Μετανάστευση | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 2797
Ο Άγιος Παντελεήμονας και πώς θα γίνει το θαύμα για τη Αριστερά...
άρθρο
του Κωστή Παπαϊωάννου
Σάβ, 30 Οκτ 2010

Ένα εντυπωσιακό γεγονός κάνει τον Παντολέοντα να πάρει τη σοβαρή και γενναία απόφαση να δεχθεί το Άγιο Βάπτισμα, να γίνει Χριστιανός. Ενώ περπατούσε στο δρόμο συνάντησε ένα παιδί που το δάγκωσε μια οχιά και πέθανε. Λέει λοιπόν στον εαυτό του: Θα προσευχηθώ στο Χριστό να αναστήσει αυτό το παιδί και αν πράγματι το παιδί αναστηθεί, εγώ πια δεν υπάρχει λόγος να καθυστερώ τη βάπτισή μου, θα γίνω Χριστιανός, θα πιστέψω ότι ο Χριστός είναι ο Θεός ο αληθινός, ο Σωτήρας του κόσμου. Αυτά σκέφτηκε και προσευχήθηκε θερμά στον Κύριο. Αμέσως το παιδί ζωντάνεψε και το φίδι απέθανε.

(απόσπασμα από περιγραφή του βίου του Αγίου Παντελεήμονα)

Ένα κλιμάκιο της εκλογικής κίνησης "Ελεύθερη Αττική" με επικεφαλής τον Αλέκο Αλαβάνο, αποφασίζει (22/10/2010) να περιοδεύσει μοιράζοντας προεκλογικό υλικό στις περιοχές της Αθήνας όπου ζουν μετανάστες. Περνώντας από την γειτονιά του Αγίου Παντελεήμονα αντιμετωπίζει μια ομάδα "αντιφρονούντων" που αρχίζουν να φωνάζουν και να πετάνε γιαούρτια, αυγά και αντικείμενα με στόχο κυρίως τον Αλαβάνο. Η αστυνομική δύναμη που είναι παρούσα, φυσικά προστατεύει τους επιτιθέμενους ενάντια στα θύματα της επίθεσης. Ο Αλαβάνος και τα μέλη της κίνησης αντιμετωπίζουν με αρκετή αξιοπρέπεια την επίθεση, μένουν για λίγο στον χώρο της ταραχής και συνεχίζουν την περιοδεία τους προς την πλατεία Αμερικής.

Αυτό το πολιτικό συμβάν είναι εξαιρετικά διδακτικό. Διδάσκει, πρώτο, τι συμβαίνει στην κοινωνία μας με τους μετανάστες και τους πρόσφυγες. Δείχνει, δεύτερο, το σημαντικό πρόβλημα που έχει να λύσει η Αριστερά όταν θα γίνει Αριστερά. Δείχνει, τρίτο και το κυριότερο, ποιό είναι το οργανωτικό πρόβλημα που εμποδίζει την Αριστερά να είναι Αριστερά. Πάνω σ' αυτά θα ήθελα να διατυπώσω μερικές αρχικές σκέψεις.

Ο Άγιος Παντελεήμων είναι μια συνοικία κοντά στο κέντρο της πόλης που προσφέρεται για την "συνύπαρξη" μιας διπλής ποικιλίας μεταναστών και ντόπιων κατοίκων. Σ' αυτές τις συνθήκες συνύπαρξης, που δεν θα μπορούσαν παρά να είναι άθλιες, η ανάπτυξη κοινωνικών αντιθέσεων είναι αναμενόμενη και για την περίοδο κρίσης που περνάμε δεν θα μπορούσαν να εκφράζονται με απαίσιο τρόπο. Τελικά η περιοχή αυτή είναι ένα παράδειγμα, τοπικό και παρατηρήσιμο, των αντιθέσεων της σύγχρονης κοινωνίας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Γίνεται όμως και ένα λαμπρό παράδειγμα εσφαλμένης αντιμετώπισης των κοινωνικών αντιθέσεων εκ μέρους της Αριστεράς.

Ο Άγιος Παντελεήμων, έχει γίνει σημαία τόσο για τις συντηρητικές όσο και για τις λεγόμενες  ριζοσπαστικές πολιτικές δυνάμεις. Η συντηρητική πλευρά ωστόσο καταφέρνει να χρησιμοποιεί την πραγματική διατάραξη της τάξης σ' αυτή την περιοχή, για να στηρίζει τα έωλα ιδεολογήματά της και τις αβάσιμες προτάσεις της και έτσι να γενικεύει την επικίνδυνη πολιτική της και να βρίσκει θιασώτες. Αντίθετα η ριζοσπαστική πλευρά βρίσκεται σε πλήρη αδυναμία βρει την πραγματική βάση στην οποία θα μπορούσε να στηρίξει την πολιτική της και αναγκάζεται να αρνείται την πραγματικότητα και να καταφεύγει στην ηθικολογική ρητορεία για να στηρίξει μια αναποτελεσματική πολιτική.

Το κλιμάκιο της "Ελεύθερης Αττικής" προσπάθησε με μια κίνηση, που έχει την σφραγίδα του αυθορμητισμού που διακρίνει τον Αλαβάνο, να "σπάσει" το άβατο ενός κοινωνικού χώρου στον οποίο κυριαρχεί η φασιστική προοπτική της κοινωνίας. Δεν έχει νόημα να συζητάμε αν το γιαούρτωμα του Αλαβάνου ωφέλησε ή έβλαψε το Μέτωπο Αλληλεγγύης και Ανατροπής. Με τα επικοινωνιακά κριτήρια της Αριστεράς μπορεί το Μέτωπο να ωφελήθηκε, αφού η κυρία Πορτάλιου έσπευσε κι αυτή να γιαουρτωθεί λέγοντας του κόσμου τις ανοησίες για την "Ανοικτή Πόλη", σε μια βαρετή και στρογγυλεμένη απομίμηση του ήδη αλλοιωμένου, σε σχέση με τις αρχικές του κατευθύνσεις, λόγου της "Ελεύθερης Αττικής". Έχει όμως νόημα να προσέξουμε την αδυναμία του Μετώπου να ερμηνεύσει και να κατανοήσει τα κοινωνικά φαινόμενα στα οποία προσπαθεί να παρέμβει.

Το συμβάν στον Άγιο Παντελεήμονα αναδεικνύει το τεράστιο θεωρητικό έλλειμμα των επιτελών της Αριστεράς. Αυτοί δεν είναι σε θέση να καταλάβουν τί συμβαίνει στον Άγιο Παντελεήμονα, αλλά και να καταλάβαιναν δεν θα άλλαζε τίποτα, αφού είναι υποχρεωμένοι να αναλίσκουν όλη τους την ενεργητικότητα για να κάνουν καριέρα στην κεντρική πολιτική σκηνή. Υποτίθεται ότι είναι μαρξιστές και αναφέρονται πότε-πότε στην "ταξική θεωρία", αλλά κι αυτή την χρησιμοποιούν, όχι για να αντιληφθούν και να ερμηνεύσουν τις κοινωνικές αντιθέσεις αλλά για να κοροϊδεύουν τον κόσμο και τους εαυτούς τους παριστάνοντας τους μαρξιστές.

Οι κοινωνικές αντιθέσεις, έτσι όπως εμφανίζονται στον Άγιο Παντελεήμονα, δεν είναι ταξικές αντιθέσεις με τον τρόπο που τις εννοούσαμε κάποτε, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο τρόπος που τις εννοούσαμε κάποτε ήταν λάθος. Σήμερα οι κοινωνικές αντιθέσεις δεν έχουν άμεσα την βάση τους στην διαφορετική θέση των ατόμων στην παραγωγή. Σήμερα οι κοινωνικές αντιθέσεις είναι η άμεση εκδήλωση μιας τεράστιας ποικιλίας σχέσεων εξουσίας μεταξύ ατόμων που σήμερα έχουν πια την ίδια ακριβώς θέση στην παραγωγική διαδικασία.

Στο παράδειγμα του Αγίου Παντελεήμονα η κοινωνία του παρουσιάζεται, εντελώς άσκεφτα, σαν διχασμένη ανάμεσα σε "έλληνες εργοδότες" και σε "ξένους εργάτες". Μια προσεκτικότερη ματιά όμως αποκαλύπτει ότι το διακύβευμα των συγκρούσεων είναι η θέση των ανθρώπων στις σχέσεις εξουσίας που δημιουργούνται με αφορμή την συνύπαρξή τους μέσα στον οικονομικά στενό χώρο της πόλης. Έναν χώρο που οι επιτελείς του πολιτικού συστήματος τον στενεύουν ακόμα περισσότερο για να ενταθούν οι σχέσεις εξουσίας, καθώς βλακωδώς ελπίζουν ότι έτσι θα επιβιώσει το εξουσιαστικό σύστημα.

Στην ελληνική πλευρά της αντίθεσης κρύβονται οι εν ενεργεία ή επίδοξοι επιτελείς του εξουσιαστικού συστήματος, που υπερασπίζονται τα εξουσιαστικά τους δικαιώματά και προσπαθούν να τα επεκτείνουν. Αλλά και στην πλευρά των μεταναστών, είτε με το πρόσχημα της κοινής καταγωγής είτε με το πρόσχημα με ξεδιάντροπης αλαζονικής φιλανθρωπίας, ξεπηδούν νέου τύπου επιτελείς που διεκδικούν μια θέση στο ελληνικό σύστημα εξουσίας.

Από την μια μεριά οι επιτελείς του φασισμού που τους βολεύει να παρουσιάζονται από τους αντίπαλους τους σαν ρατσιστές και εθνικιστές για να παρουσιάζουν οι ίδιοι τον εαυτό τους σαν προστάτες της ηθικής και της τάξης. Από την άλλη μεριά οι επιτελείς των αντιρατσιστικών και αντιεθνικιστικών οργανώσεων που προσπαθούν να προσεταιριστούν και τους επιτελείς που εκπροσωπούν τους μετανάστες. Αναμειγνύονται τέλος οι επιτελείς της ελληνικής αστυνομίας από την μια και οι επιτελείς της μεταναστευτικής μαφίας από την άλλη δημιουργώντας ένα εκρηκτικό κλίμα.

Κάτω από την επιφάνεια ωστόσο μπορούμε να διακρίνουμε στο συγκεκριμένο παράδειγμα τριών ειδών αντιθέσεις: Η πρώτη είναι η πραγματική αντίθεση που δημιουργείται από την ακούσια συνύπαρξη και αλλά και την αναγκαστική συνένωση δύο διαφορετικών ομάδων πληθυσμού: αυτών που "υπήρχαν εδώ" και αυτών που "ήρθαν εδώ". Μια αντίθεση που όσο και αν οξυνθεί, φυσικά ή τεχνητά, θα καταλήξει να γίνει μια εποικοδομητική αντίθεση. Η δεύτερη είναι αυτή που προκύπτει από την πρώτη και επιδιώκει την ενίσχυσή της πρώτης, πριν αυτή προλάβει να γίνει εποικοδομητική. Είναι η δευτερεύουσα αντίθεση ανάμεσα στα εξουσιαστικά επιτελεία των δύο πλευρών. Και τέλος η τρίτη, είναι η εν δυνάμει βασική και τελικά η μόνη πραγματική αντίθεση η οποία συγκαλύπτεται: η αντίθεση ανάμεσα στην κοινωνική βάση και τα εξουσιαστικά επιτελεία.

Η κίνηση του Αλέκου Αλαβάνου και αυτών που τον "ακολουθούν" (όπως η σιδερένια μπάλα ακολουθεί τον κατάδικο) έδειξε ότι η Αριστερά δεν μπορεί να μείνει έξω από τον χορό της πολιτικής αναμέτρησης με τον φασισμό. Έδειξε όμως επίσης ότι η πολιτική αναμέτρηση με τον φασισμό δεν μπορεί να διεξαχθεί όπως κι όπως και κυρίως υποταγμένη στις ανάγκες των επιτελών που αναδεικνύονται στην τοπική κοινωνία, γιατί τότε διευκολύνει την επέλαση του φασισμού.

Χρειάζεται να αναπτυχθεί μια εκ του σύνεγγυς ψύχραιμη μελέτη και προσεκτική ανάλυση της πολιτικής κατάστασης που δημιουργείται στις περιοχές που κατοικούν μετανάστες. Χρειάζεται επίσης να υιοθετηθεί μια τακτική που να υπόκειται στο πλαίσιο της στρατηγικής που υποβάλλεται από το γενικό ιστορικό φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης. Με μια τέτοια μελετημένη και προσεκτική τακτική μπορεί πραγματικά να καταργηθεί το άβατο σε όλες τις περιοχές της χώρας.

Την τακτική την υποδεικνύει η ίδια η φασιστική δραστηριότητα. Οι φασίστες δεν συνειδητοποιούν την στρατηγική που υποβάλλεται από την ιστορικότητα της κοινωνίας, υπόκεινται όμως σ' αυτήν την ιστορικότητα. Έχουν πραγματικά ερείσματα στον συντηρητισμό του πληθυσμού των πόλεων, και τα επεκτείνουν προβάλλοντας το πολύ συγκεκριμένο αγαθό της "ευνομίας" που εύκολα γίνεται κατανοητή και επιθυμητή από το περιβάλλον. Δημιουργούν ένα άβατο που άλλωστε είναι φανερό ότι θα επεκταθεί όπως ειρωνικά και οι ίδιοι "υπόσχονται": αύριο και στην δική σας πλατεία!

Χρειάζεται επομένως η Αριστερά, να διδαχθεί από τους φασίστες και να ασκήσει την πολιτική που ασκούν οι φασίστες αλλά από την ανάποδη. Να αποκτήσει ερείσματα μέσα στους κοινωνικούς χώρους, να συνδέσει αυτά τα ερείσματα μεταξύ τους και να μπορεί να τα μεγεθύνει σε ισχυρότερες, μονιμότερες και ευρύτερες κοινωνικές - πολιτικές διαδικασίες, που τείνουν να μετατρέψουν τις καταστροφικές αντιθέσεις σε εποικοδομητικές. Αυτή η πολιτική όμως δεν μπορεί να την ασκηθεί εκ των άνω, όπως γίνεται σήμερα στην Αριστερά ακόμα κι αν το ήθελε πραγματικά. Αν το επιχειρήσει ή θα αντιμετωπίσει το γιαούρτωμα που αντιμετώπισε και ο Αλαβάνος ή θα αναγκαστεί να καταφύγει σε μηχανισμούς επιθετικής βίας οξύνοντας το πρόβλημα και βοηθώντας τον φασισμό.

Χρειάζεται οι αριστεροί της Κοινωνικής Βάσης να οργανωθούν μόνοι τους, μεταξύ τους, αντί να περιμένουν την ολέθρια καθοδήγηση των επιτελών της Αριστεράς. Χρειάζεται να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που δημιουργούνται στο περιβάλλον τους. Αυτό θα τους δώσει την ευκαιρία να μελετήσουν και να βγάλουν συμπεράσματα που εν συνεχεία θα τα επικοινωνήσουν στον ευρύτερο πολιτικό χώρο. Θα δημιουργηθεί έτσι ένα αριστερό πολιτικό δίκτυο, στο οποίο αργά ή γρήγορα θα ενταχθούν όσοι κινούνται στο επίπεδο των σημερινών αριστερών επιτελείων, αλλά δεν έχουν ακόμα εκφυλιστεί. Το δίκτυο αυτό αφ' ενός θα μπορέσει να αναπτύξει την αριστερή πολιτική και αφ' ετέρου θα μπορέσει να επιδράσει εξυγιαντικά στον συντηρητικό χώρο, αναδεικνύοντας τις αντιθέσεις μέσα σ' αυτόν.

Τελικά, ο Άγιος Παντελεήμονας δεν μπορεί να κάνει θαύματα, να σκοτώσει το φίδι του φασισμού και να αναστήσει την Αριστερά, μπορεί όμως να μας προσφέρει ένα εξαιρετικό παράδειγμα. Η αξιοποίηση του παραδείγματος για την ανάπτυξη μιας υγιούς πολιτικής δεν είναι εύκολο πράγμα, στον βαθμό που προϋποθέτει την ρήξη με μια ποικιλία επαγγελματιών της πολιτικής που λυμαίνονται τον κοινωνικό χώρο, και σε τελευταία ανάλυση την ρήξη των ίδιων των ανθρώπων της κοινωνικής βάσης με τον εφησυχασμό της άφωνης ένταξης στις εκφυλισμένες σήμερα "συλλογικότητες" της πάλαι ποτέ Αριστεράς. Δεν έχουμε άλλο τρόπο πάντως από το να σκεφτόμαστε να συζητάμε και να καταγράφουμε τις σκέψεις μας. Αυτό επιχείρησα να κάνω και εγώ σ' αυτό το κείμενο και θα συνεχίσω να το κάνω και σε άλλα κείμενα προσεχώς.