Μετανάστευση | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 1855
Οι μετανάστες ως εμπόρευμα στην αγορά της αλληλεγγύης
άρθρο
του Κωστή Παπαϊωάννου
Πεμ, 31 Μαρ 2011

Είναι ήδη τραγικό το γεγονός ότι όντως συνέβη αυτή ανατριχιαστική πολιτική κίνηση: η απεργία πείνας των 300 μεταναστών. Είναι όμως ακόμα πιο τραγικό το γεγονός ότι τα θύματα και οι πελάτες αυτού του άθλιου εμπορίου της "αλληλεγγύης" και της "ενότητας" πανηγυρίζουν μαζί με τους θύτες την "νίκη" της πολιτικής κομπίνας που στήθηκε σε βάρος τους.

Η απεργία πείνας σε κάθε περίπτωση, είναι μια πράξη απελπισίας -- στις περισσότερες περιπτώσεις ατελέσφορη -- και στον βαθμό που είναι αυθόρμητη είναι και συμπαθής. Σαν μέσο πολιτικού αγώνα, είναι μια έσχατη κίνηση άμυνας που θέτει όμως επίσης εν αμφιβόλω και την ορθότητα της πολιτικής που οδήγησε σ' αυτήν. Η συγκεκριμένη απεργία δεν είχε τίποτα το συμπαθές εκτός από τα πρόσωπα των μεταναστών. Ήταν ένα άθλια σκηνοθετημένο πολιτικό θέαμα, ένα ανατριχιαστικά απαράδεκτο παράδειγμα πολιτικής πραχτικής, ένα ανατριχιαστικά αγοραίο παράδειγμα ιδεολογικής έκφρασης.

Ωστόσο το συμβάν αυτό συντελέστηκε και είναι τώρα μια πικρή πείρα που μπορεί να αξιοποιηθεί για την ανάπτυξη της πολιτικής συνείδησης της κοινωνίας. Οι υστερικοί πανηγυρισμοί για την δήθεν νίκη των μεταναστών, αποσκοπούν ακριβώς στη απαξίωση αυτής της πικρής πείρας. Αποσκοπούν στην συγκάλυψη της γελοιότητας των προσώπων που πρωταγωνίστησαν σ' αυτό το φιάσκο, στην απόκρουση της πολεμικής ενάντια στην εξουσιαστική αθλιότητα που εμφανίζει το εμπορίου της αλληλεγγύης και στην παρεμπόδιση της κριτικής προς την κατηφόρα της ακτιβιστικής υστερίας στην οποία έχει περιπέσει μια μερίδα των ανθρώπων της κοινωνικής βάσης.

Το πρόβλημα που εκδηλώθηκε με αυτή την τραγικά γελοία πολιτική πράξη είναι τεράστιο και δεν περιγράφεται από τις συνέπειες που είχε η συγκεκριμένη πράξη. Τον αφελή, ως προς τους ίδιους, αγώνα των μεταναστών, πολύ απλά τον καρπώθηκε η κυβερνητική πλευρά του εξουσιαστικού συστήματος και τον έχασε η αντιπολιτευόμενη πλευρά του ίδιου συστήματος η οποία έκανε την συγκεκριμένη επένδυση.

Αλλά αυτό είναι το λιγότερο. Το πρόβλημα της μετανάστευσης της εργασίας μαζί με την μετανάστευση του κεφαλαίου (εννοώντας την εργασία και το κεφάλαιο με την πραγματική τους σημασία και όχι σαν πλευρές των αμφιβόλου αξίας οικονομικών και πολιτικών σχημάτων που βρίσκονται εν χρήσει) βρίσκεται, σ' αυτή την ιστορική στιγμή, στην καρδία της κρίσης και είναι πλέον σαφές και σχεδόν πανθομολογούμενο ότι δεν μπορεί να λυθεί μέσα στο πλαίσιο του παρόντος συστήματος εξουσίας.

Το εμπόριο της αλληλεγγύης στους μετανάστες στήνεται πάνω στην "στρατηγική" απάτη που αποτελεί το σύνθημα «νομιμοποίηση όλων των μεταναστών». Γιατί βέβαια η επαγγελία της νομιμοποίησης μιας φυσικής νομιμότητας από μια ιστορικά ξεπερασμένη και επομένως πολιτικά και πολιτειακά παράνομη αρχή δεν είναι παρά απάτη. Το ίδιο εμπόριο όμως στηρίζεται στην "τακτική" απάτη ότι προσφέρει την άμεση απάλυνση της δυστυχίας των μεταναστών. Το μόνο πραγματικό αγαθό που πουλάνε οι έμποροι της αλληλεγγύης είναι το όπιο της προσφοράς και της αποδοχής της φιλανθρωπίας, η ψευδαίσθηση της ανωτερότητας του φιλάνθρωπου απέναντι στην δυστυχία του μετανάστη, η χειρότερη μορφή διάκρισης που μπορεί να υπάρξει στην σημερινή κοινωνία.

Η σημερινή κοινωνία είναι μια κοινωνία ισότητας. Όλοι οι άνθρωποι αυτής της κοινωνίας είναι ίσοι απέναντι στην απειλή μιας καταστροφής (τύπου Ιαπωνίας ή τύπου Λιβύης) που ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκαλέσει το εξουσιαστικό σύστημα. Όλοι  οι άνθρωποι είναι ίσοι στον δρόμο προς την απελευθέρωση του πραγματικού κοινωνικού συστήματος από την άχρηστη βαρβαρότητα των θεσμικών εξουσιαστικών σχέσεων. Και τελικά όλοι είμαστε ίσοι στην ευθύνη της κοινωνίας για την διατήρηση τόσα χρόνια ενός κλινικά νεκρού θεσμικού εξουσιαστικού συστήματος.

Οι έμποροι της αλληλεγγύης στους μετανάστες στηρίζουν τις επιχειρήσεις τους στην πραγματική ανάγκη των ανθρώπων της κοινωνικής βάσης για άμεση συμμετοχή στην πολιτική δραστηριότητα. Ξεκίνησαν την συγκεκριμένη γελοία πολιτική παράσταση με την διαδεδομένη στους ακτιβιστικούς κύκλους κουτσή λογική ότι «η θεωρία προκύπτει μέσα από την δράση» ξεχνώντας ολόκληρη την σχετική πρόταση ότι «η θεωρία προκύπτει μέσα από την δράση και για χάρη της δράσης».

Γι αυτό και κανένα από τα τραγικά φιάσκα του παρελθόντος τους δεν έχει ανακόψει την προέλασή τους προς το επόμενο. Ήδη οι ίδιοι περίπου άνθρωποι ετοιμάζονται να συμμετάσχουν στην επόμενη παράσταση για την απελευθέρωση της Γάζας.

Αντίθετα για να αντιμετωπίσουν το βέβαιο κάθε φορά φιάσκο έχουν συμπληρώσει την θεωρία τους με την επόμενη ανόητη λογική την οποία σερβίρουν στους εξαπατημένους πελάτες τους ότι «ο μόνος αγώνας που χάθηκε είναι ο αγώνας που δεν δόθηκε». Αλλά αυτό είναι σωστό όταν μιλάμε για αγώνες που ξεκινάνε με βάσιμες -- έστω και μικρές -- ελπίδες επιτυχίας και με την εξασφάλιση ενός πεδίου υποχώρησης στην περίπτωση που ο αγώνας δεν φαίνεται να έχει την ευτυχή έκβαση που διαφαινόταν.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση και οι δυο παραπάνω λογικές στέκουν μόνο από την μεριά του εξουσιαστικού συστήματος στο οποίο ανήκουν και οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις αλληλεγγύης στους μετανάστες και το οποίο επωφελήθηκε από αυτόν τον αγώνα.

Η θεωρία που βγήκε από το φιάσκο είναι ότι ακόμα υπάρχει εμπόρευμα για τις επιχειρήσεις τους (και μάλιστα πρόθυμο να ανέβει αυτόβουλα στα ράφια των καταστημάτων τους) και ακόμα υπάρχουν πελάτες αρκετά πιεσμένοι από τις ενοχές τους, ώστε να καταναλώνουν το εμπόρευμά χωρίς να προσέχουν ότι έχει περάσει προ πολλού η ημερομηνία λήξεως.

Επίσης σωστά επισημαίνουν, από την πλευρά τους πάντα, ότι η μόνη χρεοκοπημένη κομπίνα είναι αυτή που δεν στήθηκε. Μπορεί να μην κατάφεραν να συνηθίσουν την πελατεία τους ότι η απώλεια μερικών ζωών δεν είναι σημαντική μπροστά στην ευημερία της επιχείρησης τους, αλλά είχαν βάσιμες ελπίδες να το καταφέρουν και άλλωστε είχαν φροντίσει κουτσά στραβά και για ένα πεδίο υποχώρησης, την απλή και προσωρινή "ανοχή" των μεταναστών. Σωστά πανηγυρίζουν λοιπόν τόσο οι έμποροι της αλληλεγγύης όσο και οι αντίζηλοί τους στην αυταρχική κυβερνητική πλευρά του δικομματισμού.

Ωστόσο κανένα παράδειγμα, όσο θλιβερό και αν είναι, δεν πάει σήμερα χαμένο και δεν θα μείνει αναξιοποίητο στο μέλλον. Το συγκεκριμένο συμβάν με όλη την πρωτογενή τραγικότητά του, έδωσε δευτερογενώς πλούσια τεκμήρια της επικίνδυνης μεν αλλά και αισιόδοξης δυναμικής της σημερινής πραγματικότητας.

Αναπτύσσεται σε όλα τα επίπεδα του πολιτικού χώρου, που σχηματίζεται με βάση την μετανάστευση, μια τάση υπέρβασης του εξουσιαστικού πλαισίου κοινωνικών σχέσεων. Οι εξουσιαστικοί μηχανισμοί που συμπεριλαμβάνουν από την μια μεριά τον αυταρχικό έλεγχο και την καταστολή και από την άλλη το εμπόριο της αλληλεγγύης, υποχρεώνονται να καταφεύγουν σε εξωθεσμικά μέσα για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Ειδικά σε σχέση με το εμπόριο της αλληλεγγύης είναι ενθαρρυντικό ότι απαξιώνονται σταδιακά ως φορείς πολιτικών αγώνων και αναγκάζονται να παρουσιάζονται σαν σκηνοθέτες πολιτικοθεατρικών παραστάσεων όπως πραγματικά είναι και είναι επιπλέον ενθαρρυντικό ότι οι εξ αυτών σεσημασμένοι αρχίζουν να κράζονται ακόμα και από την πελατεία τους. Τελικά είναι καλό και το γεγονός ότι οι επιχειρηματίες της αλληλεγγύης αναπτύσσουν τον ανταγωνισμό τους με τις υπόλοιπες επιχειρήσεις πολιτικού ακτιβισμού με την τάση να φαγωθούν μεταξύ τους.

Οι κοινωνίες των μεταναστών αρχίζουν να εντάσσονται στην ελληνική κοινωνία χωρίς την επιδίωξη μιας αμφίβολης "νομιμότητας" που τρέφει μόνο τους εξειδικευμένους στην μετανάστευση εξουσιαστικούς μηχανισμούς. Τα γκέτο των μεταναστών αρχίζουν σιγά-σιγά να μετατρέπονται σε γκέτο της μαφίας των μεταναστών, των διωκτών των μεταναστών, καθώς και των προστατών και αρχίζει να απομακρύνεται από αυτά η υπόλοιπη κοινωνία μένοντας σχετικά ήσυχη να εκδραματίσει τις, εσωτερικές πλέον, αντιθέσεις της.

Δεν υπάρχουν ορατά αποτελέσματα, αλλά είναι φανερό ότι δεν μπορεί να γίνει στο μέλλον τίποτα άλλο από την πολιτική ανασυγκρότηση της ελληνικής κοινωνίας σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής, πολιτικής και πολιτιστικής δραστηριότητας. Το συγκεκριμένο απαίσιο συμβάν είναι μια ήττα για την ελληνική κοινωνία αλλά είναι μια ήττα από αυτές που προδικάζουν μια δύσκολη αλλά σίγουρη τελική νίκη. Αφήνει πλούσιο υλικό για μελέτη της ελληνικής κοινωνίας τόσο στις κακές όσο και στις καλές της πλευρές, εν όψει της δύσκολης πορείας της για το μέλλον.