Ιστορικό της Αριστεράς | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 2129
Ο Χοντζέας για τις εκλογές του 1958
άρθρο
του Κωστή Παπαϊωάννου
Κυρ, 01 Ιούλ 2012

 

Το ενδιαφέρον σημείωμα του Στρατή Μπουρνάζου που δημοσιεύεται στην "Αυγή" στις 17.06.12 με τον τίτλο «Πώς κάλυψε η "Αυγή" τις εκλογές του 1958 και τη μεγάλη νίκη της ΕΔΑ" [εδώ] παρακίνησε τον Μάνο Ιωαννίδη (συνταξιούχο δικηγόρο, αγωνιστή της Αντίστασης και συγγραφέα) να αφηγηθεί την επίσης ενδιαφέρουσα προσωπική εμπειρία του από τις εκλογές της 11ης Μαΐου 1958, που δημοσιεύτηκε στα σημερινά ενθέματα της "Αυγής" της Κυριακής 1ης Ιουλίου 2012 με τίτλο «Οι εκλογές του 1958 και το σπάσιμο της τρομοκρατίας». [εδώ]

Τα δύο σημειώματα με παρακινούν και μένα να γράψω αυτό το σημείωμα κυρίως για να παραθέσω ένα απόσπασμα από το κείμενο του Γιάννη Χοντζέα «για τα 60 χρόνια του ΚΚΕ» που δημοσιεύτηκε το 1978 και που αναφέρεται επίσης στις εκλογές του 1958. Φωτίζει αυτό το απόσπασμα πολλές πλευρές του δράματος της ελληνικής Αριστεράς, κυρίως όμως την διάσταση ανάμεσα στις αγωνιστικές διαθέσεις των αριστερών της κοινωνικής βάσης και τις συμβιβαστικές διαθέσεις των επιτελών, πρόβλημα που έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις και κατά την γνώμη μου σ' αυτές τις εκλογές έγινε ένα πλήρες και αγεφύρωτο χάσμα.

Δεν θεωρώ πρέπον με το δικό μου σημείωμα να κάνω κριτική για το περιεχόμενο των σημειωμάτων τους, ούτε στον Στρατή Μπουρνάζο ούτε στον Μάνο Ιωαννίδη γιατί ούτε ο ένας ούτε ο άλλος είναι υποχρεωμένοι να έχουν την ίδια άποψη με τον Χοντζέα ή και να ξέρουν αυτά που εκείνος προβάλει. Άλλωστε κανείς από τους δυό δεν κρύβει τίποτα από την πραγματικότητα του 1958 που έχουν υπόψη τους. Ο Στρατής Μπουρνάζος παρουσιάζει τα δημοσιεύματα της Αυγής που ο καθένας μπορεί να κρίνει με τα δικά του κριτήρια και ο Μάνος Ιωαννίδης αποδίδει με την αφήγησή του το πραγματικά συγκινητικό κλίμα της εποχής που και εγώ αν και κάπως νεότερος από εκείνον έτσι ακριβώς το θυμάμαι.

Θα παραθέσω μόνο δυο αποσπάσματα, ένα από το κάθε σημείωμα, που θεωρώ πολύ χαρακτηριστικά και μπορούν να γεννήσουν κάποιες σκέψεις στον σημερινό αριστερό και μάλιστα νέο.

Γράφει ο Στρατής Μπουρνάζος σχετικά με την βάσιμη σύγκριση των δύο αναμετρήσεων:

Παρά τις διαφορές, κοινά στοιχεία είναι σίγουρο ότι βρίσκουμε - από τη λυσσαλέα επίθεση εναντίον της Αριστεράς μέχρι το κλίμα ευφορίας και λύτρωσης που πυροδοτεί για ευρείες μάζες η (εν πολλοίς απροσδόκητη) νίκη της Αριστεράς, τότε και τώρα..

Και ο Μάνος Ιωαννίδης αναφέρεται σε προσπάθειες να οργανωθεί το κίνημα στην Ελλάδα από στελέχη του ΚΚΕ που έμπαιναν παράνομα στην Ελλάδα και τα περισσότερα κατέληξαν στο απόσπασμα. Και επίσης αναφέρεται στην στράτευση των αριστερών της εποχής στο κίνημα, εν μέσω τρομοκρατίας.

Καρπός αυτός των προσπαθειών θα είναι η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά, η οποία αρχίζει να σηκώνει σιγά-σιγά κεφάλι και να δίνει τις πρώτες ελπίδες πολιτικής ανασυγκρότησης του αριστερού κινήματος. Κορύφωση αυτών των ελπίδων ήταν οι εκλογές της 11ης Μαΐου 1958, οι οποίες θα γίνονταν με ένα εκλογικό σύστημα, ενισχυμένης αναλογικής.

(..)

Τα πήρε [τα ψηφοδέλτια - ένας πρώην αντάρτης του ΔΣΕ που ήρθε στο χωριό του σαν εκλογικός αντιπρόσωπος της ΕΔΑ] και έφυγε. Κάποια στιγμή που βρεθήκαμε μόνοι στο εκλογικό κέντρο, τον ρωτώ τι ελπίζει. «19 το λιγότερο», μου λέει με ένα χαμόγελο ικανοποίησης. Ε, λοιπόν στα 270 περίπου ψηφοδέλτια που βγήκαν από την κάλπη, δύο μόνο ήταν της ΕΔΑ! Το δικό του και το δικό μου! Η τρομοκρατία είχε κάνει πράγματι καλά τη δουλειά της. Ωστόσο, η ψήφος του τολμηρού παλιού αντάρτη του ΔΣΕ ήταν ένα από τα λιθαράκια που έφεραν την ΕΔΑ στην αξιωματική αντιπολίτευση.

Για τις ίδιες εκλογές ο Γιάννης Χοντζέας γράφει:

Για την ώρα, λίγα λόγια για τις εκλογές του 1958. Η "σταθερο­ποίηση" της παπαγικής περιόδου πήρε τέλος με την όξυνση του Κυπριακού και των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η καραμανλική οχταετία άρχισε και με εσωτερικές κρίσεις έτσι που δύο χρόνια μετά τις εκλογές του 1956 οι διασπάσεις στους κόλπους της δε­ξιάς ανάγκαζαν τον Κ. Καραμανλή να προσφύγει σε εκλογές. Εί­χαν προηγηθεί συνεννοήσεις Κ. Καραμανλή - Γ. Παπανδρέου τούτη τη φορά με συνεργασία, με εκλογικό σύστημα χειρότερο από το "τριφασικό" του 1956. Τελικά η συνεργασία δεν πραγ­ματοποιήθηκε αλλά το εκλογικό σύστημα επιβλήθηκε. Ο σκοπός ήταν πάλι το δικομματικό σύστημα με τα υψηλά ποσοστά για τη συμμετοχή στη β' κατανομή.

Η ρεβιζιονιστική ηγεσία πιστεύει ακράδαντα πως η συνεργασία της με τον Σπ. Μαρκεζίνη είναι σίγουρη και πως θα βγει από τις εκλογές κυβέρνηση Μαρκεζίνη... Αποκρούει προτάσεις συνεργα­σίας από πολλές μεριές πριν κλείσει τη συμφωνία. Ο Μαρκεζί­νης τραβάει τις διαπραγματεύσεις σε μάκρος. Όταν ο Μαρκεζίνης κάνει πίσω την τελευταία στιγμή, δημιουρ­γείται ατμόσφαιρα πανικού, γιατί οι προθεσμίες τελειώνουν και είναι υποχρεωμένη η ρεβιζιονιστική ηγεσία να καταφύγει στην αυτοτελή κάθοδο της ΕΔΑ. Η προοπτική είναι ζοφερή, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις. Τόσο "δεμένη" με τις μάζες είναι η εδώ και η "έξω" ρεβιζιονιστική ηγεσία ώστε τα χάνει μπροστά στη λαϊκή χιονοστιβάδα όπως φανερώνεται στις συγκεντρώσεις και στη συνολική προεκλογική δουλειά. Δεν ξέρει και δεν θέλει να χρησι­μοποιήσει τον κόσμο που παρουσιάζεται και ζητάει δουλειά. Εμβρόντητη ανακαλύπτει πως η ΕΔΑ βγαίνει δεύτερο κόμμα. Δεν ξέρει τι να κάνει. Και πέφτει σε λίγο στην πιο «εικοστοσυνεδριακή» ευφορία: «Άνοιξε ο δρόμος για το ειρηνικό πέρασμα στο σοσιαλισμό» διακηρύσσει ο Δ. Παρτσαλίδης στην "Πράβδα". Η εξαπόλυση τρομοκρατίας από το καλοκαίρι του 1958 δεν θα τη σωφρονίσει. Γι' αυτό στις εκλογές του 1961 θα προβλέψει 100 βουλευτές... Για να διαψευστεί για άλλη μια φορά.

Γιάννης Χοντζέας, Για το Κομμουνιστικό Κίνημα της Ελλάδας, συλλογή κειμένων, εκδόσεις Α/συνέχεια, Νοέμβρης 2004.

Από το 1978 που δημοσιεύτηκαν αυτές οι σκέψεις έχουν περάσει πάνω από 30 χρόνια και τα λόγια του Γιάννη Χοντζέα έχουν ξεχαστεί από αυτούς που ανέμιζαν τις σημαίες του μαρξισμού-λενινισμού και έκαναν καριέρα πουλώντας μεταφορικά και πραγματικά τα γραφτά του, πολλά από αυτά αξιοποιημένα με ανορθόδοξους εκδοτικούς τρόπους. Αν δεν είχαν ανεμίσει τις σημαίες και δεν είχαν πουλήσει τα λόγια του Χοντζέα μπορεί να τους ήξερε η μαμά τους αλλά σίγουρα δεν θα τους ήξερε (σαν αντισεχταριστές βεβαίως-βεβαίως) ο Τσίπρας, ο Παπαδημούλης, και ο Δραγασάκης.

Δεν θέλω να προσθέσω τίποτα περισσότερο στα λόγια του Χοντζέα και σας προτρέπω να διαβάσετε τα πολύ ωραία σημειώματα στα οποία αναφέρθηκα -- ακόμα και στην Αυγή δημοσιεύονται ωραία κείμενα. Για τις εκλογές τότε και τώρα και για την σύγκρισή τους η συζήτηση είναι βέβαιο ότι θα ανοίξει διάπλατα μόλις περάσει η πρώτη ζάλη από την επιτυχία.