήρξε εντούτοις ένας πρωτοφανής πανικός, όχι μόνο στην κυβέρνηση αλλά σε ολόκληρη την ευρεία πολιτική σκηνή που δεν δικαιολογείται από το μέγεθος της καταστροφής. Απέκτησε αυτή μια ειδική πολιτική σημασία επειδή στην θέση του αναμενόμενου, προσεκτικά σκηνοθετημένου, σύντομου προεκλογικού show , που θα είχε θέμα τις παρελθούσες καταστροφές, προέκυψε αυτό το χάπενινγκ μιας καταστροφής ζωντανής που δεν μπορούσε ούτε καν να μονταριστεί. Πάνω στην σύγχυση ο υπουργός ασφαλείας ήταν το αρμόδιο πρόσωπο για να κάνει την μοιραία αναφορά στην "ασύμμετρη απειλή" και όλες οι πλευρές της πολιτικής σκηνής επικεντρώθηκαν αυτόματα (θετικά ή αρνητικά δεν έχει σημασία) στην "ατάκα" του κ. Πολύδωρα. Μετά από μερικές μέρες το χάπενινγκ τέλειωσε και εντάχθηκε στο υπόλοιπο show και ο επικοινωνιακός μηχανισμός επανήλθε στην φυσιολογική λειτουργία του. Αλλά ο τρόμος από την "ασύμμετρη απειλή" παραμένει.

Υπάρχει πράγματι μια απειλητική ασυμμετρία, που όμως δεν αφορά την κοινωνία αλλά το θεσμικό πλαίσιο, σαν σύστημα εξουσίας. Σε ότι αφορά την κοινωνία η αναντιστοιχία είναι απολύτως συμμετρική. Όσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος, ακριβώς τόσο μεγάλη είναι και η αδυναμία των θεσμών να τον αντιμετωπίσουν. Εκεί που υπάρχει ασυμμετρία είναι ανάμεσα στο μέγεθος του κάθε μεμονωμένου κινδύνου και στο μέγεθος των επιπτώσεων που μπορεί να έχει αυτός πάνω στο σύμπλεγμα του κοινωνικού και του εξουσιαστικού συστήματος. Ο υπουργός ασφαλείας είναι ο συνεπέστερος λειτουργός του εξουσιαστικού συστήματος και για να κάνει την δουλειά του πρέπει να παρουσιάζει την κοινωνία ταυτισμένη με το εξουσιαστικό σύστημα. Επομένως την ασύμμετρη απειλή την παρουσιάζει να στρέφεται εναντίον της κοινωνίας.

Παλιότερα οι υπουργοί ασφαλείας ήταν πιο εχθρικοί προς την κοινωνική βάση (τον λαό) αλλά και πιο ειλικρινείς στην υπεράσπιση του εξουσιαστικού συστήματος. Οι σημερινοί υπουργοί δεν μπορούν να δείξουν την έχθρα τους, μπορούν όμως (χάρη στην Αριστερά) να είναι όσο θέλουν ανειλικρινείς. Για αυτο και αντι υπουργοί "ασφαλείας" μπορούν ακόμα να ονομάζονται υπουργοί "δημόσιας τάξης". Μέσα τους όμως όλοι, όχι μόνο οι κυβερνητικοί λειτουργοί του εξουσιαστικού συστήματος αλλά μέχρι και οι αντιπολιτευόμενοι του ΚΚΕ, ξέρουν πολύ καλά ότι κάθε απειλή που υλοποιείται γίνεται ένα παράδειγμα της απόστασης ανάμεσα στο κοινωνικό σύστημα και στο εξουσιαστικό σύστημα. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα η απόσταση ανάμεσα στα δύο συστήματα αποδείχτηκε αγεφύρωτη. Όπου τα άτομα λειτούργησαν στο πλαίσιο του κοινωνικού συστήματος, σώθηκαν άνθρωποι και πράγματα. Όπου λειτούργησαν στο πλαίσιο του συστήματος εξουσίας χάθηκαν ακόμα και όσα μπορούσαν να σωθεί.

Οι ασύμμετρες απειλές επομένως -- από όπου κι αν προέρχονται -- στρέφονται ενάντια στο κοινωνικό σύστημα, στην πραγματικότητα όμως το ισχυροποιούν. Αυτό που τελικά καταστρέφεται είναι το εξουσιαστικό σύστημα. Γι αυτό και όλα τα εκλογικά επιτελεία ρίχτηκαν στην μάχη, επιτιθέμενοι ο ένας εναντίον του άλλου, για την κατάκτηση μιας καλύτερης θέσης στην επόμενη φάση του εξουσιαστικού συστήματος. Παρακάμπτουν όμως προσεκτικά το μόνο ερώτημα που ζητάει απάντηση: κατά πόσο μπορέσει το εξουσιαστικό σύστημα να επιβιώσει, όποια θέση και αν πάρουν οι ίδιοι σ αυτό.

Σε τελευταία ανάλυση η υιοθέτηση από τους πάντες της ιδέας ότι η κοινωνία απειλείται ασύμμετρα (όποιο όνομα κι αν δίνουν στην ασύμμετρη απειλή) σημαίνει την εγκατάλειψη του εξουσιαστικού συστήματος και την προσπάθεια να διαχυθεί αυτό μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Μέχρι τις προηγούμενες εκλογές, παρα το ότι η Ελλάδα συντονιζόταν με την "οικουμενική" ιδέα της ασύμμετρης απειλής, εκδηλώθηκαν κάποιες ελπίδες να αναδομηθεί το παλιό δικομματικό εξουσιαστικό σύστημα. Σ' αυτές τις εκλογές η ελπίδα ήταν να παροπλιστεί ο δικομματισμός και να αναλάβουν ρόλους στην κεντρική πολιτική σκηνή οι μικρές πολιτικές δυνάμεις. Αλλά ενώ το όνειρο των προηγούμενων εκλογών χρεωκόπησε λίγες μέρες μετά τις εκλογές, το νέο όνειρο χρεωκόπησε πριν ακόμα αυτές διεξαχθούν. Οι εκλογές αυτές λοιπόν θα έχουν, όπως και οι προηγούμενες του 2004, μηδαμινή πολιτική σημασία, θα έχουν όμως τεράστια ιστορική σημασία. Αυτές οι εκλογές οριστικοποιούν την εγκατάλειψη του διπολικού συστήματος εξουσίας που αναδείχτηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οριστικοποιούν επομένως την είσοδο της Ελλάδας στο στάδιο του αυτοκρατορικού εξουσιαστικού συστήματος.