Πολιτική | ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ | hits: 1450
Η ιστορική αναγκαιότητα της υποκρισίας
άρθρο
του Κωστή Παπαϊωάννου
Κυρ, 21 Νοεμ 2004

Αυτές τις μέρες διάφορα θέματα της επικαιρότητας (συνδεδεμένα ή και άσχετα μεταξύ τους) μας δίνουν για άλλη μια φορά την ευκαιρία να διαπιστώσουμε, πόσο οργανικό και λειτουργικό στοιχείο της πολιτικής ζωής είναι η υποκρισία, πόσο βαθιά υποκριτικός είναι ο πολιτικός λόγος. Η αναφορά και μόνο μερικών παραδειγμάτων αρκεί: Το "μακεδονικό" είναι προνομιακό πεδίο πολιτικής υποκρισίας. Η επέτειος του πολυτεχνείου είναι εποχιακό! Σε μια σειρά ζητήματα όπως: Κυπριακό, οικονομικό, νταβατζήδες, συναινέσεις, απολογισμοί, συνέδρια, με άλλα λόγια σε όλα τα ζητήματα της πολιτικής καθημερινότητας, όσο κι αν ψάξουμε δεν θα βρούμε ούτε ίχνος ειλικρινούς πολιτικού λόγου.

Πριν μερικά χρόνια υπήρχε ανησυχία για την κοινή διαπίστωση πως η κοινωνία θεωρούσε τους πολιτικούς ψεύτες και κλέφτες! Σήμερα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η κοινή γνώμη αντιμετωπίζει την πολιτική σκηνή σαν θεατρική και τους πολιτικούς σαν επαγγελματίες "υποκριτές", δηλαδή σαν ηθοποιούς. Η τέχνη τους δεν είναι να "κατασκευάζουν" την πραγματικότητα είναι να την "υποκρίνονται", να την "παριστάνουν", δηλαδή να την "ερμηνεύουν". Αλλά η ερμηνεία είναι βασικό καθήκον της πολιτικής.

Η επικοινωνιακή πολιτική συγκεντρώνει το ανάθεμα των ρομαντικών, όπως άλλωστε και η αγορά, απ' την οποία έχει δανειστεί η πολιτική το μάρκετινγκ. Αλλά πολιτική δεν σημαίνει παρά επικοινωνία. Ο Λένιν όσο και ο Γκαίμπελς θεωρούσαν την προπαγάνδα, δηλαδή την επικοινωνία, σαν σοβαρότατο μηχανισμό παραγωγής πολιτικής δύναμης. Τέλος όμως και ο ίδιος ο αντιεπικοινωνιακός ρομαντισμός, δεν είναι παρά ένα είδος επικοινωνίας που διακινείται επίσης μέσα στην καρδιά της αγοράς.

Η επικοινωνιακή πολιτική είναι προπαγάνδα (μετάδοση πολιτικών ερμηνειών) εμπλουτισμένη με τις μεθόδους της αγοράς. Η δήλωση π.χ. ότι ένα απορρυπαντικό θα εξαφανίσει τους λεκέδες δεν διαφέρει από την δήλωση ότι ο κύριος Καραμανλής θα εξαφανίσει τους νταβατζήδες. Αποτελούν και οι δύο ερμηνείες, περιγραφές των δυνατοτήτων κάποιου αντικειμένου ή προσώπου. Διαφέρουν μόνο ως προς το κοινό στο οποίο απευθύνονται.

Αυτό που θα μπορούσε να διαχωρίζει ποιοτικά τις ερμηνείες είναι το κατά πόσο τις πιστεύει ο ερμηνεύων διαφημιστής ή προπαγανδιστής. Υποκρισία είναι να μην πιστεύει κάποιος την ερμηνεία που μεταδίδει. Όταν δεν πιστεύει τις προτάσεις που κάνει ή δεν κάνει τις προτάσεις που πιστεύει. Αλλά αυτό είναι αδύνατο γιατί μέσα σ' ένα δεδομένο πολιτικό σύστημα δεν υπάρχουν αξιόπιστες προτάσεις. Η μόνη δυνατή ερμηνεία επομένως μια εποχής μεταβατικής σαν την παρούσα είναι, είναι η υποκριτική, η θεατρική, ένα είδος ερμηνείας που δεν απευθύνεται στην λογική αλλά στο συναίσθημα.

Η ανειλικρίνεια επομένως της πολιτικής εξουσίας, δεν είναι υποκρισία. Η αποκοπή της απ' την πραγματικότητα, η σιγουριά για σχεδία που είναι βέβαιο ότι θα αποτύχουν, είναι μια ειλικρινέστατη ομολογία της αδυναμίας της να λειτουργήσει στο σημερινό κοινωνικό επίπεδο. Αν θεωρούμε ανειλικρινή και υποκριτικά τα λεγόμενά της, είναι επειδή δεν καταλαβαίνουμε τι ακριβώς μας λέει. Έχουμε όμως ακόμα καιρό. Θα καταλάβουμε σιγά - σιγά.