Ιστορικό της Αριστεράς | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 2722
Οι φίλοι της ΠΠΣΠ, οι διώκτες του «σταλινισμού» και η δεκαετία του '60
άρθρο
του Κωστή Παπαϊωάννου
Κυρ, 23 Νοεμ 2014

Την ύπαρξη, μέσα στον χαμό του facebook, μιας «δημόσιας ομάδας» από ανθρώπους που κάποτε ανήκαν στις «πλατιές» οργανώσεις του μαρξιστικού λενινιστικού κινήματος την πληροφορήθηκα από κάποιους φίλους που επίσης ανήκαν σ' αυτό το κίνημα και τώρα παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς τα τεκταινόμενα στην Αριστερά.

Παρότι η πληροφορία συνοδευόταν με αρνητικά σχόλια, του τύπου «κάποιοι πάνε να μαζέψουν ψήφους για τον ΣΥΡΙΖΑ» -- επειδή την ψηφοθηρία υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ την θεωρώ ως την θεωρώ ως εντελώς ακίνδυνη ηλιθιότητα ανάμεσα σε άλλες πολύ επικίνδυνες -- είπα να ρίξω μια ματιά για να δω περί τίνος πρόκειται.

Και βρήκα, αυτό που περίμενα: μια σελίδα-ομάδα που τιτλοφορούσε τον εαυτό της: «Ήμουν στην ΠΠΣΠ, ΠΠΕΚΤ, ΠΕΣΠ, ΠΜΣΠ», χωρίς καμιά άλλη διευκρίνιση για το περιεχόμενό της και 270 μέλη ανάμεσα στα οποία μερικοί δημοσίως γνωστοί ως αυθεντίες της Αριστεράς των επιτελείων, εχθρικά διακείμενοι σ' αυτό που υπήρξε το μαρξιστικό λενινιστικό κίνημα υπό το πρόσχημα μιας δήθεν κριτικής στην σταλινική πολιτική και οι λοιποί χωρίς καμιά ένδειξη κοινής αντίληψης πάνω στα πολιτικά ζητήματα που έχουν τεθεί από αυτό το κίνημα.

Σ' αυτούς που βλέπουν με επιφύλαξη τέτοιες κινήσεις και την (πραγματικά) θλιβερή κατάσταση της Αριστεράς που αντιπροσωπεύουν, θα  φανεί παράξενο, πώς εγώ βρίσκω την συγκεκριμένη κίνηση εξαιρετικά ενδιαφέρουσα: όχι γιατί θα συμβάλει στην «διέξοδο της χώρας από την κρίση» αλλά γιατί βρίσκω αυτή την αρνητική, από ιδεολογικοπολιτική άποψη, κίνηση, εξαιρετικά θετική από άποψη ιστορικής επικαιρότητας.

Κατά την γνώμη μου, αυτή η facebookean ομάδα των «Ήμουν στην ΠΠΣΠ, ΠΠΕΚΤ, ΠΕΣΠ, ΠΜΣΠ» κλείνει την ιστορική προσομοίωση, της δεκαετίας του 1960, πέντε χρόνια μετά από το κλείσιμο της προσομοίωσης της δεκαετίας του 1940 που παίχτηκε από το «Δίκτυο για την Μελέτη των Εμφυλίων Πολέμων» (ΔΜΕΠ). Οι χρονικές, οι θεματικές και οι λειτουργικές «συμπτώσεις» είναι χαρακτηριστικές:

Το ΔΜΕΠ έκλεισε δέκα χρόνια «ερευνητικής» δραστηριότητας με το συνέδριο της Καβάλας που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2009 και είχε σαν θέμα τις «κριτικές ιστοριογραφικές αποτιμήσεις της δεκαετίας του '40». Η ιστοριογραφική του δραστηριότητα αποτέλεσε, κατά την γνώμη μου, μια προσομοίωση, στον ακαδημαϊκό χώρο, της πραγματικής σύγκρουσης της ελληνικής δεκαετίας του '40, αναδεικνύοντας -- εντελώς αντίθετα από τις προσδοκίες των καθηγητών της πολιτικής «επιστήμης» Στάθη Καλύβα και Νίκου Μαραντζίδη που το ίδρυσαν -- τις πραγματικές επαναστατικές εξάρσεις και τις παθολογικές εκδηλώσεις που εμφανίστηκαν στην σύγκρουση της δεκαετίας του '40.

Η προσομοίωση της δεκαετίας του '60 εκτυλίχθηκε στον πολιτικό χώρο της κοινωνικής βάσης. Άρχισε το 2004 με την αθλιότητα ενός διημέρου για τα 40 χρόνια από την ίδρυση της «αναγέννησης», που οργάνωσε η προσφάτως τότε ιδρυμένη ΚΟΕ με επικεφαλής το δίδυμο (τότε) των Ρούντι Ρινάλντι και Νίκου Γαλάνη και τελειώνει σήμερα, με τον «εορτασμό» των 50 χρόνων από την ίδρυση της «αναγέννησης», εορτασμούς που οργανώνονται, από διαφόρους ανθρώπους που ανήκαν κάποτε στο μαρξιστικό λενινιστικό κίνημα. Η προσομοίωση αυτή -- επίσης αντίθετα από τις προσδοκίες των «προσομοιωτών» -- έχει ήδη αναδείξει τις θετικές και αρνητικές πλευρές της δεκαετίας του '60.

Αν θέλει κανείς να βαθύνει σ' αυτά τα φαινόμενα (πράγμα που δεν μπορώ να το κάνω εγώ εδώ) πρέπει να κάνει μια πολύ σοβαρή και κοπιαστική δουλειά αντιμετωπίζοντάς τα όχι με μια θετικιστική - πραγματιστική λογική αλλά προσπαθώντας να αναπτύξει μια υποκειμενική λογική που να αντιστοιχεί στην λογική -- και όχι μόνο στα γεγονότα -- της Ιστορίας. Μπορώ όμως ωστόσο να εκθέσω μια άποψη και να παρατηρήσω δυο χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτών των προσομοιώσεων:

Η άποψή μου είναι πως ο τρόπος που «γράφεται» και «ξαναγράφεται» η ιστορία είναι η συνεχής προσομοίωσή της στο επίπεδο του πολιτικού λόγου. Αυτό που περιγράφει ο Μαρξ στην περίφημη «18η Μπρυμαίρ ...» του, ως επανάληψη του ιστορικού δράματος σαν πολιτική φάρσα δεν είναι απλά μια ευφυής παρατήρηση αλλά είναι η ανάδειξη μιας μεθόδου κατανόησης της ιστορίας. Μπορούμε σήμερα να πούμε πως η πολιτική δεν είναι τίποτα άλλο από μια έμπρακτη (προσομοιωτική) αφήγηση της ιστορίας, που στις επαναστατικές περιόδους προηγείται και στις συντηρητικές περιόδους έπεται των ιστορικών γεγονότων που περιγράφει.

Το πρώτο γνώρισμα αυτών των προσομοιώσεων είναι πως αρχίζουν πάντα με πρωτοβουλίες ανθρώπων που εμφορούνται από εξουσιαστικές προσδοκίες: της κυβερνώσας Δεξιάς οι ιδρυτές της πρώτης προσομοίωσης, της κυβερνώσας Αριστεράς οι ιδρυτές της δεύτερης προσομοίωσης. Τα αποτελέσματα των προσομοιώσεων όμως είναι πάντα αντίθετα με τις προσδοκίες τους.

Το δεύτερο γνώρισμα των ίδιων προσομοιώσεων είναι πως ενώ η πρόθεση των ιδρυτών τους είναι να πάνε στις ρίζες της ιστορίας που τους ενδιαφέρει, ρίζες που εν προκειμένω βρίσκονται πράγματι στην δεκαετία του '40, η ιστορία επιμένει να διαβάζεται από το τέλος προς την αρχή! Το εμφανές συμπέρασμα της προσομοίωσης του '40 ήταν από την αρχή πως η κατανόησή της θα συμπληρωθεί όταν γίνει κατανοητή η ιστορία του '60.

Και πράγματι μόλις πέντε χρόνια μετά από την ίδρυση, με πολλές επισημότητες, του Δικτύου γεννιέται η ανάγκη της δεύτερης προσομοίωσης που αρχίζει χωρίς καμιά επισημότητα με το διήμερο της ΚΟΕ στο μεγάλο αμφιθέατρο του ΕΜΠ για να τελειώσει με την μετάβαση των απομάχων της στην γραφικότητα του facebook.

Η συγκριτική εξέταση των δύο προσομοιώσεων των δύο σημαντικών δεκαετιών της ελληνικής ιστορίας έχει απροσμέτρητο βάθος. Τα αποτελέσματα της πρώτης είναι ήδη γνωστά, τα αποτελέσματα της δεύτερης αρχίζουν ήδη να αχνοφαίνονται στον ορίζοντα και ούτε ψύλλος δεν θα ήθελα να είμαι στον κόρφο των τελευταίων που αποφάσισαν να μείνουν πιστοί στο πολιτικό (και όχι μόνο) επάγγελμα του αντισταλινισμού που διατρέχει και τις δύο προσομοιώσεις περι των οποίων μιλάμε.

Δεν θέλω να επεκταθώ εδώ σ' αυτό το ζήτημα αλλά είναι φανερό πως και τις δύο δεκαετίες τόσο του '40 όσο και του '60 τις στοιχειώνει το φάντασμα του Στάλιν. Αν τις στοιχειώνει θετικά ή αρνητικά είναι αδιάφορο γιατί κανείς πρέπει να αναρωτηθεί για πιο λόγο ένα πρόσωπο που δεν του αναγνωρίζουν οι εχθροί του άλλο χαρακτηριστικό από τα δολοφονικά ένστικτα -- και από επαγγελματική άποψη πολύ σωστά -- κατάφερε να επιβιώσει στην δικτατορική εξουσία τα τριάντα χρόνια (περίπου 1923 - 1953) που επιβίωσε ο Στάλιν.

Και σωστά δεν αναρωτιούνται γιατί προφανώς ο θετικισμός της προσέγγισής τους δεν έχει δυνατότητες να απαντήσει σε τέτοια ερωτήματα, και άλλωστε παρά την προσποιητή τους αφέλεια ξέρουν καλά πως κανένας (για να μην κοροϊδευόμαστε) από τους «κρατούντες» τα βήματα και τα χρήματα, δεν θα τους δώσει ούτε βήμα ούτε χρήμα για να αναπτύξουν σκέψεις για τον πραγματικό πολιτικό ρόλο του Στάλιν: πώς ανατέθηκε και  από ποιόν αυτός ο ρόλος, πώς ανταποκρίθηκε ως άνθρωπος σ' αυτό τον ρόλο και τέλος πως επιτελέστηκε μέσω ποιων ανθρώπων αυτός ο ρόλος. Ζητήματα που μόνο η «ηθικολογία» και η «εγκληματολογία» δεν έχει θέση.

Τελειώνοντας, και για να εξηγήσω την (ειλικρινή) χαρά μου για την ίδρυση αυτής της «γραφικής» ομάδας φίλων της ΠΠΣΠ αλλά εχθρών της ιδρυτικής της διακήρυξης, θέλω να πω ότι ανεξάρτητα από τις προθέσεις των φίλων που άνοιξαν την ομάδα, πιθανότατα για να ρίξουν ακόμα μια πιστολιά σ' αυτό που θεωρούν πτώμα του «σταλινισμού», η συζήτηση που πραγματικά γίνεται μέσα από τα like και τα dislike του facebook είναι για την δεκαετία του '60, και μέσα από αυτήν για την δεκαετία του '40, και μέσα από αυτήν για την τριακονταετία 1923-53  της παγκόσμιας επανάστασης. Δεν μπορώ παρά να ευχηθώ καλή δύναμη.