Ιστορικό της Αριστεράς | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 1955
Οι "επιτροπές παντού" του ΣΥΡΙΖΑ: το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης
άρθρο
του Κωστή Παπαϊωάννου
Δευτ, 05 Απρ 2010

 

Πήγα την  Δευτέρα 29/03/2010, στην μάζωξη  που αναγγελλόταν από τον "δρόμο της Αριστεράς" στο φύλλο της 27/03/2010 ως εξής: «Συνέλευση ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης με θέματα: απολογισμός και οι άξονες δράσης για το επόμενο διάστημα, η συγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ και η συγκρότηση επιτροπών ενάντια στα νέα μέτρα με βάση την απόφαση της κεντρικής γραμματείας». Πήγα να ακούσω τι θα ειπωθεί για την «συγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ» αλλά κυρίως για τις "επιτροπές ενάντια στα νέα μέτρα", που θεωρώ ότι σαν πρόταση εκφράζουν μια κρίσιμη επιλογή δράσης για τον κόσμο της Αριστεράς. Θα ήθελα να εκθέσω στις γραμμές που ακολουθούν τις σκέψεις που μου γέννησε αυτή η συζήτηση.

Η εικόνα της συνέλευσης επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει καμιά συγκρότηση και δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα να αποκτήσει ούτε καν την συγκρότηση ενός ενιαίου εκλογικού μηχανισμού. Έδειξε αντίθετα η συζήτηση τον διπλό χαρακτήρα που έχουν οι οργανωτικές πρωτοβουλίες που ενθαρρύνονται (θέλοντας και μη) από την "ηγεσία" του ΣΥΡΙΖΑ: η πίεση για την δημιουργία των επιτροπών, προέρχεται από τα κάτω και αυτό που έρχεται από τα πάνω, δηλαδή από τα επιτελεία, είναι μόνο η προσπάθεια να καπελωθούν. Αυτή η αντιφατική συνύπαρξη - σύγκρουση της κοινωνικής πίεσης με την εξουσιαστική καταπίεση, που παρατείνεται χωρίς να είναι συνύπαρξη αλλά και χωρίς να εκδηλώνεται σαν σύγκρουση, δημιουργεί την διπλότητα του νοήματος που έχουν όλες οι εκδηλώσεις της Αριστεράς και ακυρώνει οποιαδήποτε δυνατότητα υπάρχει να συγκροτηθεί σε ένα ομογενές Αριστερό πολιτικό σχήμα.

Δεν περίμενα βέβαια ότι στην συγκεκριμένη συζήτηση θα εκδηλωνόταν η σύγκρουση για την οποία μιλάω. Αν παρατηρούσε κανείς την συγκεκριμένη μορφή και το περιεχόμενο της συζήτησης, θα αντιλαμβανόταν την παρατεινόμενη κυριαρχία μιας διάκρισης ανάμεσα σ' ρόλους αρμόδιων να σκέφτονται και σε ρόλους υποχρεωμένων να εφαρμόζουν εντολές. Αυτή η διάκριση είναι εντελώς ξένη για την Αριστερά και είναι κυρίως υπεύθυνη για την εξαθλίωση της. Ωστόσο αυτή η καταστροφική διάκριση δεν γίνεται ορατή στον βαθμό που η συζήτηση είναι οργανωμένη με βάση αυτή την διάκριση και στο βαθμό που οι συμμετέχοντες είναι βαθειά ποτισμένοι από τον σεβασμό της.

Η συνέλευση είχε τον γνωστό ακαδημαϊκό χαρακτήρα που έχουν όλες οι συναντήσεις της Αριστεράς. Κατέβηκε από τα πάνω η γνωστή κεντρική ρητορεία που περιγράφει με μελανά χρώματα την νεοφιλελεύθερη λαίλαπα και υπογραμμίζει την ανάγκη να μαζικοποιηθεί η αγωνιστική αντίσταση, χωρίς να προτείνει ουσιαστικά τίποτα περισσότερο από την υποταγή στην αδιέξοδη πολιτική αυτών που παράγουν αυτή την ρητορεία. Η βάση της συνέλευσης ανταποκρίθηκε με μια ποικιλία παρεμβάσεων που γενικά δεν θέτουν εν αμφιβόλω την κεντρική ρητορεία αλλά αντίθετα αποδύονται σε μια σισύφεια προσπάθεια να την κάνουν πράξη.

Αν ήθελε κανείς να είναι απαισιόδοξος θα έβλεπε την συνέλευση σαν μια εθιμοτυπική συνάντηση στο πλαίσιο μιας εθιμοτυπίας που δεν την σέβεται κανείς και στην οποία διακινείται ένας πολιτικός λόγος που δεν ανταποκρίνεται σε κανένα πραγματικό κοινωνικό πρόβλημα. Ωστόσο το φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ με όλα τα παρελκόμενά του έχει τεράστιο ενδιαφέρον ακριβώς γιατί είναι ένας νοητός πολιτικός χώρος που παραμένει συγκροτημένος χωρίς να είναι πραγματικός πολιτικός χώρος, αναπτύσσει έναν πολιτικό λόγο που δεν είναι πολιτικός λόγος και μια πολιτική δράση που δεν είναι πολιτική δράση.

Η συγκεκριμένη συζήτηση για την "συγκρότηση" και τις "επιτροπές παντού"  του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν εντελώς αδιέξοδη και αναποτελεσματική σε σχέση με τον ρητό στόχο της "να πάρει πίσω η κυβέρνηση τα μέτρα της" ήταν όμως εξαιρετικά ενδεικτική των πολιτικών αλλαγών που συντελούνται. Φαντάζομαι ότι ανάλογες είναι οι συζητήσεις που έγιναν ή θα γίνουν σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Ο ΣΥΡΙΖΑ νοείται σαν πολιτικός οργανισμός αλλά στην πραγματικότητα είναι ένας χώρος κοινωνικός που με την τρέχουσα πολιτική λογική διακρίνεται από αοριστία και μάλιστα αοριστία δευτέρου βαθμού καθώς είναι μια πολιτικά αόριστη συνεύρεση πολιτικά αορίστων συνιστωσών!

Το γεγονός ωστόσο ότι ο χώρος του ΣΥΡΙΖΑ παραμένει ενεργός, ενώ είναι πολιτικά αόριστος και ολοφάνερα άχρηστος με βάση την τρέχουσα πολιτική λογική, σημαίνει ότι είναι ορισμένος και χρήσιμος σε κάποιο άλλο επίπεδο λογικής, αλλιώς δεν θα υπήρχε. Συγκεκριμένα είναι ορισμένος και χρήσιμος στο επίπεδο της ιστορικής λογικής που άλλωστε ορίζει τελεσίδικα την κοινωνική οργάνωση.

Η πολιτική συγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ προέκυψε και συνεχίζει να υπάρχει σε μια εποχή που από πολιτική άποψη είναι εντελώς τραγελαφική κατά το γεγονός ότι τα επιτελεία των κομμάτων παρουσιάζονται σαν ελέγχουν τα κόμματά τους ενώ στην πραγματικότητα οι ίδιοι οι επιτελείς είναι έρμαια των περιστάσεων. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να προκύψει ο ΣΥΡΙΖΑ παρά σαν μια κίνηση κορυφής που δεν θα μπορούσε παρά να παρουσιάζεται σαν ένα κίνημα της βάσης. Επίσης δεν θα μπορούσε να είναι παρά ένας τραγέλαφος, όπως άλλωστε είναι και όλες οι δυνάμεις της ευρύτερης πολιτικής σκηνής. Το "ορθόδοξο" ΚΚΕ, για να μην ξεχνιόμαστε,  είναι η αποθέωση του τραγέλαφου. Ωστόσο η σημερινή εποχή μέσα στην οποία εκτυλίσσεται αυτός ο γενικός τραγέλαφος δεν είναι συνηθισμένη εξ ου και ο τραγέλαφος. Είναι μια εποχή που προετοιμάζει την επόμενη μεγάλη -- και κατά την γνώμη μου τελική -- πολιτική σύγκρουση μετά από την σύγκρουση της δεκαετίας του '40. Από μια άποψη λοιπόν -- με όλη την προσοχή που πρέπει να εξετάζονται οι ιστορικές αναλογίες -- μπορούμε να θεωρούμε ότι βρισκόμαστε στις παραμονές μεγάλων ιστορικών αλλαγών, σε παραμονές ανάλογες με αυτές των αλλαγών του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Στις παραμονές της δεκαετίας του '40 το δικτατορικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου στην Ελλάδα "συνένωνε" την διαλυμένη πολιτική δύναμη Αριστεράς στην Ακροναυπλία και από εκεί προέκυψε η μαγιά του επαναστατικού κινήματος, που έμελε να ξεσπάσει μετά το '41. Το ανάλογο της Ακροναυπλίας για το μελλοντικό επαναστατικό κίνημα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ. Για να συμπληρώσω την αναλογία πρέπει να πω ότι το ΚΚΕ είναι το ανάλογο με το κόμμα που κατασκεύασε ο Μανιαδάκης, αυτό όμως είναι ένα άλλο ζήτημα. Στον ΣΥΡΙΖΑ οι κοινοβουλευτικές προσδοκίες των πρώην εξωκοινοβουλευτικών και η κοινοβουλευτική χρεωκοπία των πρώην κοινοβουλευτικών έχουν κυριολεκτικά φυλακίσει ένα κομμάτι του κόσμου της Αριστεράς σε μια αδιέξοδη ρητορεία η οποία αναμετριέται με μια επίσης αδιέξοδη κυβερνητική ρητορεία στο έδαφος μιας γενικής κρίσης που είναι απολύτως πραγματική.

Μέσα σ' αυτό το γενικό κλίμα, οι επιτελείς του ΣΥΡΙΖΑ ελπίζουν ότι με τις "επιτροπές παντού" -- τις οποίες άλλωστε θα ήθελαν αλλά δεν μπορούν να αποφύγουν -- θα αγκυροβολήσουν στην ελληνική κοινωνία, χρησιμοποιώντας την δράση του κόσμου της Αριστεράς που έχει εμπλακεί σ' αυτό το πείραμα. Οι επιτελείς του ΣΥΡΙΖΑ κρύβουν τον πειραματικό χαρακτήρα αυτού του εγχειρήματος και παρουσιάζουν τον ΣΥΡΙΖΑ σαν φυσικό αποτέλεσμα μιας ενωτικής πολιτικής, γιατί αν παραδεχτούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα πείραμα, θα τους χαλάσει το image, όταν αποδειχτεί πως δεν είναι οι χειριστές του πειράματος αλλά τα πειραματόζωα. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει ποια θα είναι η τύχη αυτών των επιτροπών. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όπως και αν εξελιχθούν οι επιτροπές, τα σχέδια των επιτελών θα αποτύχουν οικτρά, επειδή η εποχή των επιτελείων έχει περάσει οριστικά και αμετάκλητα.

Από την άλλη μεριά η πολιτική βάση του ΣΥΡΙΖΑ, βρίσκεται ήδη μπροστά σε ένα σοβαρότατο δίλημμα. Αν δεχτεί για πολύ καιρό ακόμα να χρησιμοποιείται σαν άβουλη μάζα (από τους ήδη υπάρχοντες και τους επίδοξους επιτελείς που κυκλοφορούν σαν μπαλαντέρ στις πολιτικές συναθροίσεις  του ΣΥΡΙΖΑ), για να προωθούν την πολιτική που εννοούν οι επιτελείς σαν πολιτική ενότητας και οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην διάλυση, τότε οι επιτροπές αργά ή γρήγορα θα διαλυθούν. Αν καταφέρει να μετατρέψει αυτές τις επιτροπές σε πραγματικές ζωντανές κοινωνικοπολιτικές παρέες των οποίων τα μέλη θα συνδεθούν μεταξύ τους οριζόντια και θα βάλουν σαν στόχο την μελέτη της πραγματικότητας που τους είναι οικεία, βγάζοντας χρήσιμα συμπεράσματα και αναλαμβάνοντας με βάση τα συμπεράσματά τους καρποφόρες δραστηριότητες, τότε οι επιτροπές αυτές θα γίνουν η απαρχή μια νέας εποχής για την αριστερά.

Η συνάντηση που παρακολούθησα έδειχνε καθαρά ότι το κλίμα της ψεύτικης ενότητας δεν μπορεί να συντηρηθεί για πολύ ακόμα παρ' όλο που φαίνεται να κυριαρχεί. Επομένως οι δύο προοπτικές που περιγράφω, που άλλωστε δεν αφορούν μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά όλο τον κόσμο της Αριστεράς και ολόκληρη την κοινωνική βάση, είναι εξ ίσου πιθανές, σ' αυτή την φάση. Η δεύτερη προοπτική που σημαίνει την υπέρβαση του φασισμού και το άνοιγμα του δρόμου για την απελευθέρωση της κοινωνίας, έχει σαν αφετηρία το χτύπημα και τελικά την καθαίρεση των επιτελείων. Ο κόσμος της Αριστεράς αργά ή γρήγορα θα καταλάβει ότι η καταπολέμηση της επαναστατικής σκέψης και η προάσπιση της ιεραρχικής οργάνωσης στην οποία σήμερα εξειδικεύεται η Αριστερά, αποτελεί το βασικό εμπόδιο για την αναστροφή της πορείας που οδηγεί την κοινωνία στην καταστροφή.

Από τις δύο προοπτικές που αναφέρονται πιο πάνω η δεύτερη θα είναι σίγουρα η τελική. Πόσο γρήγορα θα επικρατήσει αυτή η προοπτική έχει τεράστια σημασία. Αυτό δεν μπορεί κανείς να το προβλέψει. Αυτό που μπορεί να κάνει είναι να αφήσει αυτή την προοπτική να επικρατήσει, όσο πιο γρήγορα γίνεται, μέσα του. Ο κόσμος που μαζεύτηκε στην συγκέντρωση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν φανερό ότι ταλαντεύεται. Ο χρόνος της τελικής απόφασης του καθενός θα εξαρτηθεί από την πορεία της κρίσης αλλά και θα εξαρτήσει την πορεία της παρούσας κρίσης.