Σελίδες Κριτικής | ΣΕΛΙΔΕΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ | hits: 2005
Η παγκοσμιότητα της κρίσης: παγκοσμιοποίηση της κατάρρευσης και παγκοσμιοποίηση της εξέγερσης
σημείωμα των Σ.Κ.
Παρ, 25 Μαρτ 2011

Το παρακάτω κείμενο γράφεται εν όψει της παγκόσμιας αναταραχής που αναπτύσσεται σ' όλο τον κόσμο και εν όψει των πολιτικών και παραπολιτικών κινήσεων που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της ελληνικής κοινωνίας και θα χρησιμεύσει σαν βάση για τον σχολιασμό των γεγονότων και των κινήσεων.

Δεν μένει καμιά αμφιβολία ότι κάτι συμβαίνει σε όλο τον κόσμο. Και αυτό που συμβαίνει σε όλο τον κόσμο δεν είναι ένα κύμα πολυάριθμων και πολυποίκιλων συμβάντων αλλά ένα μοναδικό και ενιαίο συμβάν που εκδηλώνεται με πολυάριθμες και  πολυποίκιλες μορφές. Ένα μοναδικό συμβάν υπάρχει πίσω από την τεράστια φυσική (;) καταστροφή στην Ιαπωνία, μέχρι και πίσω από τις συζητήσεις του 11ου Συνεδρίου Αρχιτεκτόνων που διεξαγόταν τις ίδιες μέρες. Το ίδιο συμβάν πίσω από την επιδρομή των συμμάχων (;) στην Λιβύη, μέχρι και πίσω από τους κωμικοτραγικούς χειρισμούς του "ελληνικού χρέους", στο πλαίσιο του νέου δικομματισμού, τοπικού και διεθνούς, που κυοφορείται.

Μια λέξη και μόνο περιγράφει αυτό το συμβάν: συμβαίνει απλά και μόνο η κρίση. Αλλά εδώ τελειώνει και η απλότητα και η μοναδικότητα. Για τον κάθε άνθρωπο πάνω στην επιφάνεια αυτού του πλανήτη η κρίση είναι διαφορετικό πράγμα. Να πνίγεσαι μέσα στο σπίτι σου από το τσουνάμι, να μην μπορείς να βρεις άκρη με το επάγγελμα του αρχιτέκτονα, να βομβαρδίζεις μια χώρα χωρίς να ξέρεις τι θα πετύχεις, να λες επικίνδυνες ανοησίες σχετικά με το χρέος, όλα αυτά δεν έχουν καμιά σχέση με την κρίση, απλώς έτυχε να είσαι εκεί ή να είσαι αρμόδιος όταν συμβαίνουν.

Για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά δεν υπάρχει η κρίση, υπάρχει το τυχαίο. Τουλάχιστον έτσι φαίνεται στην ατομική συνείδηση και στην ατομική συνείδηση είναι δικαιολογημένο να φαίνεται έτσι. Γιατί στην ατομική συνείδηση δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα στο αναμενόμενο και στο απρόσμενο. Οι επιπτώσεις στο κάθε ξεχωριστό άτομο, από τις δυνάμεις που εξαπολύονται από την φύση είτε άμεσα ή μέσω άλλων ανθρώπων, ούτε αναμένονται ούτε δεν αναμένονται. Για το κάθε ξεχωριστό άτομο είναι απλά επιπτώσεις από δυνάμεις που έρχονται απ' έξω εξ ίσου τυχαία.

Η κρίση αρχίζει να υπάρχει από την στιγμή που το κάθε ξεχωριστό άτομο παύει να είναι ξεχωριστό άτομο και αρχίζει να συνειδητοποιεί την αναγκαιότητα της σχέσης του με τους άλλους ανθρώπους. Από την στιγμή που αρχίζει να συνειδητοποιεί την θέση του μέσα σε ένα κοινωνικό σύστημα. Τελικά η κρίση αρχίζει να υπάρχει, για το κάθε ξεχωριστό άτομο, από την στιγμή που το κάθε ξεχωριστό άτομο αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι η αλλαγή της στάσης του μέσα στο κοινωνικό σύστημα αλλάζει το κοινωνικό σύστημα. Αυτό άλλωστε σημαίνει την εγκατάλειψη της θρησκείας και την επιστροφή στην μαγεία!

Η κρίση έχει την ιστορία της που μπορεί να διαβαστεί και διαβάζεται διπλά. Είναι μια ιστορία που συνίσταται στην συνεχή τάση για αλλαγή του κοινωνικού του συστήματος, λόγω της συνεχώς συντελούμενης αλλαγής του κάθε ξεχωριστού άτομου μέσα στο κοινωνικό σύστημα. Είναι όμως και μια ιστορία που συνίσταται στην συνεχή τάση για αλλαγή του κάθε ξεχωριστού ατόμου μέσα στο κοινωνικό σύστημα, λόγω της συνεχώς συντελούμενης αλλαγής του κοινωνικού συστήματος. Η κρίση εκδηλώνεται σαν τάση να πραγματοποιηθεί μια αναγκαία αλλαγή και τελειώνει όταν συντελείται όχι η αναγκαία αλλαγή αλλά η αλλαγή που είναι ώριμη να συμβεί.

Προκειμένου να αντιληφθούμε την διαρκή ουσία και σημερινό νόημα της κρίσης, είναι αναγκαία η μελέτη της ιστορία της, μια μελέτη όμως που εκκρεμεί γιατί εμποδίζεται από την Αριστερά. Αυτό το τελευταίο δίνει πραγματικά το μέτρο της κρίσης: Το γεγονός ότι η Αριστερά που οφείλει την ύπαρξή της στην ενσωμάτωση της έννοιας της κρίσης στην κοινωνική συνείδηση, εμποδίζει την μελέτη της κρίσης σημαίνει πολύ απλά ότι η ανάγκη της αλλαγή του κοινωνικού συστήματος από την οποία πηγάζει η κρίση είναι ανάγκη να εξαφανιστεί και η Αριστερά μαζί με το παρόν εξουσιαστικό σύστημα.

Όποια κι αν είναι πάντως η ουσία της, η κρίση σήμερα είναι παγκόσμια. Τα γεγονότα που ξεφυτρώνουν απ' άκρη σ' άκρη στην επιφάνεια του πλανήτη ακόμα κι όταν δεν είναι αποτελέσματα της κρίσης εξελίσσονται σε μέρη της κρίσης. Όπως κι αν ξεκινούν, όποια κι αν είναι τα αίτιά τους καταλήγουν να γκρεμίζουν τα τελευταία απομεινάρια του εξουσιαστικού συστήματος και όταν αυτά δεν γκρεμίζονται αναδεικνύεται η επικινδυνότητα της παρά πάσα λογική συντήρησής τους. Τελικά οτιδήποτε συμβαίνει αυτή την στιγμή πάνω στον πλανήτη σημαδεύει το τέλος του κλινικά νεκρού εξουσιαστικού κοινωνικού συστήματος, του πατριαρχικού συστήματος βάσει του οποίου ήταν οργανωμένη η κοινωνία στις τέσσερις τελευταίες χιλιετίες της ιστορίας της.

Αυτή την στιγμή η κοινωνία υπάρχει μόνο ως πραγματικό σύστημα, δηλαδή ως σύστημα πραγματικών σχέσεων, δηλαδή, σε τελευταία ανάλυση, ως σύστημα σεξουαλικών και εργασιακών σχέσεων. Το σύστημα διανομής που το εγγυούνταν οι εξουσιαστικοί θεσμοί έχει ήδη εξαϋλωθεί στις ψηφιακές εγγραφές των αγορών. Με άλλα λόγια ο βασικός θεσμός της πατριαρχικής κοινωνίας ο θεσμός της εξουσίας έχει ήδη πεθάνει, όχι μόνο με την μορφή του θεσμού της ιδιοκτησίας αλλά και με την μορφή του θεσμού της αυθεντίας.

Οι αναταραχές που συμβαίνουν στην επιφάνεια του πλανήτη, είτε προκαλούνται από κοινωνικές συγκρούσεις είτε προκαλούνται από άλλες αιτίες ακόμα και από φυσικές καταστροφές, έχουν βαθύτατο πολιτικό περιεχόμενο. Ωστόσο ακόμα και οι αναταραχές που εμφανίζονται σαν πολιτικές συγκρούσεις στερούνται πολιτικού λόγου και ο λόγος τους δεν μπορεί και δεν πρέπει να εκλαμβάνεται σαν πολιτικός λόγος. Ο λόγος τους δεν είναι παρά η ατομική έκφραση ξεχωριστών ατόμων που απευθύνονται στον άμεσο κύκλο τους και αναγκάζονται να εκφραστούν μέσα σε μια κατάσταση παγκόσμιας εξέγερσης.

Αυτή είναι η αναγκαστική αφετηρία της πολιτικής σκέψης, του πολιτικού λόγου και της πολιτικής πράξης που μπορεί να βγάλει την παγκόσμια κοινωνία από την κρίση. Αν η κοινωνία δεν συνειδητοποιήσει τον θάνατο του εξουσιαστικού συστήματος, δεν θα καταφέρει να βγει από την κρίση και θα καταστραφεί. Βεβαίως έχουμε κάθε λόγο να ελπίζουμε, μέσα από τις συγκεκριμένες ενδείξεις ότι η κοινωνία θα τα καταφέρει. Το σίγουρο πάντως είναι ότι όποιος άνθρωπος επιδιώκει μια θέση εξουσίας, ψηλής ή χαμηλής, επιδιώκει ουσιαστικά μια θέση ηλιθίου. Αλλά και όποιος άνθρωπος ελπίζει στην σωτηρία της κοινωνίας μέσα από ένα καλό μοντέλο εξουσίας και ως εκ τούτου παραμένει ο ίδιος ανενεργός, όσο παραμένει ανενεργός παραμένει διπλά ηλίθιος.