Πολιτική | ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ | hits: 1546
Η αγωνία του πολιτισμού της ασφάλειας
άρθρο
του Κωστή Παπαϊωάννου
Κυρ, 23 Μαϊ 2004

Αρκεί μια ματιά στις εφημερίδες για να αντιληφθούμε ότι το θέμα της ασφάλειας, δεσπόζει στην πολιτική ζωή και αποτελεί το κρίσιμο ζήτημα κάθε κοινωνικής εκδήλωσης. Απ' την άλλη μεριά η περιγραφή κάθε κοινωνικής εκδήλωσης συνδέεται όλο και περισσότερο με την έννοια του πολιτισμού. Φαίνεται λοιπόν ότι έχουμε την εξαιρετική τύχη να ζούμε στην εποχή του πολιτισμού της ασφάλειας! Ο πρωθυπουργός και υπουργός πολιτισμού κύριος Κωνσταντίνος Καραμανλής ταξιδεύει στον Λευκό Οίκο, προσπαθώντας, μεταξύ άλλων, να εκμαιεύσει απ' τον πλανητάρχη μια δήλωση ότι οι ολυμπιακοί της Αθήνας θα είναι ασφαλείς! Η ιέρεια του ολυμπιακού πολιτισμού κυρία Γιάννα Αγγελοπούλου, γυρίζει θριαμβευτικά, απ' την Ελβετία, κραδαίνοντας την περί ασφάλειας πεποίθηση του προέδρου των "αθανάτων"! Όλο το θέμα "ασφάλεια" επομένως αρχίζει και τελειώνει σε μερικές τέτοιες η αλλιώτικές δηλώσεις. Απειλείται ή δεν απειλείται λοιπόν ο ολυμπιακός τους πολιτισμός; Και επιτέλους, τι σόι πολιτισμός είναι αυτός;

Σύμφωνα με την κυρίαρχη πολιτική σκέψη βρισκόμαστε - αναπόδραστα - ως κοινωνία στην εποχή της "σύγκρουσης των πολιτισμών". Το μόνο βέβαιο όμως είναι ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια κυρίαρχη πολιτική σκέψη, που προβάλλει και καλλιεργεί, σε κάθε πολιτισμό, αποκλειστικά το στοιχείο της σύγκρουσης. Η αναδυόμενη αυτοκρατορική πολιτική εξουσία, πασχίζει να διαμορφώσει και να επιβάλει έναν "πολιτισμό των συγκρούσεων". Επιτίθεται προς τα έξω καταστρέφοντας τις κοινωνίες με το πρόσχημα ότι απειλείται ο δυτικός πολιτισμός. Επιτίθεται προς τα μέσα καταστρέφοντας τα άτομα με το πρόσχημα της ισχύος και της άμιλλας. Είναι όμως σαφές ότι αυτό που παρουσιάζεται σαν μια καθολική πολιτιστική κατάσταση, σαν ένας πολιτισμός δεν είναι παρά μόνο η πολιτιστική τάση της σημερινής εξουσίας.

Οι φορείς της πολιτιστικής τάσης που περιγράφουμε κυριαρχούν σήμερα αναμφίβολα στην πολιτική σκηνή. Την πολιτική εξουσία την ασκεί σήμερα ένα υπερκομματικό δίκτυο ατόμων, που γεννήθηκε και εκθρέφτηκε απ' τον προηγούμενο οξύτατο ανταγωνισμό. Η θεωρία της σύγκρουσης των πολιτισμών είναι η ερμηνεία του κόσμου εκ μέρους αυτού του δικτύου. Η πολιτική επικράτηση όμως δεν μπορεί να εξασφαλίσει την πολιτιστική επικράτηση. Η πολιτική εξουσία, με άλλα λόγια η οποία εκφράζει μια πλευρά μόνο της κοινωνίας, δεν μπορεί να καθορίσει τον αυριανό πολιτισμό. Αυτός δεν μπορεί, εξ ορισμού, να υπάρξει αν δεν αποτελεί τον κοινό παρονομαστή των πολιτιστικών τάσεων του κοινωνικού συνόλου.

Η πολιτιστική τάση που θεοποιεί την "ασφάλεια", δηλαδή την σύγκρουση, μπορεί εύλογα να κυριαρχεί σήμερα στην πολιτική σκηνή. Βλέπουμε όμως σήμερα την ίδια την πολιτική σκηνή, που διαμορφώθηκε με βάση της ανάγκες αυτής της τάσης, να καταρρέει. Η αναγωγή της πολιτιστικής τάσης της εξουσίας σε έναν αυριανό πολιτισμό, η θεσμοθέτηση δηλαδή της άνευ περιεχομένου σύγκρουσης σαν μοναδικής πολιτιστικής αρχής, δεν θα σήμαινε ούτε κεραία λιγότερο από την διπλή καταστροφή της ανθρωπότητας: Καταστροφή κοινωνική, με την αναγωγή της σύγκρουσης των παντοειδών κοινωνικών ομάδων στα άκρα. Καταστροφή ατομική, με την ώθηση του ατόμου πέρα από τα φυσικά βιολογικά και ψυχικά του όρια. Αν όμως μπορούμε να αναγνωρίσουμε στην κοινωνία των ανθρώπων μια βούληση, αντίθετα από μια παλαιότερη "κοινωνία" δεινοσαύρων, η ανθρωπότητα δεν μπορεί να καταστραφεί με την βούληση της.