Ελάχιστοι από τους νέους ανθρώπους της Αριστεράς ξέρουν τον Γιάννη Χοντζέα, έναν αριστερό της κοινωνικής βάσης του οποίου όλη η ζωή ήταν ένας αγώνας στο πλαίσιο της επαναστατικής Αριστεράς. Ένας αγώνας ενάντια στον κοινωνικό εχθρό -- τον φασισμό -- αλλά κυρίως ενάντια στην προϊούσα εκπόρνευση του επαναστατικού κινήματος που ακύρωνε αυτό τον αγώνα. Ο Γιάννης Χοντζέας πέθανε, στα 64 χρόνια του, στις 24 Οκτωβρίου 1994.
Μέσα στην άκρα εξαθλίωση της Αριστεράς των επιτελείων μου φαίνεται μάταιο, σχεδόν ιερόσυλο, να εξάρω την ιδιαίτερη πολιτική σημασία του ρόλου του. Μπροστά στις δύσκολες μέρες που έρχονται, προτιμώ να μιλήσω για την συνάντησή του με την αθλιότητα των κορυφαίων της ΚΟΕ στην τελευταία φάση της ζωής του.
Ως προς τα γεγονότα, θα αρκεστώ να πω ότι ο Γιάννης Χοντζέας μαζί με τον Ισαάκ Ιορδανίδη, στο πρώτο μισό της δεκαετίας του '60, συγκρότησαν, γύρω από το περιοδικό Αναγέννηση και τις Ιστορικές Εκδόσεις τον πυρήνα (για την Ελλάδα) της πολιτικής κίνησης που εξελίχθηκε στο λεγόμενο μαρξιστικό λενινιστικό κομμουνιστικό κίνημα.
Η πορεία του μ-λ κινήματος στην Ελλάδα (πολυτάραχη και διδακτική) έχει τώρα τελειώσει. Ο απολογισμός αυτής της προσπάθειας, θα χρειαστεί να γίνει όταν η κοινωνία θα αναγκαστεί να επανεξετάσει την ιστορική έννοια της επαναστατικής αλλαγής. Εκ πρώτης όψεως η κατάληξη της πορείας αυτής είναι θλιβερή. Ένας αριθμός από γραφικά μαγαζάκια με τους ισόβιους μαγαζάτορες (πρώτης και δεύτερης γενιάς) να γερνάνε βυθισμένοι στην πιο μίζερη αλαζονεία και να συναντιούνται, πραγματικά και συμβολικά, στα "μνημόσυνα" της Οκτωβριανής Επανάστασης.
Ανάμεσα σ' αυτούς ξεχωρίζουν οι σεσημασμένοι επιτελάρχες της ΚΟΕ, οι "νόμιμοι" κληρονόμοι του Γιάννη Χοντζέα, ο Ρούντι Ρινάλντι, ο Νίκος Γαλάνης και δυό - τρεις, νεότεροι αλλά άξιοι αντίπαλοι-συνεργάτες τους. Σ' αυτούς έλαχε ο κλήρος να επαναλάβουν, σαν κερδοφόρα ιστορική παρωδία, το ιστορικό δράμα του μ-λ κινήματος στο οποίο πρωταγωνίστησε ο Χοντζέας.
Στους ίδιους όμως έλαχε και ο κλήρος να κρατήσουν ζωντανό αυτό το ιστορικό δράμα αναγκαστικά μεταμφιεσμένο σε ιστορική φάρσα. Σ' αυτούς έλαχε, με άλλα λόγια, να επιτελέσουν, από γκάφα σε γκάφα, την μεγαλειώδη ιστορική διεργασία της διατήρησης των επαναστατικών ιδεών μέσα από την βλακώδη αντεπαναστατική τους δράση.
Η ιστορία (και η ύπαρξη) της ΚΟΕ ξεκίνησε με την διάλυση του ΚΚΕ(μ-λ) στα 1983. Δυο-τρεις από τους πενηντάρηδες σήμερα, αυτής της οργάνωσης, παιδιά τότε, πλησίασαν τον Χοντζέα και προσφέρθηκαν να εργαστούν μαζί του για το ιδεολογικό και πολιτικό συμμάζεμα του μπάχαλου που είχε δημιουργηθεί στο μ-λ κίνημα μετά την "έλευση" επί της γης του "σωτήρα" Ανδρέα Παπανδρέου. Πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η διάλυση του ΚΚΕ(μ-λ) και το μπάχαλο που επακολούθησε ήταν μια απροσδόκητη (τύπου Βάρκιζας) "ήττα" του μ-λ κινήματος την οποία υπέστη σχεδόν αποκλειστικά ο Γιάννης Χοντζέας.
Τους αρχικούς δυό - τρεις τους συμπλήρωσαν μερικοί άλλοι, αγνοί (οι περισσότεροι) στις προθέσεις τους αλλά χωρίς (κατά τον ίδιο τον Χοντζέα) μια ενιαία πολιτική αντίληψη. Αυτοί σχημάτισαν μια εκδοτική ομάδα, με τον ευρηματικό τίτλο Α/συνέχεια. Στην συνέχεια, με την επισημοποίηση της ομάδας, με την δημόσια εμφάνισή τους, με την ελκυστική και αξιόλογη (χάρη στη δουλειά του Γ.Χ.) ιδεολογική βάση που πρόβαλαν αλλά κυρίως με την καταλυτική συμβολή των (εξ απαλών ονύχων) "ταλαντούχων" στην φτωχομίζερη πολιτική κομπίνα, Ρινάλντι και Γαλάνη, οι νέοι απώλεσαν την αγνότητά τους και ξεκίνησαν μια "οργανωμένη" αμφιταλαντευόμενη πολιτική πορεία που, μετά τον θάνατο του Χοντζέα, κατέληξε στο προϊόν αυτής της αφάνταστης μετάλλαξης που το 2003 απέκτησε το όνομα Κομμουνιστική Οργάνωση Ελλάδας.
Η πορεία της ομάδας που από Α/συνέχεια έγινε ΚΟΕ, πέρασε από δύο φάσεις καπηλείας του προσώπου του Χοντζέα και διαστρεβλωτικής εκμετάλλευσης του έργου του:
Στην πρώτη φάση, από το 1983 μέχρι το 1994, κυριολεκτικά μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής του, ο Χοντζέας, τους έδινε κάποια άρθρα για δημοσίευση, αλλά κυρίως τους βοηθούσε στην πολιτική τους δουλειά (προφορικά και γραφτά) με ιδέες. Αυτοί, αντί να κουράζονται να συζητήσουν και να κατανοήσουν τις ιδέες, προτιμούσαν να βυσσοδομούν μεταξύ τους και απ' την άλλη να κόβουν και να ράβουν κατά βούληση τα κείμενα και να τα περνάνε ατόφια και ανεπεξέργαστα, προς τα έξω, μέσα από τα δικά τους κείμενα, με στόχο να διευκολύνουν τις λυκοσυμμαχίες που σχεδίαζαν από τότε, χωρίς όμως, όσο ζούσε ο Γ.Χ, να τολμήσουν να τις κάνουν πράξη.
Στην δεύτερη φάση, στα 17 χρόνια από τον θάνατό του μέχρι σήμερα, απελευθερωμένοι από την παρουσία του, διέγραψαν μια καμπύλη αρχίζοντας από μια απότομη και αφόρητη κοκκινίλα (συγκεντρώσεις τίγκα στις κόκκινες σημαίες, σφιγμένες γροθιές για ψύλλου πήδημα, "κομμουνιστικές" κραυγές στην μέση ομιλιών και άλλες "αγωνιστικές" φαιδρότητες) για να καταλήξουν στην εποχή του φόρουμ σε μια ακόμα πιο αφόρητη υποκριτική πολυχρωμία. Από την άλλη μεριά πέρασαν από διάφορες άθλιες "εξωκοινοβουλευτικές" εκλογικές συμμαχίες, ώσπου να καταλήξουν στην διαβόητη "ενότητα της Αριστεράς" (των επιτελείων) και στον "τρίτο πόλο" για να φτάσουν στην σημερινή ιδεολογική κατάντια της "νέας κατοχής" και της "νέας μεταπολίτευσης".
Η αθλιότητα της Αριστεράς στο συγκεκριμένο παράδειγμα συνίσταται, στην καπηλεία του πνεύματος και της πράξης που αναδύεται από την κοινωνική βάση και εκφράζεται από κάποιους πρωτοπόρους ανθρώπους στο συγκεκριμένο παράδειγμα ο Χοντζέας προκειμένου να αποκτήσουν κύρος άνθρωποι σαν τον Ρινάλντι και τον Γαλάνη, που είναι ηθελημένα ανίκανοι για οτιδήποτε άλλο εκτός από υστερόβουλες συνεργασίες και φτωχομίζερες μηχανορραφίες που στις σημερινές συνθήκες δεν μπορούν παρά να καταλήξουν σε γκάφες.
Από την άλλη μεριά η μεγαλοσύνη της Αριστεράς συνίσταται στο γεγονός ότι οι ιδέες και η αγωνιστική πείρα που αναδύεται μέσα από την κοινωνική βάση, βρίσκουν τον δρόμο τους και περνάνε αλώβητες και ολοκάθαρες, από την μια γενιά στην άλλη, μέσα από την αθλιότητα των ίδιων ανθρώπων, μεταμφιεσμένες (γιατί δεν θα περνούσαν αλλιώς) σε ιδιοτέλεια, σε βλακεία, και σε φτωχομίζερη αλαζονεία.
Παραδείγματα από τα πολιτικά πεπραγμένα των κορυφαίων επιτελών της ΚΟΕ υπάρχουν άπειρα, όσο πλησιάζουμε στο σήμερα όλο και πιο διαφανή για το πώς προσωποποιήθηκε όσο και για το πώς λειτούργησε τόσο η αθλιότητα όσο και η μεγαλοσύνη της Αριστεράς στην περίπτωσή τους. Παραδείγματα που θα έρθουν στην επιφάνεια καθώς στις μέρες που έρχονται θα αναγκαστούμε να επανέλθουμε στην ιστορία του αριστερού κινήματος.
Πάντως, τα 28 χρόνια (11+17) συνύπαρξης των επιτελών της σημερινής ΚΟΕ με τον Γιάννη Χοντζέα ήταν, τελικά, μια σκληρή και πολύπλοκη μάχη ανάμεσα στην μεγαλοσύνη και την αθλιότητα της Αριστεράς. Ήταν μια μάχη, ανάμεσα στην αγωνιστική και αγωνιώδη επιδίωξη του Χοντζέα να περάσουν πίσω στην κοινωνική βάση επεξεργασμένες οι πολιτικές ιδέες που έβγαιναν μέσα από την καθημερινή εξέλιξη των κοινωνικών αντιθέσεων από την μια μεριά και στην επιδίωξη από την άλλη μεριά, των Ρινάλντι - Γαλάνη να περάσουν στην βάση οι ίδιες ιδέες, διαστρεβλωμένες, σύμφωνα με τα συμφέροντα που υπαγόρευε η μανία τους για χρήμα και εξουσία.
Το διακύβευμα της μάχης ήταν και παραμένει, σε τελευταία ανάλυση, με ποιον τρόπο θα αποκατασταθεί η ενότητα της Αριστεράς που είχε διαρρηχθεί από τις αρχές της δεκαετίας του '60:
Θα αποκατασταθεί η ενότητα της Αριστεράς μέσα από μια εποικοδομητική αντιπαράθεση ιδεών στην κοινωνική βάση ή θα αποτραπεί η ενότητα της Αριστεράς στην βάση από μια καταστροφική αντιπαράθεση συμφερόντων σε επίπεδο επιτελείων
Ήρθε όμως σήμερα ο καιρός για το "κύκνειο άσμα" της αθλιότητας του Ρινάλντι σ' αυτή την μάχη. Πρόκειται για μια "εγκωμιαστική" διαστρέβλωση της άποψης του Χοντζέα για την ενότητα της Αριστεράς, που με παρακίνησε άλλωστε να εκθέσω αυτές τις σκέψεις.
Στον "Δρόμο της Αριστεράς" των επιτελείων, τον οποίο συνδιευθύνει (μαζί με τον κ. Γιάννη Θεωνά) ο Ρινάλντι έχουν παρελάσει ή έχουν εκθειαστεί, ζωντανοί και πεθαμένοι, όλοι οι εξ αριστερών και εκ δεξιών, αντίπαλοι του μ-λ κινήματος και προσωπικά του Γιάννη Χοντζέα. Εμφανίστηκε στο φύλλο της 28-29 Οκτ. 2011, ένα αφιέρωμα για τα 17 χρόνια από τον θάνατο του Χοντζέα, στο οποίο συμπυκνώνεται η ουσία της χρόνιας αθλιότητας που διακρίνει τους κορυφαίους επιτελείς της ΚΟΕ, ανάμεσα στους "λειτουργούς" της Αριστεράς των επιτελείων.
Το αφιέρωμα περιλαμβάνει ένα "λιτό" σημείωμα, γραμμένο προφανώς από τον ίδιο τον Ρινάλντι, με το οποίο παρουσιάζεται ένα απόσπασμα από ένα γραφτό του Χοντζέα τιτλοφορημένο "καταλλήλως" από τον δράστη του αφιερώματος.
Στο αφιέρωμα συνυπάρχουν και τα δύο στοιχεία της αθλιότητας: Aπ' την μια μεριά η καπηλεία της προσωπικότητας του Γιάννη Χοντζέα κι από την άλλη μεριά η διαστρέβλωση των ιδεών του.
Εγκωμιάζεται ο Χοντζέας κατά τρόπο αρεστό στους κύκλους των επιτελείων, σαν να ήταν καμιά αυθεντία του σάπιου αριστερού (ορθόδοξου ή ανανεωτικού) ακαδημαϊσμού. Το πόσο σπουδαίος όμως σαν συγκεκριμένο πρόσωπο ήταν ο Χοντζέας αφορά τον κόσμο της Αριστεράς της κοινωνικής βάσης και όχι τον κόσμο της Αριστεράς των επιτελείων. Ο Χοντζέας αγωνίστηκε σε ολόκληρη την ζωή του για την αναγέννηση του κομμουνιστικού κινήματος, ενάντια στην οπορτουνιστική του εκπόρνευση. Ακόμα και αν αυτό το αφιέρωμα ήταν ιδεολογικά άψογο με βάση την θέση του Χοντζέα, και μόνο η δημοσίευσή του στον "Δρόμο της Αριστεράς" των επιτελείων θα ήταν ένα σοβαρό ολίσθημα.
Επιπλέον όμως το αφιέρωμα κάθε άλλο παρά ιδεολογικά άψογο είναι. Ο Χοντζέας παρουσιάζεται σαν «βασικός διαμορφωτής του μ-λ κινήματος στην Ελλάδα, της Α/συνέχεια και έμμεσα της ΚΟΕ» κι από την άλλη σαν άνθρωπος που «ήξερε να εξεγείρεται, να παλεύει ενάντια στο ρεβιζιονισμό και τον οπορτουνισμό». Πρόκειται για μια παραλλαγή της γνωστής ιδεολογικής απάτης που έχει εισαχθεί από το ΚΚΕ και επιχειρεί να οδηγήσει στον εξής συλλογισμό: Αφού ο Χοντζέας που ήξερε να αγωνίζεται ενάντια στον οπορτουνισμό, διαμόρφωσε την ΚΟΕ, άρα η ΚΟΕ ξέρει να αγωνίζεται ενάντια στον οπορτουνισμό!
Η πραγματικότητα όμως είναι πως ό,τι κι αν έμαθαν οι κορυφαίοι επιτελείς της ΚΟΕ από τον Χοντζέα το χρησιμοποίησαν για να εξωραΐσουν και να "βελτιώσουν" την οπορτουνιστική τους πολιτική.
Η μεταχείριση του αποσπάσματος από το γραφτό του Χοντζέα είναι ο κλασικός και χρόνιος τρόπος παραποίησης των απόψεών του: Η παρουσίαση φράσεων από το έργο του εκτός τόπου και χρόνου. Στο σημείωμα ο Ρινάλντι αποκρύπτει κουτοπόνηρα τις περιστάσεις υπό τις οποίες γράφτηκαν οι Σημειώσεις για το εργατικό κίνημα και τον λενινισμό και σε ποιες διαθέσεις συνεργασίας αναφέρεται. Προσπαθεί να δημιουργήσει την εντύπωση ότι το κείμενο αφορά τα καραγκιοζιλίκια των σημερινών (και αυριανών) "μετωπικών συνεργασιών" της Αριστεράς.
Διαβλέπει ότι με την "νέα κατοχή" ήρθε στην επιφάνεια και μια μόδα για "νέα μέτωπα" και με το κείμενο του Χοντζέα προσπαθεί να πουλήσει την δική του "αυθεντία" για την κατασκευή μιας νέας καλής "μετωπικής" αυτή την φορά "λυκοσυμμαχίας".
Η πρόθεση και ο στόχος της διαστρέβλωσης εμφανίζονται ακόμα και στον τίτλο που καπέλωσε το απόσπασμα. Ο Γ.Χ. αναφέρεται στις απαιτήσεις για «μια προσπάθεια "επικοινωνίας" - συνένωσης - κοινής δράσης», αλλά ο Ρινάλντι προτιμάει να καπελώσει αυτή την σειρά με την οπορτουνιστική πεπατημένη: πρώτα η κοινή δράση και μετά (ανάλογα με τα "στρατά" που παρατάξαμε σ' αυτήν) θα αρχίσουν τα παζάρια για τις συνεργασίες.
Το απόσπασμα ωστόσο που παρατίθεται(παρότι οι Σημειώσεις είναι γραμμένες πριν από σχεδόν 20 χρόνια και αφορά τους τοτινούς εξωκοινοβουλευτικούς μαγαζάτορες που κατά μια ειρωνική έκφραση του Χοντζέα "επέμεναν μαρξιστικά - λενινιστικά") αποτελεί έναν κόλαφο στους επιτελείς της ΚΟΕ και σ' αυτούς που τους ανέχονται να πρωταγωνιστούν στην γελοιοποίηση, αντί του εκσυγχρονισμού, της ιδέας του μετώπου.
Το κείμενο του Χοντζέα αφορά έμμεσα αλλά ουσιαστικά το ζήτημα της "ηγεμονίας" στις πολιτικές συμμαχίες, από την σωστή αντιμετώπιση του οποίου εξαρτάται η τύχη κάθε "μετωπικής" συνεργασίας. Και μόνο από αυτό γίνεται προφανές ότι πρόκειται για ένα κείμενο "εσωτερικό" για την μ-λ οργάνωση στην οποία θεωρητικά προοριζόταν.
Για να το πω απλά, το κείμενο προφανώς δεν γράφτηκε για να το κυκλοφορήσουν -- οι υποτιθέμενοι μαρξιστές - λενινιστές στους οποίους απευθυνόταν -- και πουλήσουν μαγκιά, σ' αυτούς που προσφέρονταν ή δέχονταν να συνεργαστούν μαζί τους. Γράφτηκε για να το μελετήσουν οι ίδιοι και να αντιληφθούν ποιοι είναι οι όροι για την επιτυχία (με πολλές φανερές επιφυλάξεις) μιας ενδεχόμενης συνεργασίας. Και πάντως γράφτηκε για να αποτελέσει την βάση για την διατύπωση μιας ολοκληρωμένης, κατανοητής, βάσιμης, πρότασης για την ενότητα της Αριστεράς.
Οι επιτελάρχες όμως της ΚΟΕ, ήσαν εκ γενετής ανίκανοι ακόμα και να σκεφτούν τις επίπονες διαδικασίες για την διατύπωση μια πρότασης ενότητας της Αριστεράς στην κοινωνική βάση. Αντίθετα, ήσαν εξ αρχής αποφασισμένοι να ανεμίζουν τα κείμενα του Χοντζέα σαν φλάμπουρα, προκειμένου να αποκτήσουν, έναν πληθυσμό οπαδών από νοσταλγούς των καθαρών ιδεών του κομμουνιστικού κινήματος, που θα τους χρησίμευε σαν κεφάλαιο στα βρώμικα παζάρια τους με τους επίσημους (Κουβέλη και σία) της Αριστεράς των επιτελείων στους οποίους ενδιαφέρονταν να συμπεριληφθούν.
Τώρα όμως, είτε το ξέρουν είτε δεν το ξέρουν, ο Ρινάλντι και οι συνέταιροι του έχουν ήδη χρεοκοπήσει. Και άλλωστε απ' ό,τι ακούγεται και απ' ό,τι φαίνεται έχουν γίνει βίδες μεταξύ τους. Νομίζω και ελπίζω ότι τα 17 χρόνια καπηλείας των ιδεών του Γιάννη Χοντζέα δεν θα προλάβουν να τα κάνουν 18. Ο καταστροφικός τους ρόλος, για την αποκατάσταση της συνέχειας και τον πραγματικό εκσυγχρονισμό του επαναστατικού κινήματος, περνάει πια στην ιστορία. Άθελά τους θα γίνουν χρήσιμοι στους αριστερούς της κοινωνικής βάσης σαν το "αλμανάκ" των οδυνηρών και πικρών παραδειγμάτων προς αποφυγή.
Η ενότητα της Αριστεράς στην βάση, είναι σήμερα πιο επείγουσα παρά ποτέ και η έλλειψή της είναι πιο επικίνδυνη πιο επικίνδυνη παρά ποτέ. Αυτή όμως, δεν μπορεί, ούτε κατά διάνοια, να υπάρξει μέσα από την έννοια μιας μετωπικής συνεργασίας αριστερών οργανώσεων (ούτε των υπαρχουσών ούτε των νέων που ξεπετάγονται εδώ και εκεί σαν τα ραπανάκια) υπό την "ηγεμονία" κάποιας αυθεντίας που έχει στην κατοχή του ή θα αποκτήσει στα πεταχτά μια οργάνωση "που σκίζει", όπως λέει ο Χοντζέας στο κείμενό του, για να ανταποκριθεί στις συνθήκες που δημιουργούνται.
Η ενότητα της Αριστεράς στην βάση, θα δημιουργηθεί από την αδιαμεσολάβητη προσέγγιση μεταξύ τους των αριστερών της κοινωνικής βάσης. Αυτή η προσέγγιση έχει ήδη αρχίσει μέσα από τις πλατειακές εκδηλώσεις και δεν μένει, για να παραχθούν καρποί, παρά να στραφεί ενάντια στα βρώμικα παζάρια που επίσης έχουν ήδη αρχίσει ανάμεσα στους επιτελείς της υπαρκτής Αριστεράς. Πάνω σ' αυτή την προσέγγιση στην βάση και στον διαχωρισμό από τα επιτελεία πρέπει οι αριστεροί της κοινωνικής βάσης να σκεφτούν πολύ.
Τελικά το κείμενο του Χοντζέα μπορεί θα γίνει μπούμερανγκ γι αυτούς που σκέφτηκαν βλακωδώς να το εκτοξεύσουν ενάντια στην ενότητα της Αριστεράς στην βάση και υπέρ κάποιας αμφίβολης λυκοσυμμαχίας. Άλλωστε το ζουμί αυτού του κειμένου (αν εξαιρέσει κανείς το ζήτημα της ηγεμονίας που τίθεται έμμεσα αλλά είναι εξαιρετικά σημαντικό και γι αυτό χρειάζεται ειδική συζήτηση) συνοψίζεται σε τρεις απαιτήσεις:
1. Την ειλικρινή και με ευχαρίστηση διάθεση για ενότητα.
2. Την συνεχή και βαθειά προσέγγιση της πραγματικότητας.
3. Την οικοδόμηση της ενότητας στην κοινωνική βάση.
Οι παραπάνω απαιτήσεις δεν μπορούν να ικανοποιηθούν σε καμιά περίπτωση σε επίπεδο επιτελείων, ακόμα και αν υπάρχει (και κατά την γνώμη μου υπάρχει) καλή διάθεση και μέσα στους χώρους των επιτελείων.