Οι αντιμνημονιακές κορώνες της Κυβερνώσας Αριστεράς δεν πρέπει να ξεγελούν τον κόσμο της κοινωνικής βάσης και κυρίως δεν πρέπει να ξεγελούν τους αριστερούς της κοινωνικής βάσης ως προς το τί θέλουν, το τί μπορούν και το τί θα έπρεπε να κάνουν στις περιβόητες "διαπραγματεύσεις". Δεν θέλω όμως σ' αυτές της γραμμές να σχολιάσω ούτε την ποιότητα του θεάτρου των "διαπραγματεύσεων", ούτε την "εντιμότητα" και την "αξιοπρέπεια" του λεόντειου συμβιβασμού που αναγκαστικά θα "επιτευχθεί". Θέλω να αναφερθώ εδώ στην σημασία που έχει η παραχάραξη του νοήματος της Πρωτομαγιάς που επιχειρήθηκε στην πρόσφατη επέτειο και για την γενικότερη μετατροπή των εργατικών και πολιτικών αγώνων του παρελθόντος σε μια πρακτική κοινωνικής ζητιανιάς.
Το πρώτο βήμα στην παραχάραξη του νοήματος της Πρωτομαγιάς, έγινε από την απριλιανή στρατιωτική δικτατορία που καθιέρωσε την Πρωτομαγιά σαν δημόσια αργία και διέκοψε έτσι "με το βαμβάκι" την συνέχεια της επαναστατικότητας στην οποία παρέπεμπε η επέτειος. Το δεύτερο βήμα έγινε στο πλαίσιο της κοσμογονίας του ΠΑΣΟΚ, οπότε ο κλάδος του εργατικού συνδικαλισμού μετατράπηκε σε ένα κρατικό δίκτυο αργόμισθων εργατοπατέρων που δεν ενδιαφέρονταν παρά για την άνοδό τους στην εξουσιαστική ιεραρχία. Το τρίτο και τελευταίο βήμα, γίνεται αυτές τις μέρες από τον πειραματικό ΣΥΡΙΖΑ που επιχειρεί, ματαίως κατά την γνώμη μου, να ακυρώσει το επαναστατικό περιεχόμενο του τριπλού συμβολισμού της πρωτομαγιάς.
Η πρώτη του Μάη, σαν μέρα κοινωνικού αναστοχασμού συμβολίζει τρία πράγματα που δεν φαίνονται να έχουν σχέση μεταξύ τους, αλλά είναι συνδεδεμένα αδιάρρηκτα μεταξύ τους με την διαλεκτική έννοια της αναγέννησης που είναι ταυτόσημη με την έννοια της επανάστασης. Την μέρα αυτή η κοινωνία αναγνωρίζει και τιμά (α) την αναγέννηση της ίδιας της φύσης, μέσα από την αντίθεση των παραγόντων της υλικής ζωής, (β) την αναγέννηση της σχέσης του ανθρώπου με την φύση, μέσα από την αντίθεση των παραγόντων της εργασίας και τέλος (γ) την αναγέννηση της κοινωνίας, μέσα από την αντίθεση των παραγόντων της πολιτικής.
Ωστόσο, ενώ οι συμβολισμοί της Πρωτομαγιάς αφορούν ολόκληρη την κοινωνία, η μέρα αυτή σημαδεύεται σε όλο τον κόσμο με ήπιες ή σκληρές κοινωνικές συγκρούσεις, γιατί οι συμβολισμοί της δεν μπορούν να κατανοηθούν παρά μέσα από την αντίθεση της επαναστατικής πλευράς της κοινωνίας με την συντηρητική πλευρά. Μ' αυτή την λογική η Πρωτομαγιά έχει την ιστορία της καθώς η κατανόησή της έχει εξελιχθεί σημαντικά μέσα από τις κοινωνικές αλλαγές που επέρχονται από τις συγκρούσεις. Η σημαντικότερη αλλαγή είναι η επισημοποίηση της επετείου μετά από την επικράτηση της Αριστεράς σε μια σειρά κοινωνιών και κυρίως στην Σοβιετική και αργότερα στην Κινέζικη.
Ωστόσο η επικράτηση της Αριστεράς (όπου και όταν και όσο και όπως κι αν επικράτησε κι αυτό στην ελληνική κοινωνία έγινε τρεις φορές με τρίτη την επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ) αποτέλεσε μια μικρή ή μεγάλη νίκη της επαναστατικής πολιτικής αλλά συγχρόνως και την αφετηρία για την παρανόηση του νοήματος της επανάστασης.
Υπό το κράτος της παρανόησης, η επανάσταση αντί να αντιμετωπίζεται σαν κοινωνικό φαινόμενο στο οποίο θα έπρεπε η επαναστατική πολιτική διαρκώς να προσαρμόζεται, αντιμετωπιζόταν σαν μια πολιτική πράξη που τελείωνε με την "κατάληψη της εξουσίας" και την εγκαθίδρυση του "εργατικού κράτους". Δημιουργήθηκε έτσι η πεποίθηση πως μετά την επικράτηση της επαναστατικής πολιτικής κυρίως στην Ρωσία και αργότερα στην Κίνα, η κοινωνική αντίθεση καταργείται και το φαινόμενο της επανάστασης παύει να υπάρχει. Και το πιο τραγικό (αν μπορούμε να μιλάμε για τραγικά γεγονότα στην ροή της ιστορίας), όταν η πεποίθηση αυτή διαψεύσθηκε δημιουργήθηκε η παράνοια πως για την κατάρρευση της δικτατορίας του προλεταριάτου δεν "έφταιγε" η εγκατάλειψη της επαναστατικής πολιτικής αλλά η αποτυχία της επανάστασης.
Με την εμφάνιση του μαρξιστικού - λενινιστικού κινήματος και την έκρηξη της Πολιτιστικής Επανάστασης έγιναν μερικά σοβαρά βήματα προς την διάλυση αυτής της σύγχυσης, αλλά τα βήματα αυτά έφτασαν στα όριά τους τον Μάη του 1968, η σύγχυση επανήλθε δριμύτερη χάρη ακριβώς στις βήματα που έγιναν και παραμένει μέχρι σήμερα, με το μ. λ. κίνημα ενσωματωμένο στο σύστημα εξουσίας και την σύγχυση ακόμα πιο ισχυρή: η ακύρωση του νοήματος της πρωτομαγιάς είναι για λόγους ουσίας και όχι τύπων σημαντικό μέρος αυτής της σύγχυσης.
Η ελληνική κοινωνία υπήρξε πρωτοπόρος στην κατανόηση του επαναστατικού φαινομένου αλλά και πρωτοπόρος στην παρανόησή του: στην σφαίρα άλλωστε της κοινωνικής ιστορίας η παρανόηση και η κατανόηση είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Σε σχέση με την Πρωτομαγιά, υπήρξε πρωτοπόρος στην σύνδεση των τριών συμβολισμών της, στους οποίους αναφέρθηκα στην αρχή και κυρίως στην σύνδεση του εργατικού κινήματος με το επαναστατικό κοινωνικό κίνημα. Υπήρξε όμως πρωτοπόρος η ελληνική κοινωνία και στην οικειοποίηση, στην οποία επίσης αναφέρθηκα, των τριών αναφορών της επετείου, από την συντηρητική τάση της κοινωνίας μας, πράγμα που ουσιαστικά σήμανε και τον επικίνδυνο εξοβελισμό της επαναστατικής τάσης από την πολιτική ζωή.
Το τρίτο βήμα στην παρανόηση του επαναστατικού νοήματος της Πρωτομαγιάς -- με την αφαίρεση από αυτό του στοιχείου της επαναστατικότητας -- υπηρετείται από τους επιτελείς του ΣΥΡΙΖΑ με τον συνδυασμό των παραπειστικών πολιτικών κινήσεων και της ιδεολογικής λαθροχειρίας. Στην επέτειο της πρωτομαγιάς μας έδωσαν ένα δείγμα αυτού του συνδυασμού:
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της TVXS του Στέλιου Κούλογλου ενός από αυτούς που "παπαγαλίζουν" αλλά και κατά καιρούς "υποβάλλουν" την κυβερνητική πολιτική, στις εκδηλώσεις της πρωτομαγιάς συμμετείχαν «ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης, ο υπουργός Εσωτερικών Ν. Βούτσης, ο αναπληρωτής υπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Δημήτρης Στρατούλης, ο υπουργός Εργασίας, Πάνος Σκουρλέτης, η περιφερειάρχης Ρένα Δούρου και η Πρόεδρος της Βουλής, Ζωή Κωνσταντοπούλου».
Στην TVXS επίσης αναδημοσιεύτηκε ένα άρθρο στο οποίο η εργατική πρωτομαγιά συνδέεται με την μνήμη της πρωτομαγιάς του 1944 και την εκτέλεση από τους φασίστες Ναζί των διακόσιων κομμουνιστών στην Καισαριανή και στο οποίο εκτιμάται πως «στη μέρα της Πρωτομαγιάς συνοψίζονται οι μαχητικές διεκδικήσεις των εργατών και των εργαζομένων όλης της γης για το δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή διαβίωση και όχι απλά για το "ξεροκόμματο" ενός αναξιοπρεπούς καθημερινού αγώνα επιβίωσης».
Αν κάποιος είναι αρκούντως αφελής, συνδυάζοντας αυτές τις δύο επισημάνσεις θα οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ είναι μια κυβέρνηση του λαού που προσπαθεί να υπηρετήσει την απαίτηση των εργαζομένων για μια αξιοπρεπή διαβίωση.
Στην πραγματικότητα η "αθρόα" συμμετοχή στις εκδηλώσεις της Πρωτομαγιάς δεν σημαίνει τίποτα άλλο από την προσπάθεια των υπουργών μιας επαρχιακής κυβέρνησης στην αυτοκρατορία των αγορών να επιβιώσουν γνωρίζοντας πως η πολιτική που ασκούν, είτε το θέλουν είτε όχι, θα στραφεί τελικά ενάντια στην κοινωνία. Και οι οποίοι, σαν να μην φτάνει αυτό, προσπαθούν επιπλέον να πείσουν τους ανθρώπους της βάσης πως η πολιτική της αξιοπρεπούς διαβίωσης που μεθοδεύεται με το λεγόμενο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, είναι απαίτηση του λαού και μάλιστα, αναδρομικά, αφού ο στόχος των εργατικών και πολιτικών αγώνων, στους οποίους χύθηκε τόσο αίμα δεν ήταν η επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας και η απελευθέρωση της δημιουργικότητας των ανθρώπων της βάσης αλλά μια ...αξιοπρεπής διαβίωση: με άλλα λόγια να μην ψάχνουν στα σκουπίδια για φαγητό!
Βεβαίως η κριτική της "αριστερής" κυβερνητικής πολιτικής είναι τόσο εύκολη ώστε αναρωτιέται κανείς πως αυτή η πολιτική επιβιώνει σε μια κοινωνία με ιστορία αγώνων όπως η ελληνική. Η επίσης εύκολη απάντηση είναι πως η πολιτική αυτή επιβιώνει γιατί δεν υπάρχει "εναλλακτική πολιτική", δηλαδή "άλλη πολιτική" μέσα στο πλαίσιο του ίδιου συστήματος. Το δύσκολο ερώτημα είναι γιατί, ενώ ο "αντισυστημισμός" δίνει και παίρνει, κανένας από τους παράγοντες των υποτιθέμενων "αντισυστημικών" συγκροτήσεων δεν εμφανίζει έστω και σαν σχήμα μια πολιτική έξω από το σύστημα.
Και όμως η πολιτική αυτή όχι απλώς υπάρχει αλλά θα μπορούσε κανείς να πει ότι το σχήμα της είναι "έτοιμο για χρήση", κάτι σαν αυτό που στον κόσμο της τεχνολογίας των υπολογιστών περιγράφεται σαν plug and play. Με όρους ιστορίας η μετάβαση από το παρόν ενιαίο κοινωνικό σύστημα στο επόμενο είναι υποχρεωτική. Η μετάβαση όμως από την πολιτική λογική του παρόντος συστήματος στην λογική του ιστορικά επόμενου δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση. Κι αυτό γιατί η μετάβαση αυτή προϋποθέτει, όπως τονιζόταν στην διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης, την αλλαγή σε ότι βαθύτερο έχει [στην συνείδησή του] ο άνθρωπος.
Από την άλλη μεριά το πραγματικό πρόβλημα που έχει να λύσει η ελληνική κοινωνία είναι μεγάλο. Όχι μόνο γιατί έχουμε σαν κοινωνία προχωρήσει πολύ βαθειά στο ναρκοθετημένο πεδίο της εξουσιαστικής πολιτικής -- αυτό δεν θα μπορούσαμε να το αποφύγουμε -- αλλά κυρίως γιατί έχουμε προχωρήσει πολύ πιο βαθειά από όσο ήταν υποχρεωτικό και γιατί μέχρι σήμερα προχωρούσαμε με κλειστά τα μάτια. Όπως είπα και στην αρχή αυτού του κειμένου, δεν θέλω να επεκταθώ στις λεπτομέρειες αυτού του πολιτικού προβλήματος, θέλω όμως να τονίσω μια βασική αρχή της αριστερής πολιτικής που έχει ξεχαστεί.
Η φετινή Πρωτομαγιά μας δίνει την ευκαιρία να θυμηθούμε ότι όπως οι εργατικοί αγώνες έτσι δεν γίνονταν από τους συνδικαλιστές αλλά από τους εργάτες έτσι και η αριστερή πολιτική δεν ασκείται από τους βουλευτές και τους υπουργούς αλλά από τους ανθρώπους της κοινωνικής βάσης. Αντί να περιμένουμε από τους επιτελείς των κομμάτων να μας λύσουν το πρόβλημα, ας οργανωθούμε οι άνθρωποι της κοινωνικής βάσης να το λύσουμε. Έτσι κι αλλιώς αυτό το "καθήκον" δεν θα μπορέσουμε να το αποφύγουμε.