Εισαγωγικό σημείωμα
Είναι επείγον, σαν μέλη της ελληνικής κοινωνίας, να κουβεντιάσουμε για την κρίση. Να συζητήσουμε και μέσα από την συζήτηση να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε: όχι ποιανού είναι η κρίση, όχι ποιος φταίει για την κρίση, όχι ποιος πρέπει να πληρώσει για την κρίση, όχι ποια είναι η διέξοδος από την κρίση αλλά τί ακριβώς σημαίνει για την σημερινή κοινωνία αυτή η κρίση. Είναι επείγον να ξεφύγουμε από την βαριά ομίχλη που ρίχνει στην πραγματικότητα (όποια κι αν είναι αυτή) ο ορυμαγδός του πολιτικού λόγου ή μάλλον της πολιτικής ρητορείας των επιτελών όλων των επίσημων και ανεπίσημων, μεγάλων και μικρών εντός και εκτός κομμάτων, ομάδων, κινήσεων, ρευμάτων και τάσεων. Να ξεφύγουμε από την ρητορεία τους, γιατί είναι ολοφάνερο ότι όλοι αυτοί που επιμένουν να παριστάνουν τους αρχηγούς και τους επιτελείς, ότι κι αν λένε για δημοκρατία και για κινήσεις "από τα κάτω" δεν δίνουν δεκάρα τσακιστή, ούτε για την κοινωνία, ούτε για την κρίση. Το μόνο που τους νοιάζει είναι η ατομική τους θέση στο υπάρχον εξουσιαστικό σύστημα και η επιβολή της αυθεντίας τους στον μικρόκοσμο του περιβάλλοντός τους.
Να ξεφύγουμε από τις ρητορείες και κουβεντιάσουμε μεταξύ μας, ανεπηρέαστοι από τους αρχηγούς και τα επιτελεία, στην αρχήν μέσα στις κοινωνικές μας παρέες και αργότερα σε μεγαλύτερες συνάξεις, σοβαρά και επίμονα, όποια κι αν είναι η κοινωνική μας θέση, όποια κι αν είναι μέχρι σήμερα η πολιτική μας άποψη. Να κουβεντιάσουμε μεταξύ μας, μέχρι να βρούμε μια άκρη -- για την αρχή ο καθένας για τον εαυτό του και μετά βλέπουμε -- πάνω στο τί σημαίνει για την κοινωνία μας αυτή η κρίση. Γιατί, αν αληθεύει η άποψη που προσπαθώ να διατυπώσω μέσα από τα γραφτά μου, ο βαθμός της ομαλότητας στην πορεία της κρίσης και ο περιορισμός των καταστροφικών της επιπτώσεων θα εξαρτηθούν αποκλειστικά και μόνο από την αποδέσμευση της κοινωνικής σκέψης από τον εξουσιαστικό επηρεασμό και από τον βαθμό της ανάπτυξης ενός σύγχρονου και υψηλού κοινωνικού προβληματισμού.
Η κρίση δεν είναι, όπως την παρουσιάζουν οι παράγοντες των συμπολιτευόμενων και αντιπολιτευόμενων πολιτικών επιτελείων. Δεν είναι μια συγκυριακή δυσκολία του κοινωνικού συστήματος. Δεν είναι η επίπτωση μιας διαχειριστικής στραβοτιμονιάς κάποιων κυβερνητικών παραγόντων. Δεν είναι η συνέπεια των οικονομικών παιχνιδιών και του πολέμου της κερδοσκοπίας. Δεν είναι ακόμα η αντανάκλαση στην οικονομία των διακρατικών ή ενδοκρατικών εξουσιαστικών ανταγωνισμών. Δεν είναι επομένως η κρίση μια κακή ή μια πολύ κακή κατάσταση που όμως, έστω και με μεγάλες δυσκολίες, έστω και μέσα από μεγάλους αγώνες, θα διορθωθεί, θα ξεπεραστούν οι οδυνηρές επιπτώσεις της και οι κοινωνίες μας θα βρεθούν σε μια υποφερτή κατάσταση. Η σημερινή κρίση είναι το πρώτο μισό μιας γιγάντιας διαδικασίας απόλυτης αλλαγής των κοινωνικών σχέσεων. Είναι η φάση στην οποία η γνωστή μας κοινωνία γκρεμίζεται (ουσιαστικά ανατινάζεται) και δημιουργούνται οι όροι μιας άλλης άγνωστης στις λεπτομέρειές της κοινωνίας!
Αυτή είναι η κρίση! Όπως κι αν εκδηλώνεται σε διάφορους τομείς, όπως κι αν συνειδητοποιείται από τις διάφορες πολιτικές τάσεις, όσο κι αν όλα αυτά που ονομάζονται κρίση από τους πολιτικούς και ακαδημαϊκούς παράγοντες είναι υπαρκτά αλλά δεν είναι κρίση, η κρίση είναι το μέρος του γκρεμίσματος, το πρώτο μέρος της μετάβασης από μια σε μια άλλη κοινωνία. Ισχυρίζομαι εντελώς αυθαίρετα, χωρίς κανένα επιχείρημα, όλα τα παραπάνω για δύο λόγους:
Ο πρώτος λόγος είναι για να δώσω το μέτρο της ανάγκης για πνευματική ανεξαρτησία, από τα εξουσιαστικά επιτελεία, όσων δεν ταυτίζονται με αυτά. Αυτή η πρόταση, έτσι κι αλλιώς, δεν χρειάζεται επιχειρήματα. Ακόμα και στο πολιτικό σύστημα που υπάρχει σήμερα (ακόμα κι αν δεχτούμε πως δεν γκρεμίζεται) δεν προβλέπεται να ακολουθούν οι πολίτες τους πολιτικούς αλλά να ακολουθούν οι πολιτικοί τους πολίτες. Τι θα ακολουθήσουν λοιπόν τα πολιτικά επιτελεία, ακόμα κι είναι άψογα, αν οι πολίτες δεν διαμορφώσουν μια ανεξάρτητη άποψη για την κρίση;
Ο δεύτερος λόγος για να τονίσω την απουσία της Αριστεράς. Οι επιτελικοί παράγοντες των άλλων κομμάτων είναι αναγκαστικό να απωθούν την ιδέα της κρίσης γιατί απωθούν την ιδέα της μετάβασης σε μια άλλη κοινωνία που θα σημάνει το τέλος της εξουσίας τους. Αλλά η Αριστερά έχει σαν λόγο ύπαρξης την κρίση του εξουσιαστικού συστήματος και την μετάβαση σε μια άλλη κοινωνία. Όταν επομένως οι επιτελείς της υπαρκτής Αριστεράς, σε όλη την ποικιλία των επιτελείων τους (που από μόνη της είναι αδιανόητη), αδιαφορούν για την κρίση και άρα για την κοινωνική αλλαγή, ξεκόβονται από την κοινωνία και δεν ενδιαφέρονται παρά για την προσωπική τους άνοδο στην ιεραρχία του εξουσιαστικού συστήματος, αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει Αριστερά.
Στην σημερινή κοινωνία είναι κυρίαρχη η παρουσία της κρίσης και είναι απόλυτη η απουσία της Αριστεράς! Αυτή η παρατήρηση είναι αναγκαστικά η αφετηρία κάθε σκέψης, κάθε προβληματισμού, κάθε συζήτησης αλλά και κάθε δραστηριότητας, τόσο σχετικά με την κρίση όσο και σχετικά με την Αριστερά. Δεν μπορούμε, με άλλα λόγια, να μιλάμε για την κρίση χωρίς να μιλάμε για την Αριστερά και δεν μπορούμε να μιλάμε για την Αριστερά χωρίς να μιλάμε για την κρίση.
Τελειώνοντας αυτό το σημείωμα, θα ήθελα να πω ότι η συζήτηση όπως εννοείται και όπως προτείνεται σ' αυτές εδώ τις γραμμές, έχει μια ιδιαίτερη σημασία για όσους σήμερα ανήκουν συμβατικά στην Αριστερά -- και λέω ανήκουν συμβατικά γιατί ουσιαστικά δεν μπορούν να ανήκουν στην ανύπαρκτη Αριστερά -- αλλά δεν μπορεί να περιορίζεται στην Αριστερά. Ολόκληρη η κοινωνία προσβλέπει στην Αριστερά (ο περιορισμός της δύναμής της, έστω και της εκλογικής, στα ποσοστά που είναι περιορισμένη δείχνει την εξαθλίωσή της) και επομένως ολόκληρη η κοινωνία έχει θέση σ' αυτή την συζήτηση.